ALTERNATİF ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Ölçme ve değerlendirme, eğitim ve öğretimin önemli bir parçasıdır. Eğitimde, programların istenilen başarıyı gösterip göstermediği, öğrencilerden beklenen bilgi, beceri ve tutumların gelişip gelişmediği, ölçme ve değerlendirme yoluyla tespit edilir. Ölçme ve değerlendirme ile eğitim ve öğretim sürecinin sürekli izlenmesi her aşamada ortaya çıkan sorunları tespit ve düzenleme imkânı verir.
İyi bir değerlendirme sistemi:
• Öğrencilerin neyi bildiğini, anladığını ve ne yapabildiğini keşfetmeye yardımcı olur.
• Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.
• Gelecekteki öğrenme sürecini planlamaya yardımcı olur.
• Belli bir dönemde öğrencilerin ulaşması beklenen standartları değerlendirme imkânı verir.
• Öğrencilerin nasıl daha iyi öğrenebileceği ve daha iyi yapabileceğini betimlemeye yardım eder.
• Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması öğretmene, öğrencinin kendisine ve velilere öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.
• Öğretmenlerin ve ilgili kişilerin programın uygulama, izleme ve geliştirme süreciyle ilgili kararlar almasına yardımcı olur.
• Öğretim programlarında kullanılan yöntemler ve yaklaşımların yeterliliğini ölçerken öğretmene yardımcı olur.
• Öğrencilerin anlamakta güçlük çektiği alanları, zayıf yönlerini ve bilgi boşluklarını tespit etmede önemli bir rol oynar.
• Öğretmenin, öğrencilerin öğrenmesini geliştirecek yaklaşımlar ve öğrenme-öğretme süreçlerini tasarlamasına yardım eder.
Bu programlara dayalı ölçme ve değerlendirme, öğrencilerin bildiklerini ortaya koymalarını sağlamaya yönelik olmalıdır. Öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.
Programlarda değerlendirme ile sadece öğrenme ürününü değil, öğrencilerin öğrenme süreçleri de izlenir ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan sınıf etkinlikleri değiştirilir. Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görür. Derslerde yapılacak ölçme ve değerlendirme çalışmalarıyla, öğrencilerin öğrenme süreçleri izlenir ve bu süreçte kazandıkları bilgi ve beceriler değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan öğrenme etkinlikleri değiştirilir. Yapılacak olan değerlendirme çalışmaları dersin amaçları ve kazanımlarına uygun olarak öğretim etkinlikleri ile birlikte yürütülmelidir. Yani öğrenciler eğitim öğretim sürecinde öğrenmeye devam ederken değerlendirme süreci de amaçlar çerçevesinde devam etmelidir.
Program, öğrencinin okul dışındaki gerçek dünyayla uyum içinde olmasını sağlayacak becerilere sahip olmasını da hedeflemektedir Ölçme ve değerlendirme de öğrencinin gerçek yaşamla kendi bilgileri arasında ilişki kurmasını ve karşılaştığı problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesini gerektirir.
Programların ölçme ve değerlendirme yaklaşımında, derinliği olmadan çok sayıda kavram ve ilkeyi öğrenme, rutin problemleri çözebilme, ezber bilgi ve yazılı materyallerden bilgiyi aynen aktarmanın önemi azalmıştır. Ölçme ve değerlendirme etkinlikleriyle öğrencilerin üst düzey becerileri değerlendirilmeye çalışılmalıdır. Bu ders sürecinde öğrencilerin; okuduğunu anlama, eleştirme, yorumlama; bilgi toplama, analiz etme ve bir sonuca ulaşma; gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma; günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözme; araştırma yapma, kendilerini ve arkadaşlarını değerlendirme gibi becerileri değerlendirilecektir.
Öğretmenler bazen öğrencilerin, sınavlarında veya ödevlerinde sergilediklerinden daha fazlasını bildiklerine inanırlar. Bu sorunu aşmak için öğretmenlerin, öğrencilerin başarısını değerlendirmede birkaç yöntemi birlikte kullanması gerekir. Bu durum her öğrenciye ne bildiğini gösterme konusunda daha fazla şans tanır. Öğretmenin de birkaç aracı birlikte kullanarak öğrencinin ne bildiğini ve ne yapacağını bilmesi bu konuda kendine daha fazla güven duymasını sağlayabilir. Tartışma, açık uçlu sorular, performans ödevleri ve sunular öğrenci hakkında bilgi edinmenin en iyi yollarındandır. Bunlardan hiçbiri tek başına yeterli değildir. Çünkü bazı öğrenciler tartışma, bazıları sözlü sunumda, bazıları da yazarak kendilerini daha iyi ifade ederler.
Öğretmenler öğrencilerini değerlendirirken kısa cevaplı, çoktan seçmeli, doğru-yanlış, eşleştirmeli sorulardan oluşan testlerdir kullanabileceği gibi performansa dayalı değerlendirme yapmak için; açık uçlu sorular, gözlem formları, posterler, öğrenci ürün dosyaları, projeler, performans ödevleri kullanılabilirler. Ayrıca öğretmenler görüşmeler yapıp, öğrencilerin kendilerini ve akranlarını değerlendirmelerine fırsat vererek öğrenme süreçleri hakkında bilgi edinir ve onlara dönüt veririler. Performansa dayalı ya da otantik değerlendirme mi? Geleneksel ölçme ve değerlendirme araçları mı? Amaca göre her ikisi de kullanılır. Amaç öğrencilerin üst düzey becerilerini değerlendirmek, bireyin ne yapabileceğinin gerçek resmini görmek ise performans değerlendirme tercih edilmelidir. Ancak bu becerilerin değerlendirmesi zor, geleneksel yöntemlere göre daha sübjektif ve zaman alıcıdır.
Aşağıda bazı ölçme araçları ve yöntemleri ile ilgili kısa bilgiler verilmiştir.
ÖLÇME - DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİ
GÖZLEM
Öğretmenlerin gözlem becerileri ve tuttukları gözlem kayıtları öğrencilerin sosyal bilimler dersleriyle kazandırılması hedeflenen düşünme becerilerinin gelişimini değerlendirmek için sahip olabilecekleri en iyi araçlardandır. Gözlem, öğrenciler hakkında doğru ve çabuk bilgi sağlar. Uygulamada hız ve zaman önemlidir. Öğretmen öğrencilerin;
• Soru ve önerilere verdikleri cevapları,
• Sınıf içi tartışmalara katılımlarını,
• Grup çalışmalarına ve tartışmalarına katılımlarını ve
• Öğretim sürecinde yapılan görevler ve materyallere öğrencinin gösterdiği tepkiyi gözlemler.
Aşağıdaki noktalar, öğretmenlere gözlem yapmada kolaylık sağlayacaktır.
• Ölçütleri koyarken bütün öğrenciler için aynı standartları kullanınız.
• Her öğrenciyi birkaç kez gözlemleyiniz.
• Her öğrenciyi değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemleyiniz.
• Her öğrenciyi değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre değerlendiriniz.
• Yapılan gözlem için değerlendirmeyi, mümkün olduğu kadar gözlemi yaptığınız zaman kaydediniz.
PERFORMANS DEĞERLENDİRME
Performans değerlendirme, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak, onların bilgi ve becerilerini eyleme dönüştürmelerini, gerçek yaşama aktarmalarını sağlayacak durum ve ödevler aracılığıyla değerlendirme yapmak biçiminde tanımlanabilir. Performans değerlendirme, dersin kazanımlarıyla ilgili olarak öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister. Performans değerlendirmeyle öğrenciler, sınav saatleriyle sınırlandırılmaksızın geniş bir zaman diliminde çalışma ve tekrar yapma, oluşturulan ölçütlere göre yeterlik derecelerini ortaya koyma olanaklarına sahip olurlar. Performans değerlendirme gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır. Bu tip değerlendirmede kâğıt kalem testleri gibi öğrenci basit cevaplar vermez, bir ürün meydana getirir. Otantik değerlendirme görevleri öğrencilerin mümkün oldukça gerçek yaşama benzer problemler yoluyla bilgi ve becerilerini göstermesini gerektirir. Açık uçlu sorular ya da performans görevleri otantik ya da performans değerlendirme çalışmalarının iyi örnekleridir.
Performans değerlendirme, öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir. Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Ödevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans görevi bir dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile eşleştirilmelidir. Öğrenciler performans ödeviyle dereceli puanlama anahtarının bir örneğini alırlar. Böylece değerlendirme sürecinde, öğrenciler kendilerinden ne beklendiğini bilerek çalışmalarını ona göre yönlendirirler. Dereceli puanlama anahtarı, öğrencinin başarısı için bir yol haritasına dönüşür.
PROJE: Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak, istedikleri bir alanda/konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunma amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalardır.
Proje geliştirme süreci uzun, karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Bu ödevler, öğrencilerin yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel becerilerini geliştirir. Projenin tasarımından ortaya konulmasına kadar geçen süreç, bilimsel süreç basamaklarını içereceğinden bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Projeler yönergeler ve puanlama standartları gerektirir.
Proje konuları zümre öğretmenleri tarafından belirlenebileceği gibi öğrenciler de kendi ilgi duydukları alanlara göre bireysel ya da grup olarak proje konusu belirleyebilirler. Verilen proje konuları öğrencilerin düzeyine uygun ve yerel imkânlara göre yapılabilecek nitelikte olmalıdır.
Grup halinde yapılacak projelerde grupların, öğrencilerin cinsiyet, başarı durumu vb. özellikleri bakımından heterojen olmasına dikkat edilmelidir. Grup çalışmalarında grup üyelerinin görev dağılımı projenin her aşaması için net olarak yapılmalıdır. Görev dağılımı grup üyeleri tarafından yapılarak öğretmenin onayı alınır. Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp yapılmadığı aşamanın bitiminde öğretmen tarafından kontrol edilir ve grup üyelerine geri bildirim verilir. Görevini yeterince yerine getirmeyen öğrencilerin bireysel özelliklerine de dikkat edilerek gerekli önlemler alınır.
Proje Ödevi/ Örneği 1
ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler
SÜRE 3 ay
KAZANIM NO. B – 8 / C – 7 / C – 8
DEĞERLENDİRME Proje değerlendirme formu ya da dereceli puanlama anahtarı.
Sevgili öğrenciler,
Ülkemizde uygulanan ve yanlış olduğunu düşündüğünüz bir norma yazılı basında (dergi, gazete) ne kadar önem verildiğini araştırarak, buna ilişkin görüş ve önerilerinizin yer aldığı bir rapor hazırlayınız.
Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır.
1. Bir çalışma planı hazırlayınız ve planı öğretmeniniz ile paylaşınız.
2. Ülkemizde uygulanan yanlış olduğuna inandığınız bir toplumsal norm belirleyiniz.
3. 3 ay süre ile gazete ve dergileri takip ederek seçtiğiniz norma ilişkin haberleri toplayınız. (Punto büyüklüğü arttıkça, habere verilen önem artar.)
4. Punto büyüklüklerini cetvelle ölçünüz ve hazırlayacağınız çizelgeyi uygun bir şekilde doldurunuz.
Tarih Haberin Başlığı Punto Büyüklüğü (..cm)
5. Basından topladığınız haberleri tarih sırasına göre düzenleyiniz.
6. Seçtiğiniz normu, seçme gerekçenizi yazınız.
7. Haberlerin punto büyüklüklerine göre basının bu konuya verdiği önemi yorumlayınız.
8. Punto büyüklüklerine göre basının bu konulara verdiği önemin yeterliliği konusundaki düşüncelerinizi yazınız.
9. Çevrenizde seçmiş olduğunuz normla ilgili varsa örnekleri de çalışmanıza ekleyiniz.
10. Yanlış olduğunu düşündüğünüz bu uygulamanın ortadan kalkması için uygulanabilir bir çözüm yolu öneriniz.
11. Çalışma sonunda yaptıklarınızı Türkçe yazım kurallarına uygun olarak bir rapor haline getiriniz.
Form:2
PROJELER İÇİN DEĞERLENDİRME FORMU ÖRNEĞİ
Öğrencinin Adı – Soyadı: ..........................................................................
Değerlendirme Tarihi / Süreci: ..........................................................
Projenin Adı: ....................................................................................................
A. Organizasyon özellikleri Evet Hayır Yorumlar
1. Öğrenci ödevin hedeflerini kavradı.
2. Öğrenci ödevin gerekliliklerini ve ödeve ilişkin belirli terimleri kavradı.
3. Öğrenci zaman çizelgesini ve ödevin bitiş tarihini kavradı.
4. Öğrenci ödevin değerlendirilmesinde kullanılacak olan
metotları/prosedürleri ve ölçütleri kavradı.
5. Öğrenci ödev konusu tartışma ve ödev yönergelerine kendinden bir şeyler katma fırsatına sahipti.
6. Ödev öğrencinin yeterlilikleri doğrultusunda verildi.
7. Ödevin tamamlanması sürecinde öğrenciye danışmanlık yapıldı.
B. Öğrencinin öğrenmesi Evet Hayır Yorumlar
1. Öğrenci kendi sorularını yapılandırdı ve bunları yanıtladı.
2. Öğrenci bireysel girişimlerine delil gösterdi.
3. Ödevi yaparken öğrenci diğer öğrencilerle fikir alışverişinde bulundu.
4. Öğrenci ödevi hazırlarken sistemli bir şekilde çalıştı.
6. Ödevin değerlendirilmesinde kullanılacak ölçütler:
• planlama
• organizasyon
• yorum
• sonuç
• analiz
• uygulama
• sentez
• hipotez
• çıkarım / önerme
• değerlendirme
7. Ödevin doğruluğunu ve uygunluğunu değerlendirmede kullanılacak teknik özellikler:
• Cümle yapısı
• Noktalama işaretleri
• İmla kuralları
• El yazısı
• Ödevdeki bilgiler
http://www.sasked.gov.sk.ca/docs/policy/studeval/index.html
PROJELER İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI ÖRNEĞİ
Ad - Soyad: _____________________ Tarih: ___________________
Projenin adı: _____________________ Öğretmenin adı - Soyadı: _____________
Süreç Ortalamanın altı Tatmin edici Ortalamanın üstü
1. Ne yapması gerektiğini kavradı. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
2. Projeyi tamamlamak için uygun bir plan yaptı. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
3. Zamanı etkili ve verimli kullandı. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
4. Gerekli temel bilgileri elde etti. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
5. Öğretmenle iletişimi iyiydi. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
Proje Ortalamanın altı Tatmin edici Ortalamanın üstü
1. Görünüm 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
2. Yazım kuralları 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
3. Organizasyon ve yapı 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
4. Yaratıcılık 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
5. Bilgi sunumu 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9, 10
6. Diğer: 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
Toplam puan:____________________________
Öğretmenin Yorumları:
(www.teach-nology.com)
PROJE DEĞERLENDİRME FORMU
Projenin Adı : ……………
Adı ve soyadı : ……………
Sınıfı : ……………
No : ……………
BECERİLER DERECELER
Zayıf Kabul Edilebilir Orta İyi Çok İyi
1 2 3 4 5
I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİ
Projenin amacını belirleme
Projeye uygun çalışma planı yapma
Grup içinde görev dağılımı yapma
İhtiyaçları belirleme
Farklı kaynaklardan bilgi toplama
Projeyi plana göre gerçekleştirme
Ekip çalışmasını gerçekleştirme
Proje çalışmasının istekli olarak gerçekleştirilmesi
TOPLAM
II. PROJENİN İÇERİĞİ
Türkçe’yi doğru ve düzgün yazma
Bilgilerin doğruluğu
Toplanan bilgilerin analiz edilmesi
Elde edilen bilgilerden çıkarımda bulunma
Toplanan bilgileri düzenlenme
Kritik düşünme becerisini gösterme
Yaratıcılık yeteneğini kullanma
TOPLAM
III. SUNU YAPMA
Türkçeyi doğru ve düzgün konuşma
Sorulara cevap verebilme
Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sunma
Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekleme
Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullanma
Verilen sürede sunuyu yapma
Sunum sırasındaki öz güvene sahip olma
Severek sunu yapma
TOPLAM
GENEL TOPLAM
ÖĞRETMENİN YORUMU:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Form:3
PROJE ÇALIŞMALARI İÇİN ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU ÖRNEĞİ
Ad – Soyad: ______________________ Tarih: ___________________
Proje: _______________________________________________
Bu projeyi tamamlamak için yapmam gerekenler: ............................
Proje ile ilgili olarak anlayamadıklarım: .....................................
Bu projede değiştirmem / eklemem / çıkarmam gerekenler: .......................................
Bu projeden öğrendiğim kavramlar .............................................
Yapmış olduğum işi geliştirmek için yapabileceklerim: ..........................................
Bunları yapma nedenlerim ..........................................................................................
Not: Öğrencilerin projelerini değerlendirmek için verilen üç formu kullanmak zorunlu değildir. Projeyi değerlendirmek için “Değerlendirme Formunu” ya da “Dereceli Puanlama Anahtarı“kullanılabilir. Öğrencilerin durumuna göre projede ya da değerlendirme formlarında değişikli yapılabilir.
Proje Ödevi/ Örneği 2
Ders: Sosyal Bilgiler
Sınıf: 7
• Kazanım: 20. Yüzyılın başında Osmanlı Devleti ve Avrupa ülkelerinin siyasi ve ekonomik yapısıyla I.Dünya Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını ilişkilendirir.
Beceriler: Araştırma, eleştirel düşünme, karar verme
Projenin Amacı: Çanakkale Savaşlarının nedenini, gelişimini ve sonuçları konusunda bir görüş oluşturmak.
Proje Ödevi/ Örneği 3
İçerik Düzeyi Sosyal Bilim Çalışmaları
Sınıf Düzeyi 10. Sınıf
Tema Adı Sanat
Kazanımlar Sanatın yaşantımızdaki etkilerini fark eder.
Sanatla ilgili mekânları (galeri, müze vb.) ziyaret etmeye istek duyar. Estetik duyarlılık kazanır.
Beklenen Performans Araştırma, yaratıcılık
Süre 2 Ay
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Proje Konusu
Sizden, okulun bulunduğu sokağı sanatsal motiflerle dekore edeceğiniz bir sergi düzenlemeniz beklenmektedir. Düzenleyeceğiniz sergi için;
- Sokağa yerleştirecek uygun sanatsal objeler (heykel, fotoğraf, resim vb.) kullanmalısınız.
- Sergilenmek üzere kendinizin ya da arkadaşlarınızın yaptığı heykel, resim; çektiği fotoğrafları da kullanabilirsiniz.
- Sokağı sanatsal objelerle nasıl dekore edeceğiniz konusunda sanatçılardan görüş alabilirsiniz.
- Belirlediğiniz objeleri sokağın uygun yerine yerleştirmelisiniz.
- Sergide yer vereceğiniz eserler ve fotoğraflarla tanıtıcı bilgiye yer vermelisiniz.
Projeyi Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
1. Bu sergiyi hazırlamak için sınıfınızdan grup halinde çalışabileceğiniz arkadaşlar belirlemelisiniz.
2. Çalışmalarınızı zamanında tamamlayacak ve okulun bulunduğu sokağı dekore edecek şekilde bir plan oluşturmalısınız.
3. Kendi aranızda çalışma sürecinde üstleneceğiniz sorumlulukları belirlemelisiniz.
4. Sergi çalışmasından önce sergilerin nasıl düzenlendiği, neleri içerdiği vb. konularda bilgi edinmek için kitaplar, dergiler, internet vb. kaynaklardan yararlanabilir, müzeleri, tarihi mekânları gezebilirsiniz.
5. Yapılan dekore çalışmasını okulun bulunduğu sokakta bir hafta süreyle sergileyiniz.
6. Çalışma sonunda sergiyi gezen kişilerin ve duygu ve düşüncelerini anlatan Türkçe yazım kurallarına uygun bir rapor hazırlayınız.
7. Hazırlıklarınızı en geç …./…./20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
PROJE DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)
Araştırma ve görüş alma Serginin nasıl düzenleneceği, sokağa nasıl yerleştirileceği ve sanatsal objeler (heykel, fotoğraf, resim vb.) konusunda yeterince araştırma yapılmamış ve sanatçılarla görüşülmemiştir. Serginin nasıl düzenleneceği, sokağa nasıl yerleştirileceği ve sanatsal objeler (heykel, fotoğraf, resim vb.) konusunda kısmen araştırma yapılmış ve bir sanatçı ile görüşülmüştür. Serginin nasıl düzenleneceği, sokağa nasıl yerleştirileceği ve sanatsal objeler (heykel, fotoğraf, resim vb.) konusunda araştırma yapılmış ve yeteri kadar sanatçı ile görüşülmüştür.
İçerik
Sokağa yerleştirilecek uygun objeler seçilmemiştir. Sokağa yerleştirilecek kısmen uygun objeler seçilmiştir. Sokağa yerleştirilecek uygun objeler seçilmiştir.
Düzenleme Seçilen objeler renk, desen, içerik olarak rasgele yerleştirilmiş olup estetikten yoksundur. Seçilen objeler renk, desen, içerik olarak uygun yerlere yerleştirilmiş ancak estetik görüntü sağlanamamıştır. Seçilen objeler renk, desen, içerik olarak uygun yerlere yerleştirilerek estetik olarak düzenlenmiştir.
Çalışma Alışkanlığı Serginin hazırlaması için grupta görev dağılımı yapılmış ancak çalışma sürecinde üstlenilen sorumluluklar yerine getirilmemiştir. Serginin hazırlaması için grupta görev dağılımı yapılarak çalışma sürecinde üstlenilen sorumlulukların bazıları yerine getirilmiştir. Serginin hazırlaması için grupta görev dağılımı yapılarak çalışma sürecinde üstlenilen sorumluluklar tam olarak yerine getirilmiştir.
Planlama Okulun bulunduğu sokağı dekore edecek şekilde uygulanabilir bir plan oluşturulmamış ve çalışmalar zamanında tamamlanmamıştır. Okulun bulunduğu sokağı dekore edecek şekilde bir plan oluşturulmuş ancak plana uygun olarak çalışmalar zamanında tamamlanmamıştır. Okulun bulunduğu sokağı dekore edecek şekilde bir plan oluşturulmuş ve plana uygun olarak çalışmalar zamanında tamamlanmıştır.
Raporlaştırma Çalışma sonunda sergiyi gezen kişilerin ve kendisinin duygu ve düşüncelerini anlatan rapor Türkçe yazım kurallarına uygun şekilde hazırlanmamıştır.
Çalışma sonunda sergiyi gezen sadece bir kaç kişinin ve kendisinin duygu ve düşüncelerini anlatan bir rapor hazırlanmış ancak raporda Türkçe yazım kurallarına tam olarak uyulmamıştır. Çalışma sonunda sergiyi gezen kişilerin ve kendisinin duygu ve düşüncelerini tam olarak anlatan bir rapor Türkçe yazım kurallarına uygun şekilde hazırlanmıştır.
Yukarıda verilen dereceli puanlama anahtarına göre öğrencilerin projeleri değerlendirilirken, her bir ölçüt (araştırma ve görüş alma, içerik, düzenleme, çalışma alışkanlığı, planlama, raporlaştırma) düzeyinde öğrencilerin eksiklikleri varsa belirlenir. Bu eksiklikleri gidermeye yönelik önlemler alınır. Not vermek için ise öğrencilerin her ölçütten aldıkları puanlar toplanır ve yüzdeliği hesaplanarak nota dönüştürülür.
Proje Ödevi/ Örneği 3
İçerik Düzeyi İkinci Yabancı Dil Almanca, İngilizce ve Fransızca
Sınıf Düzeyi 11. Sınıf
Ünite Adı
Beklenen Performans Araştırma, Yaratıcılık
Süre 3 Ay
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Proje Konusu
Sizden, öğrendiğiniz yabancı dilde bir dergi hazırlamanız belenmektedir.
Hazırlanacak dergide;
- Çeşitli konuları (spor, eğlence, haber, fıkralar, bilmeceler, bilimsel yazılar vb.) içeren bölümlere yer vermelisiniz,
- Ele alacağınız konularla ilgili resimler bularak derginin görselliğini artırmalısınız,
- Ele alacağınız konularla ilgili makale, açıklayıcı yazılar vb yer vermelisiniz,
Projeyi Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
1) Bu dergiyi hazırlamak için sınıfınızdan grup halinde çalışabileceğiniz arkadaşlar belirlemelisiniz.
2) Dergiyi zamanında tamamlayacak şekilde bir plan oluşturmalısınız.
3) Grup üyeler kendi aralarında derginin hazırlanma sürecinde üstleneceği sorumlulukları belirlemelidir.
4) Dergide yer vereceğiniz konular için kitaplar, dergiler, internet vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
5) Hazırlayacağınız dergi yirmi sayfadan az olmamalıdır.
6) Derginin içeriğinde açık ve anlaşılır bir anlatım kullanmaya özen göstermelisiniz.
7) Hazırladığınız dergiyi grup üyeleriyle birlikte sınıfta 15 dakikalık bir sürede sunmalısınız.
8) Yapılacak sunuda her grup üyesi derginin en az bir bölümünü sunmalıdır.
9) Dergi ve sunu hazırlıklarınızı en geç …./…./20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
PROJE PUANLAMA ANAHTARI
Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)
Ürünün Yazım Boyutu
Gramer Kurulan cümlelerde söz dizimi, eklerin ve noktalama işaretlerinin kullanımı bakımından anlatımı bozacak ölçüde hatalar bulunmaktadır. Kurulan cümlelerde söz dizimi, eklerin ve noktalama işaretlerinin kullanımı bakımından bir kısım hatalar olmasına karşın, bu hatalar anlatımı bozmamaktadır. Kurulan cümleler söz dizimi, eklerin kullanımı bakımından uygundur. Noktalama işaretlerinin kullanımı uygundur.
Anlatım Yalnızca bir iki konuya değinilmiştir. Sınırlı sayıdaki bu konuları birbirinden ayırmak güçtür. Yapılan betimlemeler zaman zaman anlaşılamamaktadır. Çeşitli konulara yer verilmiştir. Konular güncel ve ilgi çekicidir. Belirlenen konularla ilgili anlaşılır betimlemeler yapılmıştır. Çeşitli konulara yer verilmiştir. Konular güncel ve ilgi çekicidir. Belirlenen konularla ilgili anlaşılır betimlemeler yapılmıştır. Konuların aktarımı akıcıdır. Kurulan cümleler özenle seçilmiştir.
Görsellik Dergide resim, çizim, fotoğraf vb. yer verilmiştir. Ancak bazı görsel unsurların konularla bağlantısı kurulamamaktadır. Konularla ilgili resim, çizim, fotoğraf vb. yer verilmiştir. Konularla ilgili resim, çizim, fotoğraf vb. yer verilmiştir. Seçilen resimler ilgi çekicidir. Görsel unsurlar anlatımı güçlendirmektedir.
Ürünün Sunum Boyutu
Vurgu ve tonlama Sunuda kullanılan sözcüklerin söylenişlerinde hatalar yapılmıştır. Sunum yapan kullandığı sözcükleri söyleniş biçimlerine dikkat ederek kullanmaktadır. Ancak anlatımı güçlendirecek vurgulamalarda eksikler bulunmaktadır. Sunum yapan kullandığı sözcükleri söyleniş biçimlerine dikkat ederek kullanmaktadır. Anlatımı güçlendirecek vurguları kullanmaktadır.
Anlatım Sunuda yapılan betimlemelerden yola çıkarak hangi konudan bahsedildiğini anlamak güçtür. Sunuda belirlenen konularla ilgili anlaşılır betimlemeler yapılmıştır. Zaman zaman akıcılığı bozan hatalar yapılmıştır. Ancak bu hatalar anlatımı bozmamaktadır. Sunuda belirlenen konularla ilgili anlaşılır betimlemeler yapılmıştır. Konuların aktarımı akıcıdır. Kurulan cümleler özenle seçilmiştir.
Dinleyici İle Etkileşim Sunum yapan, dinleyiciler karşısında uygun bir bedensel pozisyon almamıştır. Sunum, jest ve mimiklerden yoksundur. Sunum yapan, dinleyicilerin karşısında uygun bir bedensel pozisyon almasına karşın, jest ve mimiklerin kullanımı ile anlatımı yeterince güçlendirmemiştir. Sunum yapan, dinleyicinin anlatılanları anlamasına yardımcı olacak jest ve mimiklerden faydalanmıştır. Beden pozisyonu olarak, dinleyiciye uygun bir pozisyon kullanmıştır.
PERFORMANS ÖDEVİ/ GÖREVİ
Programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psiko-motor alandaki becerilerini aynı anda kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün ortaya konmasını gerektiren çalışmalarıdır.
Performans ödevleri, kısa sürelerde yapılabilecek çalışmalardır. Bu tür ödevlerle, öğrencilerin derslerde kazandırılması hedeflenen üst düzey becerilerdeki gelişimlerini günlük yaşamla ilişkilendirerek göstermeleri beklenmektedir. Performans ödevlerinin bir sınıftaki her öğrenciye, aynı konu başlığında ve aynı zamanda verilmesi zorunlu değildir. Performans ödevleri öğrencilerin seviyesine uygun ve öğrenciler tarafından yapılabilecek nitelikte olmalıdır. Performans ödevlerinin güvenirliği açısından öğrencinin ödevi yaparken konuya ilişkin kazanımlarını gözlemleyebilmek için ödevin belirli aşamaları sınıf ortamında gerçekleştirilir ya da yapmış olduğu çalışmayı öğretmeniyle ve arkadaşlarıyla paylaşması sağlanır.
Performans ödevi/görevi için örnekler:
• Bir konu hakkında yazı yazma (makale, anı vb. )
• Sergi oluşturma,
• Aynı grafikleri farklı ölçülerde çizme,
• Bir tarzdaki grafiği başka tarza dönüştürme,
• Bir yolculuk için verilen zaman ve bütçe sınırlamalarıyla bir yolcu rehberi geliştirme,
• Bilimsel gözlemlerini tablo oluşturarak belirtme,
• Bilimsel bir olayı sözel ve görsel olarak betimleme,
Bir konuyla ilgili afiş, poster, broşür vb. hazırlama
Bir oyun, piyes vb. yazma ve sergileme
Herhangi bir şey için bir sınıflama şeması geliştirme, kategorileri açıklama ve doğruluğunu savunma
Deney yapma
İki çalışmayı (resim, müzik parçası, dans veya oyun) yarattıkları ruh hâli açısından karşılaştırma
Bir tiyatro oyununa eleştiri yazma
Bir oyun için sahne ve kostüm hazırlama
Bir ev planı çizme
Geniş bir grubu doyurmak için gerekli olan yiyecek miktarını hesaplama,
Bir müzik parçası besteleme
Bir müzik parçası çalma
Bir dans sergileme
Tanıdıkları bir kişinin biyografisini yazma
Tüketici tercihlerine ilişkin bir oylama yapıp sonuçları grafikle ifade etme ve sonuçları tartışma
Performans Ödevi / Örnek 1
İçerik Sınıf Düzeyi Beklenen Performans Süre Değerlendirme
Ondalık Kesirlerden Ölçmeye Açılan Kapı 6 Uzunlukları ölçme ve yuvarlama
Uygun bir ölçek belirleme
Ölçek oluşturma
4
ders saati
Dereceli puanlama anahtarı
Amaç: Plan yaparak üzerinde sınır işaretleri, çizilen yerle ilgili bilgiler, planlarda kullanılan işaretleri ve doğru bir ölçek kullanmak.
Ödevin Konusu: Siz ve arkadaşlarınızdan bildiğiniz bir yerin (okulun, okul bahçesinin ya da evinizin bahçesinin) planını yapmanız bekleniyor.
Araç-Gereçler: Metre, pusula, cetvel, pastel boya, renkli kalemler, tahta kalemi, poster kâğıdı (büyük boy resim kâğıdı ya da karton).
Bu çalışmayı yaparken,
1. Uzunlukları doğru olarak ölçün ( bu ölçümlerde bulduğunuz sayıları yuvarlayın).
2. Yer isimlerini belirtin ( bahçede bu isimler ağaç, ağaçlık vb. olabilir). Bunları, planda şekillerle gösterebilirsiniz.
3. Planınıza son hâlini vermeden önce, taslak bir plan çizin. Bu sizin görüntüleri ve şekilleri görselleştirmenize yardımcı olacaktır.
4. İki veya üç kişilik gruplarla çalışabilirsiniz.
Öneriler
• Ölçme bandı, şerit veya metre kullanarak uzunlukları ölçün.
• Ölçtüğünüz uzunlukları kaydedin. Aklınızda tutmaya çalışmayın.
• Uzunlukları kaydettikçe planınızı oluşturun. Plan işaretlerini olması gereken yerlere koyun.
• Yön bulmak için pusula kullanın.
• Planın son çizimini bitirdikten sonra uzunlukları ve plan işaretlerinin yerlerini ve yönleri belirterek renklendirin. Planınızı orijinal bölgeyle karşılaştırın ve doğru olduğundan emin olun.
Ödevinizi yapmadan önce aşağıdaki notu dikkatle okuyunuz.
Öğrenciye Bilgi Notu:
Nasıl Plan Yapabiliriz?
1. Planınızın sınırlarına karar verin.
2. Planını çizeceğiniz bölgenin taslağını çizin.
3. Plandaki işaretlerin yaklaşık olarak yerlerini belirtin. Her hangi bir okulda bu işaretler merdivenler, lavabolar olabilir. Bahçede ise ağaçlar, çiçekler olabilir.
4. Bölgenin uzunluk ve genişliğini doğru olarak ölçün. Plan işaretlerini uygun yerlere yerleştirin.
5. Planınızın ölçeğini, en uzun ölçümünüzü göz önünde bulundurarak ve kâğıda nasıl yerleştireceğinizi düşünerek seçin.
6. En iyi ölçeği seçmek için, kâğıdın uzun tarafını (cm cinsinden), ölçtüğünüz alanın en uzun kısmına (metre cinsinden) bölün.
7. Bulduğunuz sayıyı yuvarlayın. Örneğin, ölçümünü yaptığınız alandaki en uzun bölüm 85 metre ve kâğıdınızın uzun kenarı 30 cm ise, öncelikle 85 metreyi cm’ye çevirin (85 m = 8500 cm). Sonra, payın bir olması için 30/8500 işleminde, payı ve paydayı 30’a bölün. Bu durumda ölçek, 1/283.333 olur. Burada bir yuvarlama işlemi yapmamız gerekir.
8. Şimdi de sınırın diğer boyutunu bulduğunuz ölçeği kullanarak küçültüp çiziniz, sonucu yuvarlayın.
9. Nesneleri planınıza yerleştirmek için, ölçümlerinizi ve bulduğunuz ölçeği kullanın. Örneğin, bir elma ağacı, bahçenin doğu tarafındaki çitlerden 3 metre ve kuzey çitlere 5 metre uzaklıkta olduğunu varsayalım. Ölçeğiniz 1/300 cm ise, ölçekte 1 cm = 3 metreyi gösterir. Buna göre, 3 metrelik uzaklığın 1 cm ile, 5 metrelik uzaklığında da 1.666 cm olması gerekir. 1.666 cm’yi yuvarlama yaparak 2 cm olarak alabilirsiniz. Bu ağacı, yaptığınız planda, kuzey çitlerine 2 cm ve doğu çitlerine de 1 cm uzağa yerleştirebilirsiniz.
Öğretmene Bilgi Notu
Performans Ödevi / Örnek 2
İçerik Düzeyi Sosyal Bilim Çalışmaları
Sınıf Düzeyi 11. Sınıf
Tema Adı Stratejik Doğal Kaynaklar
Kazanım Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımına bağlı kirlilik sorunu konusunda toplumun bilinçlendirilmesine yönelik çözüm önerilerinde bulunur.
Beklenen Performans Araştırma, yaratıcılık, yazma
Süre 2 Hafta
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Ödevin Konusu ve Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
Sizden, doğal kaynakların bilinçsiz kullanımına bağlı olarak meydana gelen kirlilik sorunu konusunda toplumun bilinçlendirilmesine yönelik bir afiş hazırlamanız beklenmektedir.
Afişinizi hazırlarken;
• Daha önce yapılmış afiş örneklerini inceleyiniz.
• Konunuzla ilgili bir afiş tasarımı yapınız.
• Afişin herhangi bir yerden kopya edilmemiş özgün tasarım olmasına dikkat ediniz.
• Afişinize bir slogan bulunuz.
• Kompozisyon bütünlüğüne bağlı olarak belirlediğiniz sloganı da afiş üzerine işleyiniz.
• Afiş tasarımınızı resim öğretmenine göstererek görüşlerini alınız.
• Tasarımınızda varsa düzeltmeler yapınız.
• Tasarımınıza son şeklini veriniz.
• Afişin hazırlanmasında her türlü çizim, grafik, boyama, yapıştırma, bilgisayar çalışmaları vs. kullanabilirsiniz.
• Çalışmanızda internetten, arşivlerden, kitap, gazete, dergi, kaset, CD vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
• Afişinizi ders öğretmenine ..../...../2006 tarihinde teslim edin.
Not: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı sizlere ödevinizin hangi ölçütlere göre değerlendirileceği konusunda bilgilendirilmeniz için verilmiştir.
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Adı :
Sınıfı :
Açıklama : Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, afişinizi değerlendirmek için hazırlanmıştır. Bu anahtar, aynı zamanda afişinizi hazırlarken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgi vermektedir.
Puan GÖRÜNÜM
4 Afiş titizlikle hazırlanmış, afişin görünümü temiz ve düzenli.
Afiş ilgi çekicidir.
3 Afiş titizlikle hazırlanmış, afişin görünümü temiz ve düzenli.
Afiş ilgi çekici değil.
2 Afişin görünümü temiz ve düzenli değil.
Afiş ilgi çekici değil.
1 Afiş titizlikle hazırlanmamış, görünüm kirli ve düzensiz.
Afiş ilgi çekici değil.
Puan İÇERİK
4 Amaç açık ve anlaşılır olarak belirtilmiş.
Afişin konusu kısa ve öz şekilde vurgulanmış.
3 Amaç açık ve anlaşılır olarak belirtilmiş.
Afişin konusu vurgulanmış.
2 Amaç belirtilmiş.
Afişin konusu eksik vurgulanmış.
1 Amaç eksik belirtilmiş.
Afişin konusu vurgulanmamış.
Puan SLOGAN
4 İçeriğe uygun çarpıcı bir slogan bulunmuş.
3 İçeriğe uygun slogan bulunmuş ama çarpıcı değil.
2 Slogan bulunmuş ama içeriğe uygun değil.
1 Slogan hiç kullanılmamış.
Puan ÖGELERİN KULLANIMI
4 Görsel ve yazılı öğeler konuya uygun ve yeterli düzeyde kullanılmış.
Yazılı ve görsel öğeler arasında uyum sağlanmış.
Gereksiz detay kullanılmamış.
3 Görsel ve yazılı öğeler konuyla ilgili ama yetersiz kalmış.
Yazılı ve görsel öğeler arasında uyum sağlanmış.
Gereksiz detay kullanılmamış.
2 Görsel ve yazılı öğeler konuyla ilgili ama yetersiz.
Yazılı ve görsel öğeler arasında tam uyum sağlanamamış.
Gereksiz detay kullanılmış.
1 Görsel ve yazılı öğeler konuyu desteklemiyor.
Yazılı ve görsel öğeler arasında uyumsuzluk var.
Gereksiz detay kullanılmış.
Yukarıda verilen dereceli puanlama anahtarına göre öğrencileri değerlendirirken, her bir ölçüt düzeyinde öğrencilerin eksiklikleri varsa belirlenir. Bu eksiklikleri gidermeye yönelik önlemler alınır. Not vermek için ise puanların yüzde karşılığı bulunur ve nota dönüştürülür. Bu çalışmadan alınabilecek en yüksek puan 16’dır. Örneğin, bir öğrenci bu çalışmadan 12 puan almış ise, yüzde puanı 75’dir [(12/16)x100 =%75].
Performans Ödevi / Örnek 3
(Sosyal Bilgiler- Türkçe)
Amaç: Afrika’nın bazı bölgelerindeki durumlara ilişkin bilgilendirici bir şiir yazma
Ürün: Yapacağınız grup çalışmalarında aşağıdakileri içeren bir poster hazırlamanız beklenmektedir: 1. Başlık, 2. Dört şiir, 3. Grafikler.
Grup üyelerinden her biri bir şiir yazmaktan ve bir şiirdeki konuyu destekleyici bir grafik hazırlamaktan sorumludur.
Süreç:
Grup olarak aşağıdaki işlemleri yapmanız beklenmektedir:
• Afrika’da bir bölge belirlemeniz.
• Bitki, hayvan, iklim, su, ses, renk vb. bir tema belirlemeniz.
• Son ürününüzün neye benzeyeceğini kararlaştırmanız ve her bir grup üyesinin iş tanımlarını belirlemeniz.
Kişisel olarak aşağıdaki işlemleri yapmanız beklenmektedir:
• Şiir tiplerini ve örneklerini çalışmak
• Sevdiğiniz bir şiir tipini seçmek
• Seçtiğiniz çevreye ilişkin ders notlarını çalışmak
• Şiirde kullanacağınız fikir ve sözcükleri listelemek
• Şiirinizin ilk taslak halini hazırlamak
• Bu taslağı grup arkadaşlarınızla paylaşmak, önerilerini almak
• Taslağı öneriler doğrultusunda düzeltmek
• Şiirin son halini hazırlamak
• Şiirdeki fikirleri destekleyen bilgileri bulmak ve bunları grafik haline dönüştürmek
Planlamanız ve bireysel sorumluluklarınız tamamlandığında, grup olarak son ürününüzü hazırlamalısınız. Bu aşamada hazırladığınız ürünü sınıfta sunacaksınız.
Değerlendirme: yaptığınız çalışma, yazdığınız şiirdeki dil, içeriğin anlamı, araştırma sonuçlarının şiirde ele alınan konuyla ne ölçüde birleştirildiği, son hazırlanan posterdeki yaratıcılık ve düzgün lük açısından değerlendirilecektir.
Kaynak: Sınıf İçi Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları (Prof. Dr. G. Berberoğlu).
Performans Ödevi / Örnek 4
Amaç: Ülkemizde yaşanan çevre sorunlarını araştırarak, bu sorunların neden ve sonuçları konusunda çıkarımlarda bulunmak.
Hazırlama Süresi: 1 ay
Performans Ödevi: Sizden ülkemizde yaşanan bir çevre sorununu araştırmanız isteniyor.
Ödevinizi yaparken;
• Ülkemizde yaşanan ve size göre en önemli olan bir çevre sorununu belirleyiniz.
• Bu çevre sorunu ile ilgili en önemli veri kaynağınız gazete ve dergiler olacaktır.
• Bir ay süreyle farklı gazete ve gergileri izleyerek ülkemizdeki bu sorunun neden ve sonuçlarıyla ilgili haber ve fotoğrafları toplayınız.
• Topladığınız haber ve fotoğrafları analiz ederek sorunun neden ve sonuçlarıyla ilgili çıkarımlarda bulununuz.
• Çıkardığınız sonuçlara göre bu sorunun çözümüne yönelik öneriler yazınız.
• Yaptığınız çalışmaları Türkçe yazım kurallarına uygun bir şekilde düzenleyerek bir rapor halinde sınıfınızda sununuz.
Değerlendirme: Çalışmanız, belirlediğiniz çevre sorununun neden ve sonuçlarına ilişkin doğru çıkarımlarda bulunma, zengin materyal kullanma, çözümüne yönelik mantıklı önerilerde bulunma ve raporlaştırma bakımından değerlendirilecektir.
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI (RUBRİC)
Dereceli puanlama anahtarı, performansı tanımlayan ölçütleri içeren puanlama rehberidir. Herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir araçtır. En faydalı dereceli puanlama anahtarı öğretmenlerin kendi yaptıklarıdır.
Dereceli Puanlama Anahtarı Kullanmanın Nedenleri
• Öğretmen ve öğrenci için açık bir kalite tanımı verir.
• Öğrenciler derecelendirme ölçeği kullandıkça ürettikleri ürünün sorumluluğunu daha fazla duyarlar.
• Öğretmenlerin puanlama için harcadıkları zamanın azalmasına katkıda bulunur.
• Öğretmenin öğrenci çalışmalarını değerlendirmelerini basitleştirir.
• Öğrencilere bir ödevi tamamlarken kendi performanslarını değerlendirebilecekleri standartlar ve ölçütler sağlar.
• Ölçeklerde belirlenen ölçütlerin velilere bildirilmesi, çocuklarına yardımcı olacak velilere kolaylık sağlar.
Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları I
Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğinin belirlenmesi,
Ne tür puanlama anahtarı kullanılacağına karar verilmesi
Ölçütlerin tanımlanması. Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa ölçütler yazılır. Burada önemli olan yeterlik düzeylerini tanımlamak ve düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir.
Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlanması,
Taslak üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılması için öğrenci ve öğretmen görüşlerinin alınması
Uygulamadan sonra tutarlık ve güvenirliğin belirlenmesi
Dereceli Puanlama Anahtarının Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler
Dereceli puanlama anahtarlarında çok genel ölçütler kullanılmamalıdır.
İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir.
Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir.
Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır.
Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır.
Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir.
Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir.
Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır.
Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin belirlenmesi sürecine öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.
Amaçlarına Göre Dereceli Puanlama Anahtarı
1. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı: Öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak, parçalarını dikkate almadan puanlamasıdır. Bu yöntem öğrenme ürünleri toplam puan olarak değerlendirilmek istendiğinde kullanılır.
PUAN ÖLÇÜTLER
4 Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklendi. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. Olaylar arasında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama yapılmadı.
3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklendi fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi.
2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler desteklendi fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı.
1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler vardı.
2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı: Burada önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını, sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur.
HARİTA İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
PUAN İÇERİK
4 Haritadaki bütün işaretler doğru ve dikkatli bir şekilde yerleştirilmiş. Sınır çizgileri doğru ve özenle çizilmiş.
3 Bütün işaretler haritada var. Bunların çoğu da haritaya doğru yerleştirilmiş.
2 İşaretlerden bir kaçı haritada yok. Haritada olanların da bir kaçı doğru yerleştirilmemiş.
1 İşaretlerin çoğu haritada yok. Olanların çoğu da doğru yerleştirilmemiş.
PUAN GÖRÜNÜMÜN YETERLİĞİ
4 Haritanın görüntüsü temiz ve çok renkli. Haritadaki işaretler çok kolay okunuyor.
3 Haritada birkaç renk var. Bazı işaretler kolay okunmuyor.
2 Sınırlı sayıda renk kullanılmış. İşaretlerin ne olduğu haritadan zor okunuyor.
1 Renkler ya hiç yok ya da çok az kullanılmış. İşaretler çok az kullanılmış.
PUAN HARİTA ELEMANLARI
4 Haritanın başlığı, yön oku, ölçeği, anahtar bölümü (lejant), kaynağı, enlem ve boylamları haritada bulunmaktadır.
3 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu var. Bunların çoğu da doğru ve kolay anlaşılmaktadır.
2 Standart bir haritada olması gerekenlerin yarısı yok.
1 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu yok.
ÖĞRETİCİ METİN İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Çok iyi (3) İyi (2) Kabul edilebilir(1)
Düzenleme Bilgiler açık, uygun ve doğru olarak düzenlenmiş. Bilgiler uygun bir şekilde düzenlenmiş fakat bazı bölümler açık değil ve tutarsızlıklar var. Tanımlar ve ayrıntılar ya yok ya da çok az. Düşünceler karışık, düzensiz ve ilgisiz.
İçerik İçerik açık, ilgili, doğru ve özlü olarak verilmiş. İçerik uygun fakat amaçla bağlantısı eksik. Yeterli içerik göstergeleri çok az.
Yazım Kuralları Okunabilirliği iyi Küçük hatalar var ama okumayı engelleyecek kadar değil. Doğru bir şekilde yazıldığının göstergeleri ya yok ya da çok az. Okunması ile ciddi sıkıntıları var.
Araştırma ve Yorumlama Bilgiler doğru yorumlanmış. Araştırmaya dayalı olarak analiz yapılmış ve sonuçlar çıkarılmış. Bilgiler ve veriler doğru yorumlanmış fakat analizler ve sonuçlar araştırma ile desteklenmemiş. Analiz ve sonuç yok ya da çok az bilgiyle yanlış yorumlanmış.
Kelime Seçimi Kelimeler uygun bir şekilde seçilmiş ve terimler konuyla ilgili. Bazı uygun olmayan kelimeler verilmiş ya da uygun kelimelerin kullanılışı sınırlı. Kelimeler uygun değil ve kullanım sınırlı.
Uyarlama: İndependent School District 196, Rosemount, Minnesota
SÖZLÜ SUNUM
Sözlü sunum, konuşma, dil eğitimi, dil sanatları gibi birçok alanda kullanılabilir. Öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri hakkında iyi bilgi sağlarlar. Kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarı ya da akran değerlendirme ölçekleri ile değerlendirme yapılabilir. Sözlü sunumlar öğrencilerin hatırlama, kavrama ve hitap düzeyleri hakkında bilgi toplamak için uygun araçlardır. Aynı zamanda problem çözme becerileri de bu yöntemle ölçülebilir.
Örnek: Büyük kentlerdeki hava kirliliğinin önlenmesi için önerilerinizden oluşan bir rapor hazırlayınız. Dinleyicilerin ilgisini çekecek biçimde raporunuzu beş dakika içinde sununuz.
SÖZLÜ SUNUM DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Çok iyi (4) İyi (3) Kabul edilebilir(2) Kabul edilemez (1)
İçerik Çalışmada yeterince materyal kullanılmış. İçerik iyi yapılandırılmış ve ipuçlarıyla desteklenmiş. Çalışmayla ilgili yeterli bilgi verilmiş. İçerik iyi yapılandırılmış fakat küçük çelişkiler var. Yeterince bilgi var ancak konuyla iyi ilişkilendirilmemiş. Konu açık değil. Konuyu destekleyen bilgiler yok.
Tutarlılık ve
Organizasyon Çalışma iyi yapılandırılmış. Konuya özgü örnekler yeterli, sonuç bölümü açık, kontrollü ve akıcı şekilde ifade edilmiş. Geçişler iyi, iyi organize edilmiş. Bilgiler mantıksal sırayla verilmiş. Genellikle iyi organize edilmiş. Fikirler arasındaki geçişler beklenilen kadar iyi değil. Kavramlar ve düşünceler iyi ilişkilendirilmemiş. Bağlantılar eksik, akış ve düşünceler değişken. Sunum düzenli değil ve bağlantılar eksik, akışkan değil. Konunun gelişimi belirsiz. Sunumun sıralanışı mantıksal değil.
Yaratıcılık Çalışma çok orijinal bir şekilde sunuldu. Dinleyicilerin dikkati çekilmiştir. Sunumda bazı orijinallikler var. Materyaller çeşitli, çalışmayla iyi ilişkilendirilmemiş. Çeşitlilik az yada yok. Çok az orijinallik ve yorumla çalışmalar sunulmuştur. Multimedya kullanımı yetersiz. Çeşitlilik yok yada az.
Materyal Kullanımı Multi medya araçlarının kullanımı dengeli ve çalışmayı geliştirmek için doğru olarak kullanılmış. Multi medya kullanımında çeşitlilik yok ve çalışmayla ilişkilendirilmemiş. Multi medya araçlarının kullanımı değişken.bir bölümden diğerine geçişler düzgün değil. Multi medya çalışmayla açıkça ilişkilendirilmemiş. Multi medya çok az yada hiç kullanılmamış. Araç kullanımı dengesiz.( Bazı yerlerde çok fazla bazı yerlerde çok az.)
Konuşma Becerileri Anlatım açık ve anlaşılır. Uygun ses tonu kullanılmış. İyi bir duruş ve göz teması var. Coşkulu ve güvenli bir anlatım. Açık ve anlaşılır bir konuşma ancak yeterince kibar değil. Bazı konuşmalar anlaşılır değil. Göz kontağı yetersiz. Açıklamalar az veya yetersiz. Çok alçak yada çok yüksek sesli sunum. Göz kontağı yok. Konuşma çok hızlı yada çok yavaş, konuşma monoton ve ilgi çekici değil.
Dinleyici Tepkileri Dinleyiciler sunumla ilgili. Dinleyicilerin dikkati toplanmış, konu yaratıcı bir şekilde sunulmuş. Sunum sırasında genellikle dinleyicilerin dikkati toplandı. Sunum ilginçti. Dinleyicilerin ilgisi kaybolmuş sununun çoğunda az yada hiç hayal gücü kullanılmamıştır. Dinleyicilerin ilgisi kaybolmuş. Sunumda çelişkiler var.
Sunum Süresi Sunum belirlenen süreden +/- iki dakika sapmış. Sunum belirlenen süreden +/- dört dakika sapmış. Sunum belirlenen süreden +/- altı dakika sapmış. Sunum çok uzun yada çok kısa, belirlenen süreden +/- on dakika sapmış.
ÖZ DEĞERLENDİRME
Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesine öz değerlendirme denir. Öz değerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine yardımcı bir yaklaşımdır. Öz değerlendirme öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüğünü ve nasıl yaptığını değerlendirmelerini gerektirir.
• Kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder.
• Performansının düzeyi hakkında karar vermek için kişisel ya da kişiler arası kriter koymada ve öğrencinin motivasyonunun yükselmesinde öğrencilere fırsat verir.
• Öğrencilerin değişik durumlarda davranışlarını kontrol altına almalarını sağlar.
• Kendini değerlendirme ile öğrenci sürecin bir parçası olduğunu hisseder.
• Kendilerine dışardan bakma yetisi gelişir.
Bu tür değerlendirmenin olumsuz yönleri de vardır. Genellikle kendi performanslarını değerlendirirken yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir. Başlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara neden olabilir. Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça aldıkları kararlar daha doğru olacaktır.
Öz değerlendirme yapmak amacıyla açık uçlu sorular, sözel ifadeler ya da formlar kullanılabilir. Öz değerlendirme çalışmaları öğretmenlerin uygun gördükleri sıklıkta yapılır ve bunların sonuçlarına göre öğrencilere not verilmez. Sonuçlar öğrencinin gelişimine katkı sağlamak amacıyla kullanılır.
Öz Değerlendirme Formu
Bu form kendinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (x) işareti koyunuz.
Adı ve Soyadı:
Sınıfı : No:
Çok iyi İyi Orta Yetersiz
Ödevlerimi planlı bir şekilde yapmak
Çalışmamı zamanında tamamlamak
Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinlemek
Anlamadığım yerlerde sorular sormak
Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek olmak
Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca kullanmak
Anlamadığım yerlerde başkalarından yardım almak
Öz Değerlendirme Formu
Bu form kendinizi değerlendirebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (X) işareti koyunuz. Daha sonraki üç soruda ise (9, 10 ve 11), cevaplarınızı boş bırakılan yerlere yazınız.
Öğrencinin;
Adı ve Soyadı:
Sınıfı:
No:
Öğrencilerin Değerlendireceği Davranışlar Dereceler
Her zaman Bazen Hiçbir zaman
1. Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinledim.
2. Yönergeyi izledim.
3. Arkadaşlarımı incitmeden teşvik ettim.
4. Ödevlerimi tamamladım.
5. Anlamadığım yerlerde sorular sordum.
6. Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek oldum.
7. Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca kullandım.
8. Çalışmalarım sırasında değişik materyaller kullandım.
9. Bu etkinlikten neler öğrendim?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
10. Bu etkinlik sırasında grubumdaki arkadaşlarıma nasıl yardım ettim?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
11. Bu etkinlik sırasında en iyi yaptığım şeyler nelerdir?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Öz Değerlendirme Formu
Öğrencinin Adı ve Soyadı: Tarih:
Sınıfı:
No:
Bu çalışmada neler yaptım? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmadan neler öğrendim?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
AKRAN DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin, arkadaşlarının hazırladığı ödevler, araştırmalar, projeler, raporlar vb. çalışmalarını değerlendirmesidir. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri gelişir. Akran değerlendirme, öğretmene öğrencilerin gelişim ve yeterlik düzeyleri hakkında geri bildirim sağlar. Akran değerlendirmede, öğrencilerin yanlı davranışlarını önlemek için ölçütlerin öğrencilere verilmesi yararlı olur. Akran değerlendirme yapmak amacıyla açık uçlu sorular, sözel ifadeler ya da formlar kullanılabilir.
Akran Değerlendirme Formu
Bu form, gruptaki çalışmalarınızı değerlendirmek üzere hazırlanmıştır. Arkadaşlarınızın bu konudaki görüşlerini almak için formu doldurunuz. Size ayrılan son sütunda da kendinizi değerlendiriniz. Sorulara cevabınız “evet” ise E, “bazen” ise B, “hayır” ise H harfi yazınız.
Grubun Adı: ............................. Öğrencinin Adı-Soyadı: .....................................
1. Arkadaşıma göre ben 2. Arkadaşıma göre ben 3. Arkadaşıma göre ben 4. Arkadaşıma göre ben 5. Arkadaşıma göre ben Bana göre ben
Çalışmalara gönüllü katılır.
Bildiklerini arkadaşlarıyla paylaşır.
Gerektiğinde arkadaşlarına yardım eder.
Aldığı görevi zamanında yerine getirir.
Arkadaşlarının görüşlerine saygılıdır.
Tartışmalarda kırıcı olmadan konuşur.
Form tamamlandıktan sonra, arkadaşlarınızın sizin çalışmalarınızla ve davranışlarınızla ilgili genel izlenimlerinde “hayır” seçeneğinin öne çıktığını görürseniz, çalışmalarınızı tekrar gözden geçirmenizde fayda vardır. Ayrıca, arkadaşlarınızın size ilişkin olarak görüşlerinde dikkatinizi çeken ve geliştirmeniz gereken yönlerinizin neler olabileceği konusunda düşünmeniz gerekir.
GÖRÜŞME (MÜLÂKAT)
Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin çalışmaları hakkında ve konuları nasıl anladıkları konusunda anlama düzeylerinin daha iyi değerlendirilmesine yardım eder.
Aşağıda bazı örnek görüşme soruları verilmiştir:
Bir olayı (konuyu, yöntemi, fikri) değişik yolla açıklayabilir misin?
Bu etkinliği tekrar yapsaydın aynı sonuçları bulur muydun?
Bu etkinliği daha kolay yapmanın başka bir yolu var mı?
Bu konuyla ilgili “gerçek yaşamından” bir örnek verebilir misin?
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI (PORTFOLYO)
Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını, harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren başarılarının koleksiyonudur. Öğrencinin gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin seçimi sonucunda bir araya getirilip, yansıtılmasıyla oluşan öğrenci ürün dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir.
Kullanım amacına ve içeriğinde yer alan ürünlere göre, farklı ürün dosyaları vardır. Amaca ve belirlenecek politikalara göre ürün dosyası tipi tercih edilir.
Haladyna (1997) öğrenci ürün dosyalarını; ideal, sergileme, belgeleme, değerlendirme ve sınıf tipi olmak üzere beş gruba ayırmıştır. Aşağıda bu ürün dosyalarının özellikleri kısaca açıklanmıştır:
1. İdeal Öğrenci Ürün Dosyası: Not verme amaçlı olarak kullanılmaz, amaç öğrencinin gelişimini ve öğrenme sürecini yansıtmasıdır. Öğrencilerde not kaygısı olmadığı için, olumlu bir yaklaşım sunar. Öğrencinin çok farklı düzeydeki çalışmalarını içerir.
2. Sergileme Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Öğrencilerin yaptıkları en iyi ürünlerden, yani öğrencinin kendini en iyi yansıttığına inandığı çalışmalardan oluşur. Genellikle görsel ve performansa dayalı sanatlarda kullanılır. Öğrencinin en yüksek performansını gösterecek ürünlerin sergilenmesi amaçlanır. Daha çok sonuç ya da ürün değerlendirme amacıyla kullanılır.
3. Belgeleme Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Öğrencinin farklı zamanlarda ve farklı düzeylerde hazırladığı çalışmaları içerir. Daha çok süreci değerlendirmek amacıyla kullanılır. Öğrenci gelişiminin kayıtları ile öğrencinin kendini yansıttığı çalışmalar bulunur. Değerlendirme aşamasında öğretmen değerlendirmeleri yer alır.
4. Değerlendirme Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Belirli bir amaç doğrultusunda öğrenci gelişiminin izlenmesi söz konusudur. Öğrencilerin belirli ölçütlere göre hazırladıkları en iyi çalışmalar yer alır. Öğrencinin rahatça ürün seçmesine izin verilir. Öğrencinin ve öğretmenin sonraki öğrenme etkinliklerini hazırlamasına yardımcı olur. Ayrıca, öğretmen veya okul tarafından değerlendirilme özelliğine sahiptir. Dolayısıyla, kapsamlı değerlendirmeler için kullanılabilir. Daha çok sonuç ya da ürün değerlendirmede kullanılır.
5. Sınıf Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Her öğrenciye ait çalışma özetlerinin, öğretmen yorumlarının, etkinliklerin ve planların bulunduğu dosyadır. Öğretim amaçlarına hizmet etmesine rağmen, öğrenci başarısını ve gelişimini göstermediği için değerlendirmede bazı sınırlılıkları vardır. Süreci ve ürünü değerlendirmek amacıyla kullanılabilir.
Öğrenci Ürün Dosyasının Amacı Nedir?
• Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak,
• Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve standart testler dışına çıkarak, alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,
• Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek,
• Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak,
• Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,
• Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmak,
• Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek,
• Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek,
• Aile ile iletişimi sağlamak,
• Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,
• Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım etmek,
• Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak,
• Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesi katılımlarının sağlanması onların çalışmasını teşvik etmek.
Öğrenci Ürün Dosyası Neleri İçerir?
Öğretmen tarafından hazırlanan rehber (öğrencilerin gelişim dosyasının ne olduğunu anlamalarına, kendi gelişim dosyaları için neler yapmaları gerektiğini anlamalarını kavrar.)
• Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları)
• Araştırmalar, problemler ve stratejiler
• Diyagramlar, fotoğraflar, resimler
• Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler
• Grup ödevleri ve projeler
• Öğretmen anektodları
• Öğrencilerin mektupları
• Öğretmen kontrol listeleri
• Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler
• Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler
• Değerlendirme kâğıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimlerin değerlendirilmesinin nasıl yapılacağını gösteren kâğıtlar).
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Öğretmenin Rolü Nedir?
• Öğrenci ürün dosyası çalışması sürecinde öğretmen, öğrencilere rehberlik eder ve yardımcı olur.
• Öğrenci ürün dosyasının kapsamının ne olacağı konusunda ışık tutar.
• Öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaların dâhil edileceği öğrencinin sorumluluğundadır, kararları öğretmenle öğrenci birlikte alabilirler.
• Öğrenci ürün dosyasının değerlendirilmesi öğretmenin sorumluluğundadır. Ancak değerlendirme ölçütleri baştan belirlenmeli ve bu ölçütler açık ve anlaşılır bir biçimde öğrenci ve veliye sunulmalıdır.
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Öğrencinin Rolü Nedir?
• Öğrenci ürün dosyası, öğrenciye ait bir çalışma olduğundan en önemli aşama, öğrencinin öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaları dâhil edeceğini saptamasıdır. Bu konuda öğretmen yardımcı olacaksa da karar öğrenciye ait alacaktır.
• Öğrenci ürün dosyası çalışması kapsamına girecek olan çalışmaların belgelenmesi çok önemlidir. Öğrenci yaptığı çalışmayı resimlerle belgelemek gereğini duyabilmelidir. Ölçütler listesinin öğrenci tarafından çok iyi kavranması öğrencinin çalışmalarını sağlıklı değerlendirebilmesi açısından çok önemlidir.
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Velinin Rolü Nedir?
• Veli, ürün dosyasının öğretmen için anlamını, programın bir parçası olarak nasıl kullanıldığını, öğrenciler için önemini ve değerlendirmenin bir parçası olarak nasıl kullanıldığını çok iyi kavramalıdır.
Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları
• Öğrenci ürün dosyasının sınıfa tanıtılması. Varsa bir örneğinin öğrenciler gösterilmesi.
• Öğrencilere ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunun söylenmesi
• Öğrenciye ürün dosyası hazırlamada rehber olacak bir yazı hazırlanması
• Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğinin söylenmesi (projeler, araştırmalar, problemler, stratejiler dereceli puanlama anahtarları, yazılar vb.).
• Yapılan çalışmalardan belli periyotlarla en iyi ürünün seçilmesi
• Öğrencilerden, her öğrenme ürünü materyali seçmek için bir gerekçe yazmaları ve çalışmalarını eleştirmelerinin istenmesi
• Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı verilmesi
• Her aşamanın nasıl değerlendirileceğinin açıklanması Öğrencilere puanlama konusunda bilgi verilmesi
• Öğrenci ürün dosyasıyla ilgili öğrencilere geri bildirimde bulunulması. Örneğin, öğrencilerin yeteneklerinin bir profilini çıkarıp, güçlü ve zayıf yönlerini belirten bir yazı yazıp dosyaya eklenebilir.
Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği
• Dosyanın “içindekiler” bölümü
• Önsöz, özet (ya da özgeçmiş) (Burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?)
• Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar.
• Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.
• Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni? Burada öğrenci kendisi ile ilgili görüşlerini belirtir.
• Her ürünle ilgili yansıtma ifadeleri yazılır. Bunu yazarken aşağıdaki sorulardan istenilenler öğrencilere verilerek cevaplaması istenir.
Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade ediyor?
Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun?
Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir?
Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin?
Neden bu çalışmayı seçtin?
Bu çalışmanda en çok neyi beğendin?
Burada senin için önemli olan ne?
Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir?
Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
• Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme Ölçütleri
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışma Takvimi (Örnek)
SÜRE YAPILACAK İŞLER ÖĞRENCİNİN YAPACAĞI İŞLER ÖĞRETMENİN YAPACAĞI İŞLER VELİNİN YAPACAĞI İŞLER
1.-2. haftalar
Ürün Dosyası’nı Tanıma Ürün Dosyasının neden oluşturulduğu ve nasıl ürün seçileceği konusunda bilgi edinir.
Bu ölçütleri yazılı olarak dosyaya koyar. Ürün Dosyası’nı ve amacını açıklar. Çalışma takvimini tanıtır.
En iyi ürünleri seçmek için kullanılabilecek ölçüt önerileri getirir.
Öğrencilere Ürün Dosyası’nı değerlendirme ölçütlerini duyurur (Ek 4).
Ürün Dosyası hakkında velilere bilgi verir.
Ürün Dosyası’yla ilgili bilgi edinir.
3.-4.-5. haftalar
1. Ara Döneme Ait Ürünlerin Biriktirilmesi
En iyi ürünlerini biriktirir.
Biriktirilen ürünlerden bir veya iki tanesini dosyası için seçer.
Seçilen her ürün için seçilme gerekçelerini yazar ve öz değerlendirme yapar (Ek 6).
Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları yapar.
Ürün biriktirme sürecini izler.
Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur.
Seçilen ürünlerle ilgili öğrencilere dönüt verir (Dönütler yazılı olarak ürüne eklenir.).
Öğrencilerin ürün eleme, geliştirme aşamalarından haberdar olur.
Öğrencilerin süreçteki ihtiyaçlarını karşılar.
Ürünlerle ilgili öğrenciye görüş bildirir.
6.-7.-8. haftalar 2. Ara Döneme Ait Ürünlerin Biriktirilmesi En iyi ürünlerini biriktirir.
Biriktirilen ürünlerden 1 veya 2 tanesini dosyası için seçer.
Seçilen her ürün için seçilme gerekçelerini yazar ve öz değerlendirme yapar (Ek 6).
Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları yapar.
Ürün biriktirme sürecini izler.
Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur.
Seçilen ürünlerle ilgili öğrencilere dönüt verir (Dönütler yazılı olarak ürüne eklenir.).
9.-10.-11. haftalar 3. Ara Döneme Ait Ürünlerin Biriktirilmesi En iyi ürünlerini biriktirir.
Biriktirilen ürünlerden 1 veya 2 tanesini dosyası için seçer.
Seçilen her ürün için seçilme gerekçelerini yazar ve öz değerlendirme yapar (Ek 6).
Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları yapar.
Ürün biriktirme sürecini izler.
Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur.
Seçilen ürünlerle ilgili öğrencilere dönüt verir (Dönütler yazılı olarak ürüne eklenir.).
12.-13. haftalar
Ürün Dosyası’nın Tamamlanması Seçilen ürünler için ürün kontrol listesini doldurur (Ek 5).
Ürün Dosyası’nın kapağını, içindekiler kısmını hazırlar (Ek 1-2).
Dersle ilgili kendisini yansıtacağı bir öz geçmiş yazar (Ek 3).
Çalışma sürecini yansıtan bir özet yazar (Ek 8).
Dosya tamamlama süresinde öğrencinin yapacağı işleri hatırlatır ve bunlarla ilgili gerekli açıklamaları yapar.
Ürün Dosyasına konulacak örnek sayfalar (Ekler) hakkında bilgi verir.
Öğrencilerin yapacağı işler için uygun ortam hazırlayarak öğrenciye ihtiyaç duyduğu desteği sağlar.
14.-15. haftalar
Ürün Dosyası’nın
Sunumu Sunum yönergesi doğrultusunda dosyasını sunuma hazırlar (Ek 7).
Öğretmen ve velinin katılımıyla sunumu yapar.
Ürün Dosyası Sunum Yönergesi’ni hazırlar ve öğrencilere hatırlatır (Ek 7).
Sunum için uygun yeri ve zamanı belirler (Hazırladıkları Ürün Dosyalarını tanıtmaları için 5-10 dakikalık sunum yapmaları ya da uygun bir mekanda sergilemeleri sağlanır.).
Sunuma velinin de katılmasını sağlamak için haber verilir.
Öğrencinin dosyasını sunuma hazırlamasına yardım eder.
Velinin sunuma katılmaması durumunda yazılı görüşünü almak için dosyayı veliye bir üst yazıyla gönderebilir (Ek 10-11).
Sunuma katılır.
Ürün Dosyası’yla ilgili görüşlerini sözlü ve yazılı olarak belirler.
Geri bildirim formunu doldurur.
16.-17.-18. haftalar
Değerlendirme ve Geri Bildirimlerin Yapılması Aldığı geri bildirimlerle ilgili öğretmeni ile görüşme yapar.
Ürün Dosyası’nın derecesine/puanına öğretmeniyle birlikte karar verir.
Ürün Dosyası’nı bir değerlendirme ölçeğiyle değerlendirir (Ek 12).
Çalışmalarla ilgili güçlü ve zayıf yanlarını belirten bir yazıyla geri bildirimde bulunur. Bu yazı Ürün Dosyası’na eklenir (Ek 9).
Her öğrenciyle gelişme sürecinin tartışıldığı ve gelecek için hedeflerin saptandığı yüz yüze görüşmeler yapabilir. Bu görüşmelerde Ürün Dosyası’nın derecesine/puanına öğrenciyle birlikte karar verilebilir. Çocuğun en çok hangi ürünü beğendiğini, çocuğun kendini hangi alanlarda geliştirmesi gerektiğini ve ona nasıl yardımcı olabileceğini belirten bir mektup yazar.
Not: Yukarıdaki çalışma takvimi örnek olarak verilmiştir. Uygulamalara bağlı olarak süre ve içerikte değişiklikler yapılabilir.
Her Dönemin bitimine 1 ay kala değerlendirme çalışmalarına başlanabilir. Buna göre ürün seçme ara dönemleri dörder hafta da olabilir.
Öğrenci Ürün Dosyası Örnek Sayfaları
Öğrencinin;
Tarih:
Ürün Dosyası Değerlendirme İçin Dereceli Puanlama Anahtarı
Puan
Boyutlar 4
(Örnek Olacak Nitelikte) 3
(Yeterli) 2
(Kabul Edilebilir) 1
(Yeterli Değil)
İçerik Ürün dosyası, tüm gerekli materyalleri içeriyor. Ürün dosyası, gerekli materyallerin büyük çoğunluğunu içeriyor. Ürün dosyası, gerekli materyallerin birazını içeriyor. Ürün dosyası, gerekli materyallerin çok azını içeriyor.
Seçilen örneklerin özelliği Örnekler öğrencinin gelişimini ve bilgisini yansıtıyor. Örnekler öğrencinin gelişimini yansıtıyor fakat bilgilerin bir kısmını yansıtmıyor. Örnekler öğrencinin hem bilgisini hem de gelişimini biraz yansıtıyor. Örnekler gelişigüzel seçilmiş, gerekli bilgileri ve gelişimi yansıtmıyor.
Düzenleme Ürün dosyası, tam ve düzenli olarak oluşturulmuş. Okuyucu, gerekli her şeyi bulabiliyor. Ürün dosyası, iyi düzenlenmiş, okuyucu aradığı şeyleri bulmakta çok az sıkıntı yaşıyor. Ürün dosyası, kısmen düzenli sayılabilir. Okuyucu aradığını bulmakta biraz zorlanıyor. Ürün dosyası, düzene ilişkin bir görüntü var ama okuyucu aradığını bulmakta çok zorlanıyor.
Dilbilgisi Dilbilgisi ile ilgili hiçbir hata yok (kelime bilgisi, noktalama işaretlerinin kullanımı, gramer, vb.). Dilbilgisi konusunda çok az hata var. Dilbilgisi ile ilgili göze çarpan önemli hatalar var. Dilbilgisi ile ilgili çok sayıda hata var.
Kişisel yansıma Tüm yansımalar betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Yansımaların büyük bölümü betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Yansımaların bazıları betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Yansımaların çok azı betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor.
Ürün dosyasının sunumu Öğrenci açık ve anlaşılır biçimde konuştu, diğer öğrencilerle uygun göz teması kurdu ve sorulan soruları kendinden emin biçimde cevapladı. Öğrenci büyük ölçüde açık ve anlaşılır biçimde konuştu, diğer öğrencilerle uygun göz teması kurdu ve sorulan soruları cevapladı. Öğrenci kısmen açık ve anlaşılır biçimde konuştu, diğer öğrencilerle göz teması kurdu ve sorulan soruları cevaplayabildi. Öğrenci
açık ve anlaşılır biçimde konuşamadı, diğer öğrencilerle nadiren göz teması kurdu ve sorulan soruları cevaplarken zorluk çekti.
Ürün dosyasının bir bütün olarak etkililiği Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini çok iyi bir biçimde gösteriyor. Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini göstermeye yardımcı oluyor. Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini kısmen gösteriyor. Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini göstermiyor.
Kavram Haritaları: Kavram haritaları, bilgiyi organize etmek ve sunmak için yapılmış grafiksel araçlardır. Bu araçlar daire ya da bir çeşit kutu içine yazılmış olan kavramları içerir. Kavram haritalarında iki kavram arasındaki ilişki, üzerine ilişkiyi belirleyen ifadelerin yazıldığı doğrularla gösterilir. İlişkiyi belirleyen bağlantı ifadeleri ile iki kavram tamamlanarak anlamlı bir cümle oluşturur (Novak, 1998).
Kavram haritaları;
1. Bir konunun öğretiminde,
2. Öğrenmeyi kolaylaştırmada,
3. Öğrenme sürecini kontrol etmede ve kavram yanılgılarını ortaya çıkarmada,
4. Değerlendirme yapmada
kullanılabilir.
Kavram Haritalarını Değerlendirmek İçin Kullanılabilecek Ölçütler
1. Kavramların uygun şekilde nitelendirilmesi
• Kavramlar, en fazla üç sözcükle temsil edilmelidir.
• Kavramların yerleşimi genelden özele doğru hiyerarşik olarak sıralanmalıdır.
2. Bağlama sözcüklerinin uygun şekilde nitelendirilmesi
• Haritada kavramlarla bağlantılar arasındaki ayrım belirgin olmalıdır.
• İki kavram arasındaki bağlantılar anlamlı olmalıdır.
• İlişkiyi doğru şekilde temsil etmelidir.
3. Kavramların çapraz bağlanması
• En iyi haritalar, kavramlar arasındaki çapraz bağlantıları yeterli ölçüde gösterenlerdir.
• Çapraz bağlantılar, öğrencinin, birbirine bağlı çok sayıda düşünceyi bildiğini gösterir.
• Çapraz bağlantılar, yaratıcılığı ortaya çıkarır.
Kavram Haritalarının Oluşturulma Aşamaları
1. Önceden hazırlanmış bir örneği öğrencilerinize gösteriniz.
2. Bu örnekte kavramların harita üzerinde nasıl birleştiğini sorunuz.
3. Harita üzerindeki çapraz bağlantıların neyi ifade ettiğini gösteriniz.
4. Öğrencilere yeni bir kavram haritası hazırlatmak için, onlardan en çok bildikleri kavramları ya da onlara kısa bir metin verip, metinden çıkardıkları kavramları listelemelerini isteyiniz.(Gerekirse yardım ediniz.).
5. Sonra bu kavramları en genelden daha özele doğru sıralamalarını isteyiniz.
6. Hangi kavramın konuyla en çok ilişkili olduğunu sorunuz ve bunu daire içine almalarını isteyiniz.
7. Öğrencilerin konuyla ilgili en önemli kavramdan daha az önemli olana doğru kavram ilişkisini hazırlamasına fırsat veriniz. Kavram haritalarını oluşturmalarına yardımcı olunuz.
8. Öğrencilerinize, kendi kavram haritalarına dayanan kısa bir hikâye yazdırınız.
Örnek:.
TUTUM ÖLÇEKLERİ
Tutum, bireylerin belli bir kişiyi, grubu, kurumu veya bir düşünceyi kabul ya da reddetme şeklinde gözlenen, duygusal bir hazır oluşluk hali veya eğilimdir (Özgüven, 1999).
Tutumların ölçülmesinde gözlem, soru listeleri, tamamlanmamış cümleler ve hikâyeler anlatma gibi çeşitli yöntemler ile yanlışı seçme tekniği, içerik analizi gibi çeşitli teknikler de kullanılmaktadır (Tavşancıl, 2002).
Tutum ölçekleri, tutum ölçme yöntemleri içerisinde en önde gelen ve yaygın olarak kullanılanıdır (Tavşancıl, 2002). Tutum ölçeklerinden en çok kullanılan yöntem de Likert ölçeğidir. Likert tipi ölçeklerle, ölçülmek istenen tutumla ilgili çok sayıda olumlu ve olumsuz ifade yazılır. Bu ifadeler için, “Tamamen Katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum” ve “Kesinlikle Katılmıyorum” biçiminde tepkide bulunulur. Böylece her cevaplayıcı, ölçekteki her ifadenin kapsadığı tutum objesine katılma / katılmama derecesini bildirmiş olur.
Bir kişinin ölçekten aldığı puan, ölçekte bulunan maddelerden aldığı puanların toplamından oluşur.
Tablo: Likert Tipi Bir Ölçekteki Maddelerin Puanlama Anahtarı
Seçenek Olumlu İfade Puanı Olumsuz İfade Puanı
Kesinlikle katılmıyorum 1 5
Katılmıyorum 2 4
Kararsızım 3 3
Katılıyorum 4 2
Tamamen katılıyorum 5 1
Kısa Cevaplı Maddeler:Bir kelime, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen madde türüne denir. Bu tür maddeler bilgi basamağını ölçmek için uygundur. Öğrenci sorunun cevabını kendisi yazar. Kısa cevaplı maddeler iki türlüdür. Birisi soru cümlesi, diğeri eksik cümle tipindedir.
Bu Maddelerin Yazımında Dikkat Edilecek Bazı Esaslar
1. Sorunun ifadesi belirsiz olmamalıdır.
2. Her soru, ölçülmesi planlanan bir kazanımı yoklamalıdır.
3. Sorunun cevabı kesin olmalıdır.
4. Bir sınavdaki sorulardan bazıları başka sorulara ipucu olmamalıdır.
5. Soru cümlesi, cevaplayıcının tanıdığı bir kaynaktan aynen alınmamalıdır.
6. Her soru için bırakılan boşluk aynı uzunlukta olmalıdır.
6.7. Bir sorunun ifadesinde, sorunun cevabının bulunmasında işe yarayacak ipuçları verilmemelidir. (Örnek: Yer kabuğunun ana maddesi ….…….. dır.).
Çoktan Seçmeli Testler: Çoktan seçmeli bir madde, kök ve seçeneklerden oluşur. Kök, kazanımın ifade edildiği veya sorunun sorulduğu kısımdır. Seçenekler de öğrencinin önüne konulan muhtemel cevaplardır. Öğrenciye yöneltilen sorunun cevabı genellikle üç ya da dört başka cevapla birlikte verilir. Öğrenciden istenen, doğru cevabı, verilenler arasından seçip işaretlemesidir. Bu maddeleri, öğrencilerin yaratıcılığını ve yazma becerilerini ölçmek amacıyla kullanamayız. Daha çok bilgi, zihinsel beceriler ve yeteneklerin ölçülmesinde kullanılırlar. Fiziksel beceriler ve yeteneklerin ölçülmesinde kullanılmazlar.
Çoktan Seçmeli Madde Tipleri
Her Zaman Tek Bir Doğru Cevabı Olan Maddeler: Madde kökünde sorulan sorunun kesin olarak bir tek doğru cevabı vardır.
Örnek: İç Anadolu Bölgesinin en yüksek bölümü hangisidir?
A) Konya B) Yukarı Sakarya C) Yukarı Kızılırmak D) Orta Kızılırmak
En Doğru Cevabı Olan Maddeler: Bu maddelerde seçeneklerden birindeki cevap en doğrudur.
Örnek: Türkiye’de 1980–2000 yılları arasında en fazla göç alan il aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ankara B) İstanbul C) İzmir D) Adana E) İzmit
Bileşik Cevap Gerektiren Maddeler: Birden fazla cevabı bulunan soruların yoklanmasında en çok başvurulan ve çok kullanışlı olanıdır. Seçenek bulmada kolaylık sağlar.
Örnek: Bir bireye ait nüfus cüzdanında, o bireyin kimliğine ilişkin hangi bilgi ya da bilgilere ulaşılır?
I. Cinsiyet
II. Eğitim durumu
III. Kan grubu
IV. Mesleği
A) I –II B) Yalnız II C) I-III D) Yalnız III
Çoktan Seçmeli Maddelerin Yazılmasında Dikkat Edilecek Bazı Esaslar
1. Madde kökünde tek ve temel bir fikir olmalıdır.
2. Her madde karmaşık davranış, beceri zincirleri yerine, yalnızca bir tek zihinsel beceri üzerine odaklanmalıdır.
3. Madde kökü olabildiğince açık seçik ifade edilmiş olmalıdır.
4. Madde kökünde gereksiz açıklamalardan ve ifadelerden kaçınılmalıdır.
5. Kökte seçeneklere ipucu veren ifadeler kullanılmamalıdır.
6. Seçenekler anlam ve dil bilgisi bakımından kökle uyumlu olmalıdır.
7. Seçeneklerin tümü ifade, gramer ve konu bakımından homojen bir grup oluşturmalıdır.
8. Seçeneklerin uzunlukları birbirine yakın olmalıdır.
9. Cevapları kişilere göre değişebilecek sorulardan kaçınılmalıdır.
10. Tuzak niteliğinde olan sorulardan kaçınılmalıdır.
11. Çeldiricilerin doğru cevaba yakınlığı arttıkça maddenin güçlüğü de artar.
12. Seçeneklerin sıraya konulabileceği maddelerde, bunların seçeneklere yerleştirilmesi belli bir sırada olmalıdır.
13. “Yukarıdakilerin hepsi” seçeneği dikkatli kullanılmalıdır (Bu seçenek, maddedeki bütün seçeneklerin birbirine çok benzer olduğu hallerde kullanılabilir.).
14. “ Yukarıdakilerin hiç biri” seçeneği doğru cevap olarak kullanılmamalıdır.
15. Seçenek sayısı testin hitap ettiği öğrenci düzeyine uygun olmalıdır. Örneğin, üçüncü sınıfta üç seçenekli; dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci sınıflarda dört; orta öğretim düzeyinde ise beş seçenekli olması önerilir.
16. Seçenekler birbirinden bağımsız olmalı, biri diğerlerini içerir özellikte olmamalıdır.
17. Bir testteki bütün maddelerin seçenek sayıları aynı olmalıdır.
Eşleştirmeli Maddeler: İki grup halinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi öğelerinin, belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesini gerektirir. Kim?, ne?, nerede? gibi soruların cevabını oluşturan olgusal bilgilerin ölçülmesinde daha kullanışlıdır.
Eşleştirmeli Maddelerin Yazımında Dikkat Edilecek Bazı Esaslar
1. Eşleştirme madde grubunda yet alan öncüller listesi ile cevaplar listesinin her biri benzeşik olmalıdır.
2. Bir eşleme takımında öncüllerle cevaplar eşit sayıda olmamalıdır.
3. Cevap listesi, bir kelime listesi ise alfabetik; rakam, sayı, tarihten oluşuyorsa büyüklük sırasına göre düzenlenmelidir.
4. Eşleştirme için iyi bir yönerge yazılmalıdır.
Uzun Cevaplı Maddeler: Bu tip maddelerde, öğrencilere bir ya da birkaç soru verilip bunlara belli bir sürede yazılı cevap vermesi istenir.
Bu Maddelerin Yazılmasında Dikkat Edilecek Bazı Esaslar
1. Her madde değişik yorumlara açık olmayacak biçimde açık ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır.
2. Maddelerin başında, cevaplama işlemine ilişkin hususları açıklayan bir açıklama bölümü belirtilmelidir.
3. Maddeler ders kitaplarından ve diğer okuma kaynaklarından aynen alınmamalıdır.
4. Maddeler birbirinden bağımsız olarak cevaplandırılmalıdır.
İki türü vardır:
a. Sınırlı Cevap Maddeleri: Bu tip maddelerde verilecek cevabın niteliğine, uzunluğuna ve örgütlenmesine ilişkin bazı sınırlamalar konulur ( ... üç neden belirleyin, .... iki benzerlik yazın gibi).
b. Açık Uçlu Maddeler: Bu tip maddelerde cevabın içeriği, niteliği ve uzunluğu açısından cevaplayıcı serbest bırakılır. Yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, problem çözme, karar verme, analiz sentez ve değerlendirme becerilerinin ölçülmesinde kullanılabilirler.
• Açık uçlu maddelerde, şans başarısı faktörü ortadan kalkar.
• Öğrencinin düşüncelerini organize etmesine olanak sağlar.
• Öğrencinin yaratıcılığını ortaya koymasına imkân verirler.
Farklı dersinde yapılacak olan değerlendirmede öğrencilerin yazarak verdikleri cevapların önemi büyüktür. Öğrencilerin yazarak verdikleri cevaplar, öğrencinin ne bildiği ve neler yapabileceği konusunda bilgi sağlamada diğer değerlendirme yaklaşımlardan daha fazla etkilidir. Öğrencilerin dersin içeriği ile ilgili yazdığı yazılar sadece belli olayları değil, bu olayların birbirleriyle ilişkilerini göstermeli ve bir yorum içermektedir. Bu görevleri yazarken, öğretmenler de öğrencilerin hem kullandıkları stratejileri hem de süreçlerini değerlendirirler. Açık uçlu sorular her bir öğrencinin öğrendikleri bilgilerle ilgili yorum yapmasına, değerlendirme yapmasını ve sonuçlar çıkarmasına fırsat verir. Öğrenciler bu tür görevleri yaparken olaylar, kavramlar ve konular arasındaki ilişkileri kullanmasına rağmen farklı cevaplar veririler.
Açık uçlu soruların değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılır. Her soru için değerlendirme ölçütleri belirlenir.
Hazırlayan
Yavuz KARA
Program geliştirme/Ölçme Değerlendirme/Davranış Bilimleri Uzmanı
www.yavuzkara.net