kutadgu bilig - 2

0102. ajunda çawı bardı hakan küsi
körümegli közlerde kitti usı
0103. ajun inçke tegdi tüzüldi törü
törü birle atın kopurdı örü
0104. akı sûretin kim köreyin tése
kelip körsü hakan yüzini usa
0105. cefâsız vefâlığ tilese kutun
yüzi kör kılınçı vefâ ol bütün
0106. asığ kolsa barça özüñ yassızın
berü kel tapuğ kıl köñül bér isin
0107. tüzün kılkı alçak bağırsak köñül
köreyin tése kel munı kör amul
0108. ay edgü kılınç aslı edgü uruğ
ajun kalmasunı siziñsiz kuruğ
0109. bayat bérdi devlet ay terken kutı
anıñ şükri kılğu okıp miñ atı
0110. idi kéçki söz ol meselde kelir
ata ornı atı oğulka kalır
0111. ata ornı kaldı atı ma bile
adın ma takı bolsu miñ miñ ula
0112. talu neñ tañuk tuttı miñ miñ elig
munu kıl tañukı kutadğu bilig
0113. olarnıñ tañukı kelir hem barır
meniñ bu tañuk boldı meñü kalır
0114. neçe térse dünyâ tüker alkınur
bitise kalır söz ajun tezginür
KUTADGU BİLİG 15
0115. kitâbka bitindi bu hakan atı
bu at meñü kaldı ay terken kutı
0116. ya rab üste devlet tükel kıl tilek
kamuğ işte bolğıl sen arka yölek
0117. sewerin esen tut yağısın kötür
sewinçin tolu tut sakınçın kotur
0118. yağa tursu yağmur yazılsu çéçek
kurımış yığaçtın salınsu küjek
0119. bolu bérsü ewren tuçı ewrilü
kodı bolsu düşmân başı kavrılu
0120. yağız yér bakır bolmağınça kızıl
ya otta çéçek önmeginçe yaşıl
0121. tirilsüni terken kutı miñ kutun
telinsüni körmez karakı otun
0122. takı ma negü erse ârzû tilek
bayat ok bolu bérsü arka yölek
0123. sewinçin awınçın küwençin éli
aşasu yaşasunı lukmân yılı
V
yéti yulduz on iki ükekni ayur
0124. bayat atı birle sözüg başladım
törütgen igidgen keçürgen idim
0125. törütti tilek teg tüzü ‘âlemığ
yaruttı ajunka künüg hem ayığ
0126. yarattı kör ewren tuçı ewrilür
anıñ birle tezginç yéme tezginür
0127. yaşıl kök yarattı öze yulduzı
kara tün törütti yaruk kündüzi
0128. bu kökteki yulduz bir ança bezek
bir ança kulavuz bir ança yezek
0129. bir ança yarutmış halâyıkka ol
bir ança kulavuz bulur yitse yol
0130. kayusı örürek kayusı kodı
kayusı yarukrak kayu eksüdi
0131. bularda eñ üstün sekentir yorır
iki yıl sekiz ay bir ewde kalır
0132. anıñda basa boldı ikinç oñay
bir ewde kalır on adın iki ay
0133. üçünçi kürüd keldi köksün yorır
kayuka bu baksa yaşarmış kurır
0134. yaşık boldı törtinç yaruttı ajun
yakışsa yarutur bakışsa özün
16 YUSUF HAS TAYANGU
0135. sewüg yüz urundı béşinçi sewit
sewe baktı erse sen özni awıt
0136. basa keldi ârzû tilek ârzûlar
kayuka yağuşsa añar öz ular
0137. bularda eñ altın bu yalçık yorır
yaşık birle utru bakışsa tolır
0138. on iki ükek ol bularda adın
kayu iki ewlig kayu birke in
0139. kozı yazkı yulduz basa ud kelir
erentir kuçık birle sançu yorır
0140. kür arslan bile koşnı buğday başı
basa ülgü boldı çadan ya işi
0141. basa keldi oğlak könek hem balık
bular tuğdı erse yarudı kalık
0142. üçi yazkı yulduz üçi yaykı bil
üçi küzki yulduz üçi kışkı bil
0143. üçi ot üçi suw üçi boldı yél
üçi boldı toprak ajun boldı él
0144. bularda birisi biriñe yağı
yağıka yağı ıdtı kesti çoğı
0145. karışmaz yağılar yaraştı için
körüşmez yağılar kötürdi öçin
0146. itigli bayatım ite bérdi öz
ite bérdi tüzdi yaraşturdı tüz
0147. basa aydım emdi munu yalñukuğ
ağırlıkı boldı bilig ög ukuğ
VI
yalñuk oğlanı ağırlıki bilig ukuş birle erdükin ayur
0148. törütti üdürdi seçü yalñukuğ
añar bérdi erdem bilig ög ukuğ
0149. köñül bérdi hem me yorıttı tilig
uwut bérdi kılk hem kılınçı silig
0150. bilig bérdi yalñuk bedüdi bu kün
ukuş bérdi ötrü yazıldı tügün
0151. bayat kimke bérse ukuş ög bilig
üküş edgülükke uzattı elig
0152. biligni bedük bil ukuşnı uluğ
bu iki bedütür üdürmiş kuluğ
0153. bu sözke tanukı munu keldi söz
bu sözni eşitgil sözüg munda üz
0154. ukuş kayda bolsa uluğluk bulur
bilig kimde bolsa bedüklük alur
KUTADGU BİLİG 17
0155. ukuşluğ ukar ol biliglig bilir
biligli ukuğlı tilekke tegir
0156. bilig ma‘nîsi bil negü tér bilig
bilig bilse ötrü yırar erde ig
0157. biligsiz kişi barça iglig bolur
igig emlemese kişi terk ölür
0158. yorı ay biligsiz igiñni ota
biligsiz otın sen ay bilge kuda
0159. ukuş ol burunduk anı yetse er
tilekke tegir ol tümen ârzû yér
0160. ukuş bolsa erke kör asğı üküş
bilig bilse ötrü bolur er küsüş
0161. ukuş birle işler kamuğ iş küdüg
bilig birle bekle bu bulmış üdüg
VII
til erdemin münin asığın yasın ayur
0162. ukuşka biligke bu tılmaçı til
yaruttaçı erni yorık tilni bil
0163. kişig til ağırlar bulur kut kişi
kişig til uçuzlar barır er başı
0164. til arslanturur kür éşikte yatur
ayâ ewlig er sak başıñnı yéyür
0165. tilin emgemiş er negü tér eşit
bu söz işke tutğıl özüñe iş it
0166. méni emgetür til idi ök telim
başım kesmesüni keseyin tilim
0167. sözüñni küdezgil başıñ barmasun
tiliñni küdezgil tişiñ sınmasun
0168. biliglig bilig bérdi tilke bışığ
ayâ til idisi küdezgil başığ
0169. esenlik tilese seniñ bu özüñ
tiliñde çıkarma yarağsız sözüñ
0170. bilip sözlese söz biligke sanur
biligsiz sözi öz başını yéyür
0171. üküş sözde artuk asığ körmedim
yana sözlemişte asığ bulmadım
0172. üküş sözleme söz birer sözle az
tümen söz tügünin bu bir sözde yaz
0173. kişi söz bile koptı boldı melîk
üküş söz başığ yérke kıldı kölik
0174. üküş sözlese yañşadı tér bilig
yana sözlemese ağın tér tilig
18 YUSUF HAS TAYANGU
0175. kalı mundağ erse yorık utru ur
yorık utru ursa kişig yoklatur
0176. tilig ked küdezgil küdezildi baş
sözüñni kısurğıl uzatıldı yaş
0177. til asğı telim bar yası ma üküş
ara ögdilür til ara miñ söküş
0178. kalı mundağ erse bilip sözle söz
sözüñ bolsu közsüz karağuka köz
0179. biligsiz karağu-turur belgülüg
yorı ay biligsiz bilig al ülüg
0180. toğuğlı ölür kör kalır belgü söz
sözüñ edgü sözle özüñ ölgüsüz
0181. iki neñ bile er karımaz özi
bir edgü kılınçı bir edgü sözi
0182. kişi tuğdı öldi sözi kaldı kör
özi bardı yalñuk atı kaldı kör
0183. tiriglik tilese özüñ ölmegü
kılınçıñ sözüñ edgü tut ay bügü
0184. tilig ögdüm ança ara söktüküm
tilekim söz erdi saña yördüküm
0185. kamuğ sözni yığsa ukuş taplamaz
kerek sözni sözler kişi kizlemez
0186. sözüm oğluma sözledim men toña
oğul minde altın maña ne teñe
0187. saña sözledim men sözüm ay oğul
saña bérdi bu pend özüm ay oğul
0188. kümüş kalsa altun meniñdin saña
anı tutmağıl sen bu sözke teñe
0189. kümüş işke tutsa tüker alkınur
sözüm işke tutsa kümüş kazğanur
0190. kişidin kişike kumaru söz ol
kumaru sözüg tutsa asğı yüz ol
0191. bu kün tügme kaşıñ ay bilge bügü
özüm ‘udrin aysa yéme eymenü
VIII
kitâb idisi öz ‘udrin ayur
0192. tilekim söz erdi ay bilge bügü
kédin keldeçike özüm sözlegü
0193. ukuş keldi utru ayur bütrü kör
sözüñ bolsa yañluk saña bolğa kor
KUTADGU BİLİG 19
0194. bodun tili yawlak séni sözlegey
kişi kılkı kirtüç etiñni yégey
0195. baka kördüm erse yinik boldı yük
özüm aydı sözle sözüñ barı tök
0196. negülük tése sen ayayın saña
eşitgil sözümni ay ersig toña
0197. bu yalñuk atı boldı yalñluk üçün
bu yalñluk uruldı bu yalñuk üçün
0198. yañılmaz kişi kim ayu bér maña
yañılmış tümen miñ ayayın saña
0199. biliglig idi az biligsiz üküş
ukuşsuz üküş bil ukuşluğ küsüş
0200. biligsiz biligligke boldı yağı
biligsiz biligligke kıldı çoğı
0201. kişide kişi adrukı bar telim
bu adruk biligdin ayur bu tilim
0202. biligligke sözledim uş bu sözüm
biligsiz tilini bilümez özüm
0203. biligsiz bile hîç sözüm yok meniñ
ay bilge özüm uş tapuğçı seniñ
0204. sözüm sözlemişke saña eymenü
özüm ‘üdri koldı saña uş munu
0205. sözüg sözledeçi azar hem yazar
ukuşluğ eşitse oñarur tüzer
0206. burundukluğ ol söz téve burnı teg
barur kança yetse titir boynı teg
0207. bilig sözledeçi kişi bar üküş
anı bildeçi er maña ked küsüş
0208. kamuğ edgülükler bilig asğı ol
bilig birle buldı mesel kökke yol
0209. bilig birle sözle kamuğ sözni sen
biligin bedük bil kamuğ özni sen
0210. yaşıl köktin éndi yağız yérke söz
sözi birle yalñuk ağır kıldı öz
0211. kişi köñli tüpsüz teñiz teg-turur
bilig yinçü sanı tüpinde yatur
0212. teñizdin çıkarmasa yinçü kişi
kerek yinçü bolsun kerek say taşı
0213. yağız yér katındakı altun taş ol
kalı çıksa begler başında tuş ol
0214. biliglig çıkarmasa bilgin tilin
yarutmaz anıñ bilgi yatsa yılın
20 YUSUF HAS TAYANGU
0215. ukuşlı biligli idi edgü neñ
kalı bulsa işlet uçup kökke teñ
0216. negü tér eşitgil bu él kend begi
ukuşka biligke yetürmiş ögi
0217. ajun tutğuka er ukuşluğ kerek
bodun basğuka ög kerek hem yürek
0218. ukuş birle tuttı ajun tutğuçı
bilig birle bastı bodun basğuçı
0219. ajunka apa énmişinde berü
ukuşluğ uru keldi edgü törü
0220. kayu üdte erse bu künde burun
biligligke tegdi bedükrek orun
0221. ukuş birle eslür kişi artakı
bilig birle süzlür bodun bulğakı
0222. bu ikin itümese kodğıl bilig
kılıçka tegürgil sen ötrü elig
0223. bügü bilge begler bodunka başı
kılıç birle itmiş biligsiz işi
0224. ajun tutğuka er ukuş bilse ked
bodun basğuka er bilig bilse ked
0225. bu iki birikse bolur er tükel
tükel er ajunuğ temâm yér tükel
0226. apañ iki ajun kolur erse sen
otı edgülük ol kılur erse sen
0227. kalı edgü bolmak tilese özüñ
yorı edgülük kıl kesildi sözüñ
0228. kişi meñü bolmaz bu meñü atı
anın meñü kaldı bu edgü atı
0229. özüñ meñü ermez atıñ meñü ol
atıñ meñü bolsa özüñ meñü ol
IX
edgülük kılmak ögdisin asığlıkin ayur
0230. kalı bolsa elgiñ bodunka uzun
kamuğ edgülük kıl kılınçın sözün
0231. yégitlik kaçar ol tiriglik uçar
bu tüş teg ajundın özüñ terk keçer
0232. tiriglikni mün kıl asığ edgülük
yarın bolğa edgü yégü kedgülük
0233. negü tér eşitgil kişi edgüsi
yorıp tın tokığlı âhır ölgüsi
0234. ajunda ne yañlığ eren tuğdı kör
bir ança yorıdı yana öldi kör
KUTADGU BİLİG 21
0235. kerek beg kerek kul ne edgü isiz
özi öldi erse atı kaldı iz
0236. saña teg,di emdi kezigçe orun
kamuğ edgülük kıl sen edgü burun
0237. tirig ölgü âhır töşeñü yérig
kişi ölse edgün kör atı tirig
0238. iki törlüg at ol bu tilde yorır
bir edgü bir isiz ajunda kalır
0239. isizke söküş edgü ögdi bulur
özüñke baka kör kayusın kolur
0240. özüñ edgü bolsa atıñ ögdilig
kalı bolsa isiz söküş ây silig
0241. söküşlüg nelük boldı zahhâk otun
nelük ögdi buldı ferîdûn kutun
0242. biri edgü erdi anı ögdiler
biri isiz erdi anı söktiler
0243. isizmü saña yég azu edgümü
söküşmü kolur sen azu ögdimü
0244. kayusın tilese üdürgil birin
isiz edgü bolsa ökünme yarın
0245. muñar meñzetür söz sınamış kişi
sınamış kişi bildi él kün işi
0246. kişi edgü atın kör, alkış bulur
atıkmış isiz ölse karğış bulur
0247. neçe me sınadım isiz kılğuçı
kite bardı künde üzüldi küçi
0248. neçe kördüm erse isizler işi
ozu bolmadı ay biliglig kişi
0249. isizlik ot ol ot küyürgen bolur
yolında keçig yok öyülgen ütülgen] bolur
0250. körü tursa bizde oza barğuçı
kara tut ya begler ajun tutğuçı
0251. bularda kayu buldı erse bilig
olar urmış üd kün ajunka elig
0252. bilig kimde erse ajun begleri
törü edgü urmış kişi yégleri
0253. bu kün me kim edgü atansa kişi
olar boldı aşnu ol edgü başı
0254. bügü beg kim erse biligke yakın
biliglig kişig kılmış özke yakın
0255. elig urmış işke bakıp işlemiş
bilig işke tutmış bodun başlamış
22 YUSUF HAS TAYANGU
0256. élin itmiş ötrü bayumış kara
kara baylıkın kılmış özke tura
0257. atı edgü bolmış atanmış akı
akı ölse atı tirig tép okı
0258. ölürin bilip kılmış özke itig
bitip kodmış atın tirigke bitig
0259. bu kün kim okısa olarığ bilir
añar ötkünür andın edgü kelir
0260. negü bar ajunda biligde küsüş
biligsiz tése erke körksüz söküş
0261. negü tér eşitgil biliglig kişi
ajunda sınayu yetilmiş yaşı
0262. biligsizke törde orun bolsa kör
bu tör élke sandı ilig buldı tör
0263. kalı bilgeke tegse élde orun
ol él boldı törde takı ked burun
0264. biligke-turur bu ağırlık kamuğ
ajunka kerek tör kerek él kapuğ
0265. iki törlüg ol kör bu aslı kişi
biri beg biri bilge yalñuk başı
0266. anıñda naru barça yılkı sanı
tilese munı tut tilese anı
0267. sen emdi kayu sen maña ay aça
ikide biri bol üçünçte kaça
0268. kılıç aldı biri bodunuğ tüzer
kalem aldı biri yorık yol süzer
0269. olardın kalu keldi edgü törü
kumaru-turur tegse koprur örü
0270. ölügdin tirigke kumaru söz ol
kumaru sözüg tutsa asğı yüz ol
0271. biligsiz karağu-turur belgülüg
ây közsüz karağu bilig al ülüg
0272. kişi körki söz ol bu söz ök telim
yorı edgü sözlüg kişig ög tilim
0273. mesel keldi türkçe muñar meñzetür
anı sözledim men munu yañzatur
0274. ukuş körki til ol bu til körki söz
kişi körki yüz ol bu yüz körki köz
0275. tili birle yalñuk sözi sözlenür
sözi yakşı bolsa yüzi suwlanur
0276. körü barsa emdi bu türk begleri
ajun beglerinde bular yégleri
KUTADGU BİLİG 23
0277. bu türk beglerinde atı belgülüg
toña alp er erdi kutı belgülüg
0278. bedük bilgi birle üküş erdemi
biliglig ukuşluğ bodun ködrümi
0279. ne üdrüm ne ködrüm ne ersig eren
ajunda tétig er yédi bu cihân
0280. tejikler ayur anı efrasiyâb
bu efrasiyâb tuttı éller talap
0281. idi artuk erdem kerek ög bilig
ajun tutğuka ötrü sunsa elig
0282. tejikler bitigde bitimiş munı
bitigde yok erse kim ukğay anı
0283. idi yakşı aymış azığlığ kür er
azığlığ eren berk tügünler yazar
0284. miñ erdem kerek bu cihân tutğuka
kür arslan kerek bu kulan basğuka
0285. ajunçıka erdem kerek miñ tümen
anın tutsa él kün kiterse tuman
0286. kılıç ursa bıçsa yağı boynını
törü birle tüzse éli bodnını
X
bilig ukuş erdemin asığın ayur
0287. tilekim söz erdi ay bilge bügü
ukuşuğ biligig özüm sözlegü
0288. ukuş ol yula teg karañku tüni
bilig ol yarukluk yaruttı séni
0289. ukuşun ağar ol biligin bedür
bu iki bile er ağırlık körür
0290. muñar bütmese kör bu nûşîn revân
ukuş közi birle yaruttı cihân
0291. törü tüz yorıttı bayudı bodun
atın edgü kıldı ol edgü üdün
0292. mañar tegdi mundağ biliglig sözi
tamudın yırar tép tamuğluk özi
0293. kiçig oğlanığ kör ukuşka ulam
yaşı yetmeginçe yorımaz kılâm
0294. ukuşluğ kişi kör karısa munar
ukuş kitti tép hem kalem me tınar
0295. kalı télve ursa kör ölse kişi
ölüm yok añar hem birilmez şişi
0296. negülük tése sen ukuşsuz-turur
ukuşsuz kişiler ülügsüz-turur
24 YUSUF HAS TAYANGU
0297. ukuşka-turur bu ağırlık itig
ukuşsuz kişi bir awuçça tetig
0298. körü barsa yakşı ayur bu sözüg
ukuşsuz biligsiz bedütmez özüg
0299. körü barsa barça urur bu kedük
ukuşluğ biliglig kör aslı ked ök
0300. ukuş bolsa aslı bolur bolsa er
bilig bolsa beglik kılur kılsa er
0301. kimiñde ukuş bolsa aslı bolur
kayuda bilig bolsa beglik bulur
0302. yağız yér öze yalñuk oğlı elig
kötürdi kamuğka yetürdi bilig
0303. ukuş birle aslı atanur kişi
bilig birle begler iter él işi
0304. tümen miñ tü erdem üküş ögdiler
ukuş birle kılmış üçün ögdiler
0305. ukuş azın azlanma asğı üküş
bilig azın azlanma erke küsüş
0306. bu tört neñ azın azka tutma negü
bügü sözlemiş söz eşitgü ögü
0307. bu törtte biri ot birisi yağı
üçünçi ig ol kör tiriglik ağı
0308. basası bilig ol bularda biri
bu tört neñ uçuz tutma yüksek töri
0309. bu tegme biri asğı yası telim
kayusı bérim teg kayusı alım
0310. bilig kîmyâ teg ol neñ irklü-turur
ukuş ordusı ol neñ üglü-turur
0311. yıparlı biligli teñi bir yañı
tutup kizlese bolmaz özde öñi
0312. yıpar kizlese sen yıdı belgürer
bilig kizlese sen tilig ülgüler
0313. bilig baylık ol bir çığay bolğusuz
tegip oğrı tevlig anı alğusuz
0314. kişen ol kişike bilig hem ukuş
kişenlig yarağsızka barmaz üküş
0315. sewügrek atın er kişenlig tutar
kereklig atın kör küdezlig tutar
0316. kişenlig küremez kerekçe yorır
tuşağlığ yıramaz tilekçe barır
0317. ukuş ol saña edgü andlığ adaş
bilig ol saña ked bağırsak kadaş
KUTADGU BİLİG 25
0318. biligsizke bilgi kılınçı yağı
adın bolmasa tap bu iki çoğı
0319. muñar meñzetü keldi türkçe mesel
okığıl munı sen köñül ögke al
0320. ukuşluğ kişi,ke iş,i tap ukuş
biligsiz kişi,ke atı tap söküş
0321. biligligke bilgi tükel ton aş ol
biligsiz kılınçı yawuz koldaş ol
0322. ukuşluğ ked er öwke özdin yırat
biliglig beg er buşma edgü kıl at
0323. bu iki bile işke yakma iwe
kalı yaksa kıldıñ tiriglik yawa
0324. ökünçlüg bolur tutşı öwke işi
yazukluğ bolur işte buşsa kişi
0325. amulluk kerek erke kılkı oñay
örüglük kerek begke tuğsa kün ay
0326. tüzünlük kerek hem siliglik kerek
ukuşluğ kerek hem biliglig kerek
0327. ukuşluğ kerek ked üdürse kişig
biliglig kerek ked bütürse işig
0328. yarağlığ yarağsıznı titrü körüp
kereklig kereksizni kirtü sorup
0329. adırsa üdürse seçe bilse öz
kamuğ iş içinde yitig tutsa köz
0330. bolur ötrü işler bütün hem bışığ
biliglig kişiler bışığ yér aşığ
0331. tilekke tegir ol bu yañlığ kişi
ikigü ajunda itiglig işi
0332. buşaklık bile erke öwke yawuz
bu iki bile tutçı emger et öz
0333. eşitgil negü tér bügü bilge teñ
bu söz işke tutğıl ayâ kızğu eñ
0334. buşı bolsa yalñuk biligsiz bolur
kalı öwke kelse ukuşsuz kılur
0335. buşılık yawuz erke éltür bilig
otunluk kılur buşsa kılkı silig
0336. eşitgil negü tér biliglig kişi
biliglig sözi çın sewüg cân tuşı
0337. bu bir kaç neñ ol kör kişike yawuz
munı kılsa yalñuk alıkar et öz
0338. bularda birisi bu til yalğanı
munıñda basası sözüg kıyğanı
26 YUSUF HAS TAYANGU
0339. üçünçi takı bir bor işçe sewe
séziksiz bu er boldı birtem yawa
0340. takı biri erke bu arkuk kılınç
bu arkuk kılnçlığka bolmaz sewinç
0341. yana bir arığsız bu kılkı otun
kişiler ewinde bu koprur tütün
0342. yana bir tili él buşı öwkelig
ulıtur kişig sökse açsa tilig
0343. bu kaç neñ birikse biregü öze
anıñdın yırar ol ıduk kut teze
0344. bolu bérmez ewren başı tezginür
anıñ birle kılkı yañı tezginür
0345. yorı edgülük kıl ay edgü kişi
itiglig bolur tutçı edgü işi
0346. negü tér eşit emdi kılkı silig
sınayu tegip élke sunmış elig
0347. karımaz bu edgü neçe yıllasa
isizlik edikmez neçe edlese
0348. yaşı kısğa isiz ökünçün karır
uzun yaşlığ edgü ökünçsüz yorır
0349. tilekin bulur edgü künde yañı
isizniñ küniñe miñ artar muñı
XI
kitâb atı yörügin yéme awuçğalıkın ayur
0350. kitâb atı urdum kutadğu bilig
kutadsu okığlıka tutsu elig
0351. sözüm sözledim men bitidim bitig
sunup iki ajunnı tutğu elig
0352. kişi iki ajunnı tutsa kutun
kutadmış bolur bu sözüm çın bütün
0353. bu kün toğdı ilig tédim söz başı
yörügin ayayın ey edgü kişi
0354. basa aydım emdi bu ay toldını
anıñdın yaruyur ıduk kut küni
0355. bu kün toğdı tégli törü ol köni
bu ay toldı tégli kut ol kör anı
0356. basa aydım emdi kör ögdülmişig
ukuş atı ol bu bedütür kişig
0357. anıñda basası bu odğırmış ol
munı ‘âkibet tép özüm yörmiş ol
0358. bu tört neñ öze sözledim men sözüg
okısa açılğay yitig kıl közüg
KUTADGU BİLİG 27
0359. sewinçin yorığlı ay edgü yégit
sözümni yawa kılma köñlün eşit
0360. katığlan yañılma könilik yolın
yégitlik yawa kılma asğın alın
0361. küsüş tut yégitlik keçer sénde terk
kaçar bu tiriglik neçe tutsa berk
0362. seniñde bar erken yégitlik küçi
yawa kılma tâ‘at tapuğ kıl tuçı
0363. küser-men yégitlikke öknür özüm
ökünçüm asığ yok keser-men sözüm
0364. kimiñ kırkta keçse tiriglik yılı
esenleşti erke yégitlik tili
0365. tegürdi maña elgin elig yaşım
kuğu kıldı kuzğun tüsi teg başım
0366. okır emdi altmış mañar kel téyü
busuğ bolmasa bardım emdi naru
0367. kimiñ yaşı altmış tüketse sakış
tatığ bardı andın yayı boldı kış
0368. otuz yığmışın yandru aldı elig
negü kılğay altmış tegürse elig
0369. negü kıldım erki elig men saña
nelük türdüñ emdi bu öç kek maña
0370. tatığ erdi barça yégitlik işim
ağu kıldı emdi maña yér aşım
0371. bodum erdi ok teg köñül erdi ya
köñül kılğu ok teg bodum boldı ya
0372. yégitlik negü yığdı erse maña
karılık kalıp aldı kelgey saña
0373. ayâ çezgüçi kel méni çezgüle
yıl ay tutğunı boldum emgek bile
0374. kişensiz külündi mañumaz adak
tünerdi yarumaz körügli karak
0375. tatığ bardı öçti kuruğsak otı
yıradı meniñdin yégitlik atı
0376. odunğıl ay kökçin ölümke anun
bu keçmiş künüñke sığıt kıl ünün
0377. keçip bardı üd kün yawalık bile
bu kalmış künüñ birle ‘udrüñ tile
0378. ay muñsuz idim meñü tutçı tirig
ölümke törüttüñ bu sansız tirig
0379. tiler-men seniñdin du‘âm bu sözün
tirig tutğıl ança yaşım kıl uzun
28 YUSUF HAS TAYANGU
0380. seniñdin kolup küç bu söz başladım
tükel kılğuka küç sen ök bir idim
0381. tilim tınma öggil yaratığlını
yarağsıznı méndin yıratığlını
0382. üdürdi törütti yaruttı köñül
köni yol öze tuttı köñlüm amul
0383. karañkuda erdim yaruttı tünüm
tünerikte erdim toğurdı künüm
0384. azıp yügrür erdim ayu bérdi yol
küyer erdim otka küdezmese ol
0385. üdürdi adırdı kötürdi méni
azuklar yolındın kiterdi méni
0386. köñülüg bezedi yarukluk bile
tilimni bezedi tanukluk bile
0387. köñül bérdi köz hem ukuş ög bilig
aça bérdi sözüm yorıttı tilig
0388. habîb sewer yolı méni yetteçi
ol ok sawçı bolsu elig tuttaçı
0389. bu barça idim fazlı erdi kamuğ
ağırladı mén teg tapuğsuz kuluğ
0390. munıñ şükri emdi neteg öteyin
tirig bolsa özüm yılın hem ayın
0391. ilâhî bilür sen bu ‘âcizlıkım
sañar ok açar-men muñum hem takım
0392. kılumaz ma şükrüñ saña men bér e
meniñdin şükür kıl saña sen sira
0393. köni yol öze tüz tuta bér méni
suçulma meniñdin bu îmân tonı
0394. tenimdin çıkarda meniñ bu cânım
şahâdet bile kesgil âhır tınım
0395. özüm kalsa yalñuz kara yér katın
mañar ıdğıl anda üküş rahmetin
0396. tapuğsuz kuluñ-men yazukum üküş
özüñ fazlı birle keçür ay küsüş
0397. kamuğ mü’minig sen tüzü yarlıka
yarınkı bekâdın bu kün kıl likâ
XII
söz başı kün toğdı ilig öze
0398. ukuş ötkünür kör bilig bildürür
yayığ dünyâ kılkın saña ukturur
0399. bu irsel yayığ kılkı kurtğa ajun
kılınçı kız ol körse yaşı uzun
KUTADGU BİLİG 29
0400. ara kılkı kız teg kılınçı silig
sewitür sunup tutsa bérmez elig
0401. sewiglini sewmez keyik teg kaçar
kaçığlıka yapçur adakın kuçar
0402. ara körse yügrür bezenip udu
ara körmedük teg kılur yér kodu
0403. ara körse ewrer yana terk yüzin
awağlar neçe tutsa bérmez özin
0404. üküş beg karıttı karımaz özi
telim beg keçürdi kesilmez sözi
0405. beg erdi ajunda bügü bilge baş
bu beglik özele uzun boldı yaş
0406. bu kün toğdı erdi atı belgülüg
ajunda çawıkmış kutı belgülüg
0407. kılınçı köni erdi kılkı oñay
tili çın bütün hem közi köñli bay
0408. biliglig beg erdi ukuşluğ oduğ
isizke ot erdi yağıka yoduğ
0409. yana kür küwez erdi kılkı köni
küniñe kötürdi bu kılkı anı
0410. bu yañlığ beg erdi bu bilgi öze
tirildi yorıdı kılınçın tüze
0411. siyâset kılur erdi himmet bile
bu himmet yaraşur mürüvvet bile
0412. muñar meñzetü keldi şâ‘ir sözi
okısa açılğay okığlı közi
0413. kerek erke himmet mürüvvet teñi
yawuz yunçığ andın yırasa öñi
0414. kişilikke himmet mürüvvet kerek
kişi kadri himmet mürüvvet yañı
0415. bu kün toğdı ilig bu kılkı bile
yarudı ajunka kün ay teg yala
0416. ukuşluğ kim erse okıttı anı
biliglig kim erse bedütti anı
0417. yumıttı añar bek ajun üdrümi
ukuşluğ biliglig bodun ködrümi
0418. özi itti tüzdi kör él kün işi
takı ma tiler erdi üdrüm kişi
0419. öziñe basut kılsa iş başlasa
özi tınsa ança ol iş işlese
30 YUSUF HAS TAYANGU
0420. muñadıp ayur bir kün oldrup özi
bedük iş bu beglik işi hem sözi
0421. baş ağrığ köp ol körse işi üküş
üküş işni süzgen ukuşluğ küsüş
0422. kılumaz özüm bu kamuğ él işin
maña er kerek tér bilir iş başın
0423. kerek tér maña emdi üdrüm kişi
ukuşluğ biliglig kişiler başı
0424. bağırsak bütün çın kılınçı köni
tili köñli tüz bolsa bilse munı
0425. kılu bérse erdi meniñ işlerim
körü barsa erdi içim taşlarım
0426. negü tér eşit bu sınamış kişi
başında keçürmiş yetürmiş yaşı
0427. basutçı kerek erke yarıçılar
ukuşluğ biliglig bügü élçiler
0428. basutçı kerek barça işni bilir
bilip işlese er tilekke tegir
0429. basutçı telim bolsa beg emgemez
işi barça itlür törü artamaz
0430. basutçı kerek barça işte bilin
bu beglik işiñe takı köp kılın
0431. basutçı tilep bulmadı kör ilig
tegürdi özi barça işke elig
0432. tegir boldı künde kör emgek üküş
erej kolsa emgek tegir ol ülüş
0433. körü barsa yakşı ayur uş bu söz
sınap sözlegüçi ıduk kutluğ öz
0434. erej kolsa emgek tutaşı barır
sewinç kolsa kadğu tutaşı yorır
0435. neçe er bedüse baş ağrığ bedür
neçe baş bedüse bedük börk kedür
0436. ilig köz kulak tuttı élde kamuğ
açıldı añar barça beklig kapuğ
0437. yarağsıznı boğdı eligde urup
isizig yırattı élindin sürüp
0438. bu saklık bile kör élin başladı
kutı künde arttı örü yokladı
0439. kamuğ yérde erke bu saklık kerek
bu beglik işiñe takı sak kerek
0440. bu saklık oduğluk bu él işiñe
tüzü asğı boldı uzun yaşıña
KUTADGU BİLİG 31
0441. muñar meñzeyü keldi şâ‘ir tili
bu şâ‘ir tili boldı sözke ulı
0442. oduğluk bu saklıknı ögdi eren
osallık bile öldi er miñ tümen
0443. osal bolma saklan kamuğ işte sen
bu saklık bile iki ajun tilen
0444. kişi imîni kör osallık kılur
yağı yetse öñdün osallar ölür
0445. negü tér eşit bu ajun tutmış er
tükel saklap ötrü yağığ utmış er
0446. ilig kolsa saklan ajunçı kişi
bu saklık erür hem şerî‘at işi
0447. osal arsıkar kör osalın udır
osal bolma saklan ay kılkı kadır
0448. ilig saklıkı kıldı élke asığ
bu asğı bile boldı élde tatığ
0449. élin itti tüzdi bayudı bodun
böri koy bile suwladı ol üdün
0450. sewigli sewinçin anı ögdiler
yağıları eştip boyun egdiler
0451. kayu sığnu keldi tiledi köşik
kayu keldi öpti éligke éşik
0452. negü tér eşit emdi köñli oduğ
sözi kör çéçek teg tümen tü boduğ
0453. bu beglik uluğluk idi edgü neñ
yorıkı köni erse ay kızğu eñ
0454. idi edgü beglik takı edgürek
törü ol anı tüz yorıtğu kerek
0455. ne kutluğ bolur öd bodunka küni
begi edgü bolsa yorısa köni
0456. ne kutluğ kut ol erke edgü atı
bu edgü atı bérdi meñü kutı
0457. ne edgü bolur beg ol edgü kişi
kişilik bile itse él kün işi
0458. tüzü élke tegdi élig edgüsi
ajunka yadıldı bu çawı küsi
0459. du‘â arttı élde kör edgü atı
bedüdi küniñe atı hem kutı
0460. ajun bodnı eştip anı ârzûlap
awa yığlu keldi añar öz ulap
0461. ajunka badı kör tükel kut kurı
kozı birle katlıp yorıdı böri
32 YUSUF HAS TAYANGU