bakî divanı - 2

-66- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Cennet-i kûyuña meyl eylese Tûbâ yiridür Âsitânuñ dilese gökde Mesîhâ yiridür 2 Kaddüñüñ cilvegehi sîne-i pür-dâgumdur Sahn-ı gül-şen nitekim serv-i dil-ârâ yiridür 3 Tâze dâgumla ser ü sîne n’ola zeyn olsa Kûh u dest ey yüzi gül lâle-i hamrâ yiridür 103 4 Âbı hoş hâki hevâ ehline gâyet dil-keş ‘ Âlemüñ kûy-ı hârâbât bir a’ lâ yiridür 5 Nâm u neng ehli ne bilsün reviş-i rindânı Meykede bencileyin ‘ âşık-ı şeydâ yiridür 6 Cilve-i hüsn-i ruhuñ virdi revâc u revnak ‘ Arsa-i ‘ âleme kim seyr ü temâşâ yiridür 7 Vasf-ı la’ lin okı ey hüsn kitâbın okuyan Meded Allâhı severseñ katı zîbâ yiridür 8 Bâkıyâ tâc-ı Sikender yaraşur farkında Ol ki zîr-i kademi bûse-i Dârâ yiridür -67- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Mürg-i dil konmaga bir kâmeti Tûbâ gözedür Serv ü şimşâdı begenmez katı a’ lâ gözedür 2 Menzilin bâg-ı İrem kılsalar itmez ârâm Ehl-i dil cennet-i kûyûn gibi me’vâ gözedür 3 Gamze aslâ gözine kimseyi hîç ildürmez Yine dil hastesin ol nergis-i şehlâ gözedür 4 Ham-ı ebrûña bakar vasluñ ümîdiyle cihân Hasret-i ‘ îd ile mâh-ı nevi dünyâ gözedür 5 Bî-basar fark idemez kanda basar ol âhû Yine izi tozını dîde-i bînâ gözedür 6 ‘ Âşıkuñ düşmeni çok bahre dönüpdür yaşı İki zevrakdur iki dîdesi deryâ gözedür 7 ‘ Ârızuñ hasreti bir ‘ ârızadur Bâkîye kim Teşne-dil haste yatur iki gözi mâ gözedür -68- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Dâg-ı gam nakd-ı dil ü raht-ı revânum gözedür Dîdebân oldı meger hâne-i cânum gözedür 104 2 Gamzeler tîg-zen olmışdur ol ebrû kavvâs Râh-ı ‘ aşkı bu gün ol kaşı kemânum gözedür 3 Hirmen-i cân u dile âteş urup giñ yirden Şerer-i âh ile âlûde duhânum gözedür 4 Gözeden ‘ âlemi müjgânuñ ile gamzeñdür Dime ey şâh-ı cihân tîg u sinânum gözedür 5 Çeşm-zahm-ı felegi n’eyledi gör ey Bâkî Dime bir dahı beni şâh-ı cihânum gözedür -69- Müstef’ ilün müstef’ ilün müstef’ ilün müstef’ ilün 1 Âb-ı hayât-ı la’ lüñe ser-çeşme-i cân teşnedür Sun cür’ a-i câm-ı lebüñ kim Âb-ı hayvân teşnedür 2 Cân la’ lin eyler ârzû yâr içmek ister kanumı Yâ Rab ne vâdîdür bu kim cân teşne cânân teşnedür 3 Âb-ı zülâl-i vasluña muhtâc tenhâ dil degül Hâk üzre kalmış huşk-leb deryâ-yı ‘ ummân teşnedür 4 Bezm-i gamında cân u dil yandı yakıldı sâkıyâ Depret elüñ sür ayagı meclisde yârân teşnedür 5 Cânâ zülâl-i vasluñı agyâr umar ‘ uşşâk umar Âb-ı sehâb-ı rahmete kâfir müselmân teşnedür 6 Giryân o Leylîveş n’ola sahrâya salsa Bâkîyi Mecnûnuñ âb-ı çeşmine hâk-i beyâbân teşnedür -70- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Nîzesi cânuma vü nîzesine cân ditrer Yâr kim togru ola üstine yârân ditrer 2 Şöyle sarsar felegi sadme-i bâd-ı âhum ‘ Âleme lerze düşer günbed-i Keyvân ditrer 3 Güzer-i eşk-i revânum komadı dilde karâr Cûybâr içre biten ney gibi her ân ditrer 105 4 Şöyle kıldı ten-i efsürdeyi âh-ı serdüm Tokınup turdugı dem nâvek-i cânân ditrer 5 Bâkıyâ var ise dil bülbül-i hoş-hv ân dilidür Şevk ile kılsa kaçan nâle vü efgân ditrer -71- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Künc-i ebrûsın hayâl it gûşe-i gülzârı gör Halka-i zülfin kıyâs it tabla-i ‘ attârı gör 2 Turralar egnindeki müşgîn zirihler seyrin it Gamzeler takındugı şemşîr-i cevherdârı gör 3 Bakma çarh-ı ser-keşüñ ol migfer-i pûlâdına Dilden âhum çekdügi şemşîr-i âteş-bârı gör 4 Seyr-i bâg-ı bezme gel câm-ı mey-i gülgûna bak Gül-şen-i cennetde açılmış gül-i bî-hârı gör 5 Câm içüp hemvâre bî-hûş oldugum ma’ zûr tut Çarh peydâ itdügi evzâ’ -ı nâ-hem-vârı gör 6 Görme ey zâhid günâhum çoklugın şol ‘ âlemi Magfiret deryâsına gark eyleyen Gaffârı gör 7 Giceler ‘ ayş u safâ-yı çeng ü nây olmaz ‘ aceb Subh-dem Bâkî derûn-ı dilden istigfârı gör -72- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Zülf-i pür-ham çün ruhuñ üzre perişân-hâl olur Kendüsin cem’ idemez ol nice mâh u sâl olur 2 Tâb-ı zülfüñle göñül kıldukça âh-ı âteşîn Dûd-ı dil cevlân ider tâvûs-ı zerrîn-bâl olur 3 Fark-ı serde şekl-i şemşîrüñ yiter perr-i küleng Bâ-vücûd ol dem ki hûn-ı zahmum içre âl olur 4 Añma ‘ aşk abdâlınuñ râzın helâk eyler seni Bunlaruñ esrârı ey zâhid katı kattâl olur 106 5 Serde ey Bâkî gam-ı zülf-i hümâyûn-fâl var Sâye-i baht u sa’ âdet mâye-i ikbâl olur -73- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Hadden efzûn mihrüm ol nâ-mihrbân bilmezlenür Hep bilür çok sevdügüm ammâ hemân bilmezlenür 2 Âşinâlık virmeyüp bîgâne resmin kullanur Nâz ider her gördügince bir zamân bilmezlenür 3 İltifât-ı hâl-i dervîşe ‘ ulüvv-i şân komaz Hep bilür ahvâli şâh-ı kâm-rân bilmezlenür 4 Gamzesi zahm urdugınca la’ li dermân itmede Gerçi kim dil derdin ol âşûb-ı cân bilmezlenür 5 Nâz u istignâ ile Bâkîye tokınmaz geçer Râst gelse yolda ol serv-i revân bilmezlenür -74- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Terk-i dünyî-i denî halka tedennî görinür Çeşm-i ‘ uşşâka ne dünyî vü ne ‘ ukbî görinür 2 Sînesin itse kaçan kân-ı ma’ ârif ‘ ârif Kılsa her harfe nazar bir nice ma’ nî görinür 3 Pür-hayâl-i ruh-ı ma’ şûka iken dîde-i Kays Neye kim kılsa nazar sûret-i Leylî görinür 4 Sîne pür-şu’ le-i şevk olsa dil-i Mûsîvâr Nâr zann eyledügüñ nür-ı tecellî göriür 5 ‘ Âlem-i ‘ ulve urûc it mele’-i a’ lâ gör Kalma şol pâyede kim anda edânî görinür 6 Olamazsın harem-i vaslına mahrem dervîş Sende mâdâm ki taksîr ü tevânî görinür 7 İdeli hâk-i cenâbuñ ruh-ı Bâkîde eser Baksa âyîne-i idrâke tesellî görinür 107 -75- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Kanumı içmege ol âfet-i cânum özenür Meyl ider ölmege dil rûh-ı revânum özenür 2 Tıfldur pend-i peder diñlemez ol mâh dahı Şîr-i mâder yirine içmege kanum özenür 3 Ârzû eyler imiş bâr-ı belâ çekdügümi Çekeyin bârî çün ol şûh-ı cihânum özenür 4 Pîrlikde bu dü-tâ kaddümi çeng eylemege Neydügin bilmeyüp ol tâze cevânum özenür 5 Derd ü gam kaddümi ham kılsa göñül çekmez elem Kemer itmek diler ol mûy-miyânum özenür 6 Tîr-i âh-ı seherî çekdügüm ister dildâr Çekeyin n’olsa gerek kaşı kemânum özenür 7 Dimez ol husrev-i hûbân-ı cihân ey Bâkî La’ l-i şîrînüme Ferhâd-ı zamânum özenür -76- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Dil ne mihnetden kaçar hergiz ne gamdan incinür Hecr elinden çekdügi cevr ü sitemden incinür 2 Katlüme engüşt-i yâr itsün işaret gam degül Kangı nâ-dândur o kim hükm-i kalemden incinür 3 Olsa kahruñla mukayyed lutfıdur ihsânıdur Yâr eger incinse de mahz-ı keremden incinür 4 Kâmeti servin nem-i eşküm ser-efrâz eyledi N’oldı ol nâzük-nihâle şimdi nemden incinür 5 Gözlerüm yaşını sûfî istemez yem kıldugum 108 Görmedüm bir böyle hâr ‘ âlemde yemden incinür 6 Hûn-ı eşküm bir zamân âlûde kıldı işigin Baña dil-ber Bâkıyâ dahı o demden incinür -77- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Hûnî göz ile ol müje vü ebruvânı gör Tîr ü kemân elinde iki Türkmânı gör 2 Hatt-ı siyâh u turra-i ‘ anber-feşâna bak Evvel zuhûr-ı fıtne-i Âhir-i zamânı gör 3 Çekdi kapuñ gedâlıgına ‘ âkıbet saçuñ ‘ Ömr-i dırâz u saltanat-ı câvidânı gör 4 Aldanma câh u bahtına kalmaz bu rûzgâr Bâg u bahârı n’eyledi bâd-ı hazânı gör 5 Pîrâne-ser elüñde ‘ asâveş piyâle tut Nâ-geh tokınsa bâd-ı havâdis tayanı gör 6 Zahm-ı hadeng-i âh ile deldüm şu deñlü kim Kef-gîre döndi günbed-i heft âsmânı gör 7 Devrinde kimse görmedi emn ü selâmeti Uydı zamâne tavrına ol bî-emânı gör 8 Bâkî cemâl-i şâha nigâh eyle aç gözüñ Çeşm ü çerâg-ı dûde-i ‘ Osmâniyânı gör 9 Şâh-i bülend-kevkebe mâh-ı felek-cenâb Sultân Murâd Hân-ı sipihr-âsitânı gör 10 Tîr-i cefâ-yı çarh-ı sitemgerden iñleme Şemşîr-i ‘ adl-i husrev-i sâhib-kırânı gör -78- Müstef’ ilün müstef’ ilün müstef’ ilün müstef’ ilün 1 Dîvân ider vakt-i seher nev-rûz-ı sultânî meger Devrân ufukdan gösterür taht-ı zümürrüd tâc-ı zer 2 ‘ Âlem müzeyyen pertev-i hûrşîd-i ‘ âlem-tâb ile Nat’ -ı ser-â-ser saldılar rûy-ı zemîne ser-be-ser 109 3 Fasl-ı şitâda beyza-i sîmîn idi gûy-ı zemîn Aldı kanadı altına sîmürg-i zerrîn-bâl ü per 4 Hv âb-ı ‘ ademden dîde-i ezhârı bî-dâr eyledi Tahrîk-i bâd-ı subh-dem âvâze-i mürg-i seher 5 Bâkî nisâr-ı makdem-i sultân-ı ‘ âlî-şân içün Destinde şâh-ı gül tutar la’ lîn tabak lü’lû-yı ter 6 Sultân Murâd-ı tâcver fermân-revâ-yı bahr u ber Sâhib-kırân-ı dâd-ger şâhenşeh-i ‘ âlî-nazar 7 Destân-sarâ-yı midhati şâh-ı tarabda nagme-sâz Tâvûs-ı baht u devleti bâm-ı felekde cilveger -79- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Kûyûñ gubârı minnetin ehl-i nazar çeker Kühl-i cilâ zarûretini bî-basar çeker 2 Nergis çemende gonca-i la’ lüñ safâsına Taht-ı zümürrüd üzre çıkar câm-ı zer çeker 3 Dil kişverini ol yürüyişler harâb ider Kaddüñ nihâli râyet-i feth ü zafer çeker 4 Huşk u ter ile kâni’ olan ‘ ayş u nûşda Dünyâ gamını pâdişeh-i bahr u ber çeker 5 Seyf-i belâ vü sehm-i kazâya siper gerek Her kim ki tîg-i fazl u kemân-ı hüner çeker 6 Her kim keşîde tutmaya destin o turradan Zinhâr gaflet eylemesün çok zarâr çeker 7 Bâkî-i haste-hâtırı dûr itme dîdeden Gamzeñden ayru kimsesi yokdur iler çeker -80- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Câm-ı şarâb la’ l-i lebüñ mübtelâsıdur 110 Şol bûseler ki andan alur kan bahâsıdur 2 Rişteyle baglayup lebin ol şûh didi kim Mihmân-ı hv ân-ı vasluma bu diş kirâsıdur 3 Hatt-ı ruhuñ ki dahı hicâb-ı hafâdadur ‘ Aşk ehlinüñ efendi görinmez belâsıdur 4 Bâlâ-yı ser-nişîmen-i şeh-bâz-ı ‘ aşkdur Farkumda na’ l sûreti şâhîn yuvasıdur 5 Bâkî suhanda saña bu gün hem-cenâh yok Tab’ -ı bülendüñ evc-i belâgat hümâsıdur -81- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Dem-i subh irdi getür bâdeyi sohbet demidür Mey-i nâb ile pür it sagarı ‘ işret demidür 2 Yâr ise mahrem-i agyâr göñül hem-dem-i zâr Gözlerüm kan akıdursa n’ola gayret demidür 3 Çok belâ çekdi senüñ çeng-i gamunda dil-i zâr Nâyveş nâleler eylerse şikâyet demidür 4 ‘ Aşkuñı saklar idüm sînede ammâ şimdi Âh idersem beni ‘ ayb eyleme fürkat demidür 5 Mihneti dil ser-i zülfinde çeker ey Bâkî Kâfiristâna düşen kimsede mihnet demidür -82- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Göñül her nagme kim çeng-i gamuñda ihtira’ eyler Koyup elden felekde Zühre sâzın istimâ’ eyler 2 Güzeller şevkıne sohbetde sûfî çalgusuz oynar Velî her bilmeyen eyle sanur anı semâ’ eyler 3 Yola ‘ azm itmiş ol ser-keş baña yâ Hû dimez bir kez Çeküp atı başın agyâr ile turmış vedâ’ eyler 4 Beni da’ vâ-yı katlüñden murâduñ baş u cân ise 111 Yoluña hey benüm ‘ ömrüm senüñle kim nizâ’ eyler 5 Saçuñ târına peyveste kılursa rişte-i cânı ‘ Alâ’ikden geçüp Bâkî cihândan inkıtâ’ eyler -83- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Dil derdini gamuñla dil-efgâr olan bilür Bimâr hâlini yine bîmâr olan bilür 2 ‘ Aşkuñ gamıyla sırrını eşk-i revânumuñ Cûyâ-yı yâr u ‘ âşık-ı dîdâr olan bilür 3 Âsîb-i rüzgârı gül-istân-ı dehrde Sen serv-i gül-’ izâra hevâdâr olan bilür 4 Cân acısını haste-i derd-i firâk olup Dil-dâde-i nigâr-ı sitemkâr olan bilür 5 Sevdâ-yı zülf-i yâr ile Bâkî ne çekdügin Bend-i kemend-i ‘ aşka giriftâr olan bilür -84- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Gülgûn kabâsı ol sanemüñ sanki lâledür Cism-i latîfi lâle-i hamrâda jâledür 2 Karşumda allar geyüp ol lâle-ruh yine Gülgûnîlerle ‘ aklum alur san piyâledür 3 Tâk-ı cefâda manzara-i çeşm-i dil-rübâ Kûy-i belâda hâne-i câna havâledür 4 Sünbül takınmış alnına sanmân o gül-’ izâr Çıkmış külâh-gûşeye târ-ı külâledür 5 Kûyuñdan itse ‘ azm-i sefer cân-ı mübtelâ Zâd-ı reh ana gussa vü nâle nevâledür 6 Bir bezme mîr-i meclis olupdur göñül k’aña Bahr-i muhît cür’ a vü gerdûn piyâledür 7 Bâkî sipihr âhum okına siper tutar 112 Fark-ı felekde zâhir olan sanma hâledür -85- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Hâr-ı gamda ‘ andelîb eyler figân u zârlar Goncalarla salınur sahn-ı çemende hârlar 2 Bende-i fermân olup gîsû-yı kâfir-kîşüñe Hidmete bil baglayupdur ey sanem zünnârlar 3 Goncaâsâ kan ile tolmış göñüller açmagı Leblerüñden ögrenür var ise şîrînkârlar 4 Sünbül-i ter zülfüñüñ Hindî gulâmıdur senüñ Hâksârıdur gül-i ruhsâruñuñ gülzârlar 5 Fürkatüñde tañ mı şeftâlu dilerse cân u dil Mîve-i bî-vakt iderler ârzû bîmârlar 6 Hâl-i yâruñ müşg bir hûnîn kefen maktûlidür Âl vâlâya sarupdur sanmañuz ‘ attârlar 7 Hak budur Bâkî nazîr olmaz bu mu’ ciz nazmuña Şi ’ re âgâz itseler şimden girü sehhârlar -86- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Gerçi gâyet mestdür ol nergis-i hûn-rîzler Katı geçkindür velî ol gamze-i ser-tîzler 2 Sen yatursın mesned-i hüsn üzre hv âb-ı nâzda Halkı uyutmaz figân u nâle-i şeb-hîzler 3 Yakdılar dil kişverin cevr ile tâlân itdiler Dil-berân-ı şûh u şehr-âşûb u şûr-engîzler 4 Meclis-i ‘ aşkuñda çengî Zühre deffâf âfıtâb N’eylesün raks itmesün mi zerre-i nâçîzler 113 5 Gam degül Bâkî iñen açılmasa ol gül-’ izâr Ser-girân olurlar ekser gonca-i nev-hîzler -87- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Dil derd-i ‘ aşk-ı yâr ile bezm-i belâdadur Kad çeng ü nâle nây u ciger hûnı bâdedür 2 Ten hâk-i rehde dîde zülâl-i visâlde Cân âteş-i fırâkda hâtır hevâdadur 3 Kuçmak nasîb olur mı miyânuñ kemer gibi Cânâ niteki hançer-i hicrân aradadur 4 Ferzâne-i cihânsın o ruhlarla sen bu gün Şâhân-ı hüsn atuñ öñince piyâdedür 5 Men’ eyleme yanuñca sürinsün ko sâyevâr Bâkî kuluñ da pâdişehüm bir fütâdedür - 88 - Müfte’ ilün Mefâ’ ilün Müfte’ ilün Mefâ’ ilün 1 ‘ Adl ile fasl-ı nev-bahâr Kisrî-i nâmdârdur Taht-ı zümürrüd üzre gül Husrev-i kâmkârdur 2 Câm-ı gurûr ‘ âkıbet ‘ âlemi görmez eyledi Nergis-i bâg gûyiyâ Hürmüz-i tâcdârdur 3 Pertev-i âfitâbı gör yollaruña düşüp yatur Ya’ nî ruhuñ fütâdesi bende-i hâksârdur 4 Hâk-i rehüñ sabâ yili ‘ âşıka armagan ider Hak bu ki ayagun tozı tuhfe-i rûzgârdur 5 Mevsim-i gülde Bâkıyâ gül-şene vardugum bu kim Nagme-i âhı bülbülüñ nâleme sâzkârdur -89- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 114 1 Göñül tekmil-i fenn-i ‘ aşk iden üstâd-ı kâmildür Anuñ yanında kimdür Kûh-ken Mecnûn ne câhildür 2 ‘ Îzâr-ı yâre ay ile yanaşdı zülf-i Hindûsı Velî ayrılmadı yanından anuñ bir nice yıldur 3 Sürâhî üştür-i ser-mestdür gerden-firâz olmış Lebüñ şevki ile câm-ı şarâb-ı nâb kanzildür 4 Degül dâg-ı siyehler nüshalardur hırz-ı cân içün Nişân-ı darb-ı tîguñ sînede bend-i hamâ’ildür 5 N’ola rahm eylemezse Bâkıyâ ahvâl-i ‘ uşşâka Dil-i sengîni cânânuñ rakîbe katı mâ’ildür -90- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Dil beste-i kemend-i ser-i zülf-i yârdur Cân haste-i kirişme-i çeşm-i nigârdur 2 Bir gamze ile lahzada biñ âdem öldürür Hûnî gözüñ ki âhû-yı merdüm-şikârdur 3 Kucmak degül garaz seni dîdârdur murâd Deryâ-yı iştiyâk begüm bî-kenârdur 4 Gird-âb-ı gamda sarsar-ı âhumla fülk-i dil Elbette bir kenâra çıkar rûzgârdur 5 Bâkî sürûd-i bezm-i tarab-hâne-i hayâl Savt u sarîr-i hâme-i gevher-nişârdur 6 Dil çeşme-i belâgat aña lûledür kalem Âb-ı zülâli şi ’ r-i selâset-şi ’ ârdur -91- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Kûyuñ yolında nice kez ey mihr-i bî-nazîr Şeb-rev diyü tutıldı giceyle meh-i münîr 2 Hüsnüñ zekâtınuñ eger ey hv âce-i cemâl Bir müstehakkın ister iseñ işte ben fakîr 115 3 Fi’1-cümle öykünürdi senüñ gamzeñ okına İller kanadı ile uçar olmayaydı tîr 4 Hatdan zarar ne hüsnine yâruñ ki mûrdan Olmaz nizâm-ı mülk-i Süleyman halel-pezîr 5 Bir pâdişâh-ı hüsne kul olduk ki Bâkıyâ Anuñ esîr-i ‘ aşkı olupdur cevân u pîr -92- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Tîr-i gam-ı nigâr ile ten yara yaradur Şemşîr-i cevr-i yâr ile dil pâre pâredür 2 Öykünse haddüñe ne gam ey âfıtâb-ı hüsn Mâh-ı sipihr kemdür o ne yüzi karadur 3 Hâlüñ hayâli hâtır-ı agyârı kıldı cây Gûyâ karañu gicede rûşen sitâredür 4 Eş ’ ârum içre vasf-ı leb-i yâr gûyiyâ Âb-ı zülâl içinde yatur la’ l-pâredür 5 Çeşm-i hakâret ile nazar kılma dûstum ‘ Uşşâk-ı haste-hâli de Allâh yaradur 6 Bâkî derûnum âteşinüñ dûdıdur felek Mihr-i sipihr âhum odından şirâredür -93- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Sohbetüñ mübtelâya sıhhat olur Bir selâmuñ alan selâmet olur 2 Câm-ı derdüñle dil huzûr eyler Râh-ı vasluñla rûh râhat olur 3 Kâmetüñ cilvesin dirîg itme Pâdişehler bülend-himmet olur 116 4 Komadı dilde gıll u gış mey-i nâb Ne güzel hâsıyetlü şerbet olur 5 Câm-ı mey sadr-ı meykede kimine Tâc-ı devlet serîr-i ‘ izzet olur 6 Mey-i la’ l âdeme ziyân itmez Belki ser-mâye-i sa’ âdet olur 7 Gâh rind-i gedâya feyz irişür Câm-ı mey meş ’ al-i hidâyet olur 8 Tâ’ at u ma’ siyet ne kim kılsam Şöyle sanmañ ki bî-irâdet olur 9 Dûstdan yek işâret ey Bâkî Câna sad mûcib-i beşâret olur -94- Mefâ’ ilün fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Nişâne sûz-ı dile âhumuñ şirâresidür Belî belâyı iden ‘ âşıka sitâresidür 2 Şihâb sanma felekde giceyle zâhir olan Mahabbet ehlinüñ ol tîg-i âhı yarasıdur 3 Sevâd-ı sübha-i sad-dâne şeyh-i sâlûsuñ Hakîkate nazar olınsa yüzi karasıdur 4 ‘ İzâr-ı sâdesi üzre san ol ruh-ı rengîn Görinür âyîneden la’ l-i gûşvâresidür 5 Hayât bulsa n’ola vasl-ı yâr ile Bâkî Dehânı cânı leb-i la’ li cânı pâresidür -95- Müstef’ ilün müstef’ ilün müstef’ ilün müstef’ ilün 1 ‘ Aks-i ‘ izâruñ dîdede berg-i gül-i ter kendidür La’ lüñ hayâli sînede rûh-ı musavver kendidür 2 Şâm-ı gamuñda sâkin-i zulmet-sarây-ı mihnete Câm-ı sabûhî subh-dem hûrşîd-i enver kendidür 3 İbrîk-i zerden sâkıyâ la’ l-i müzâbı kıl revân 117 Altun olur işüñ hemân kibrît-i ahmer kendidür 4 Hûbân-ı şehrüñ hoş-teri şîrîn ü nâzük her yiri Hv ân-ı visâle sükkerî pâlûde-i ter kendidür 5 Bî-derd iken dil gûyiyâ bir migfer-i pûlâd idi Şimdi hadeng-i cevr ile tâc-ı kalender kendidür 6 Geh bî-dil ü bî-hûş ider geh mest ü geh medhûş ider ‘ Ayyâre-i gamzeñ gamı dârû-yı hûş-ber kendidür 7 Kahr-ı zamânuñ zehrini def’ itmez ey Bâkî devâ İllâ şarâb-ı dil-gûşâ tiryâk-i ekber kendidür -96- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Şâm-ı firâkuñ âhirı subh-ı visâldür Mihr-i münîri pertev-i nûr-ı cemâldür 2 ‘ Âr itse tañ mı içmege bezm-i Cem içre câm Her kim segân-ı kûyuñ ile hem-sifâldür 3 Bâr-ı gam-ı mahabbeti yüklenme ey göñül Âhir tahammül etmeyesin ihtimâldür 4 Âdâb-ı bezm-i vuslatı pervâneden görüñ Bülbül gibi degüldurur ol ehl-i hâldür 5 Reşk itme ‘ ömr-i devlet-i dünyâya Bâkıyâ Kim hv âb-ı gaflet içre hemân bir hayâldür -97- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Kaddüñ katında kâmet-i şimşâd pest olur Zülfüñ yanında revnak-ı ‘ anber şikest olur 2 Tâb-ı ruhuñla la’ lün añan ‘ aklın aldurur Şevk ile içse kişi meyi katı mest olur 3 Reftâra gelse kâmet-i ‘ ar ‘ ar-hırâm ile Bâlâ-yı yâre serv-i çemen zîr-dest olur 118 4 Zinhâr eline âyine virmeñ o kâfirüñ Zîrâ görince sûretini büt-perest olur 5 Bâkî çeker mi bâde-i engûr minnetin Her kim ki mest-i cür’ a-i câm-ı Elest olur -98- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 La’ lüñ katında kıymet-i gevher şikest olur Zülfüñ yanında revnak-ı ‘ anber şikest olur 2 Meclisde la’ 1-i yâre iñende ezilmesün Va’llâhi yogsa kelle-i şekker şikest olur 3 Başlar yitürse meclis-i ‘ aşkuñda gam degül Bezm-i şarâbda nice sâgar şikest olur 4 Seng-i cefâ-yı dehr ile mir’ât-ı dil degül Câm-ı cihân-nümâ-yı Sikender şikest olur 5 Seng-i felâhan ursa eger dest-i rûzgâr Kandîl-i âfıtâb-ı münevver şikest olur 6 Şimşâd-ı hoş-hırâmına ol servüñ öykünüp Reftâre gelse pây-ı sanavber şikest olur 7 Bâkî şikenc-i zülfi gamın yazmag istesem Tâkat getürmez elde kalemler şikest olur -99- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Dil mergzâr-ı mihr ü vefâ mürg-i zârıdur Dîdâr-ı yâr hüsn ü bahâ nev-bahârıdur 2 Bir âbdur ki akdugı yir lâlezâr olur Tîgun ki gülsitân-ı safâ cûybârıdur 3 Zülfüñ duhân-ı meş ’ ale-i bezm-i hüsndür Agzuñ çerâg-ı lutf u melâhat şirârıdur 119 4 ‘ Uşşâkı zîr-i hâke iletse n’ola gamuñ Derd-i mahabbet ehl-i dilüñ yâr-ı gârıdur 5 Câm-ı zer ile buldı ziyâ bezm-i devleti Nergis ki tahtgâh-ı çemen tâcdârıdur 6 Çeşm ü çerâg-ı merdüm-i sâhib-nazar yiter Câm-ı şarâb-ı nâb ki Cem yâdgârıdur 7 Bâkî hümâ-yı evc-i sa’ âdet zamânede Şâhîn bakışlu Şâh Selîmüñ şikârıdur - 1 00 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Yıllardurur yoluñda senüñ pây-mâldur Miskîn zülfüñ ayaga salma vebâldur 2 Magrûr olma pâdişehüm hüsn-i sûrete Bir âfitâbdur ki serî’ u’z-zevâldur 3 Kadd-i bülend ü kâmet-i ‘ ar’ ar-hırâm-ı yâr Gül-zâr-ı i’ tidâlde bitmiş nihâldür 4 Mevzûn kaddi şi ’ r-i bülendüm misâlidür Nâzük miyânı anda bir ince hayâldür 5 Bâr-ı belâ-yı ‘ aşka heves kılma Bâkıyâ Zîrâ tahammül itmeyesin ihtimâldur -101 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Dil milketini yakdı hayâl-i dehân-ı yâr Virdi fenâya gösgötüri şehri bir şirâr 2 Çâk itmeyeydi sînemi şemşîr-i cevr-i yâr Derd-i derûnum olmaz idi halka âşikâr 3 Kılsun hemîşe anı emân-ı Hudâ nigâh İtmez nigâh hâlüme gerçi o gamzekâr 4 Hakkâ budur ki şimdiye dek râst gelmedüm 120 Kaddüñ gibi nihâle eyâ serv-i gül-’ izâr 5 Bâkî yanardı tâb-ı teb-i hecr-i yâr ile Su sepmeyeydi yüregine şi ’ r-i âbdâr - 102 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Bâg u bahâr-ı gül-şen-i ‘ âlem hazânludur Bezm-i safâ hemîşe gül ü ergavânludur 2 Der-bend-i gamda beñzedi hakkâ o gamzeler Reh-zenlere ki elleri tîr ü kemânludur 3 Âlûdedür hemîşe dem-i zahm-ı sîneden Bilmez miyin o gamze-i hûnî ne kanludur 4 Devr-i ruhuñda kaldı kamer künc-i hânede Nâmı egerçi haylî zamândur nişânludur 5 Ol lebler ile aş yirer belki kanuma İmrenmesün dehânı meded iki cânludur 6 Bâkî sözini vasf-ı lebüñ şehd-i nâb ider Şîrîn kelâmı anuñ içün böyle şânludur -103- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Cünd-i şitâyı taşa tutup yine jâleler Kasd itdiler ki milket-i gülzârı alalar 2 Sahn-ı çemende şöyle kırıldı zücâc-ı yah Seng-i felâhan urdı meger aña lâleler 3 Çözdi çemende turraların sünbül-i tarî Gûyâ tagıtdı mûyını müşgîn külâleler 4 Gül-şende basdı jâleleri kara bagrına İrdi safâya lâle-i hûnîn piyâleler 5 Oldı çemende bâliş-i gonca kenâr-ı hâr Mürg-i seher iderse n’ola âh u nâleler 6 Şâh-ı gül ü nihâl-i semen biri birinüñ 121 İrdi o dem ki kolını boynına salalar 7 Bâkî bu demde hayf ola ehl-i mezâk eger Künc-i belâ vü gûşe-i mihnetde kalalar - 104 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Çekdi zencîre beni ‘ aşkuñ nitekim şîrler Eşk-i çeşmüm iki yanumdan iki zencîrler 2 Na’ l kesmiş farkına her biri olmış sîne-rîş Nâvek-i müjgânuñuñ efgendesidür tîrler 3 Yanına alsun diyü kâfir gözüñ gamzeñ gibi Girdiler şimdi çelîpâ şekline şemşîrler 4 Şu’ le-i şem’ -i cemâli şevkine cem’ oldılar Bir çerâg idindiler ol nev-cevânı pîrler 5 İrmege subh-ı visâl-i yâre hergiz çâre yok Bâkıyâ âfâkı tutdı nâle-i şeb-gîrler - 105- Mef’ ûlü mefâ’ îlü mefâ’ îlü fa’ ûlün 1 ‘ Âşıklara çün derd ü belâ zevk u safâdur Yâ zevk u safâ derdine düşmek ne belâdur 2 Abdâllaruz n’eyleyelüm tâc u kabâyı Dervîşlerüñ tâcı fenâ başı kabâdur 3 Dünyâda çeker mihneti erbâb-ı mahabbet Ey sûfî bu gün baña ise irte sanâdur 4 Bâg-ı tarab u ‘ ayşa mey-i nâb u dem-i nây Hakka bu ‘ aceb hûb u latif âb u hevâdur 5 Geh kulkul-i mey göñlüm açar gâh dem-i nây Maksûd benüm pâdişehüm hüsn-i edâdur 6 ‘ Uşşâk iñiler güm güm öter günbed-i gerdûn Hakkâ bu güzel hûb u safâ-bahş sadâdur 122 7 Bâkî n’ola pervâz-ı bülend itse gazelde Bâl ü per aña himmet-i yârân-ı safâdur - 106 - Mef’ ûlü mefâ’ îlü mefâ’ îlü fa’ ûlün 1 Cânâne cefâ kılsa n’ola câna safâdur Agyâr elemin çekdügümüz ya ne belâdur 2 Her tâc olamaz fakr u fenâ şâhına ser-tâc Terk ehlinüñ ey hv âce biraz başı kabadur 3 İzüñ tozına sürdi yüzin âyineveş dil Maksûd benüm pâdişehüm kesb-i safâdur 4 ‘ Aşk ehline şol câmı sunar sâki-i la’ lüñ Kim ‘ akla cilâ kalbe safâ rûha gıdâdur 5 Hep derd ü belâdur güzelüm ‘ aşk u mahabbet ‘ Âlemde hemân mihr ü vefâ hüsn-i edâdur 6 Va’llâhi gazel söylemeden çokdan usanduk Maksûd hemân hâside bir pâre ezâdur 7 Sâkî mey-i Bâkîyi getür bezme safâ vir Çün kâr-ı cihân ‘ âkıbetü’1-emr fenâdur -107- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Berg-i gülden ruhı ol lâle-’ izârun terdür Nükte fehm eyle begüm haylîce rengîn yirdür 2 Mürg-i dil nagmeleri şevkıne gül ruhlarınuñ Ne safâ-bahş edâlar ne güzel yirlerdür 3 ‘ Aynına sanma gubârı ala erbâb-ı nazar Bizi hayrân iden esrâr-ı leb-i dil-berdür 4 Mîve-i vaslına bir kâmeti Tûbâ güzelüñ Zâhidâ her kim irişdiyse yitişmiş erdür 5 Cûy-ı hüsn âbı taşup çıkmış o servüñ biline Bâkıyâ sanma miyânında turan hançerdür 123 - 108 - Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Lebüñe dirler ise gonca-i gülden terdür Sakın incinme begüm haylice rengîn yirdür 2 Dehenüñ tûtî-i şekker-şiken olsa ne ‘ aceb Leb-i şîrîn ü hat-ı sebz aña bâl ü perdür 3 Zülfine gerçi hemân sünbül-i ter hem-serdür İkisinden de siyeh kâküli bâlâterdür 4 Halka-i zülfi hayâli gözümüzden gitmez Gûyiyâ çeşm-i ‘ alîl üzre siyeh çenberdür 5 Dökilen kanlara bak dîde-i giryânından Dûstum Bâkîye rahm eyleyecek demlerdür - 109 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Bir ân içinde gamzeñ okı nice kan ider Dil cân evinde saklayup anı nihân ider 2 Kühsâr-ı gamda göz yaşı hecrüñle dem-be-dem Hâşâk u hârı şâh-ı gül ü ergavân ider 3 Hüsnüñ hayâli vasluñ ümîdiyle ‘ âşıka Nâr-ı câhîmi gül-şen-i bâg-ı cinân ider 4 Sanmañ göñülde saklana râz-ı mahabbeti Âsâr-ı mihr gün gibi kendin ‘ ayân ider 5 Sen urduguñca tîrüñi sînemden özgeye Ta’ n-ı hasûd derd ile kaddüm kemân ider 6 Râh-ı vefâda yitüre diyü gamuñ beni Hûn-âb-ı dîde yollara yir yir nişân ider 7 Vaslına cân dilerse dirîg itme Bâkıyâ Zinhâr gâfil olma seni imtihân ider - 110 - 124 Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Nergis üzre berg-i zerd ü jâleler kim vardur Er çerâgına dizilmiş dirhem ü dînârdur 2 Mantıku’t-tayr okumaga başladı mürg-i çemen Gûşe-i gül-zâr şimdi külbe-i ‘ Attârdur 3 Tutdı başın tîşe-i merge gam-ı Şîrîn ile Ehl-i ‘ aşk içre anuñ’çün Kûh-ken serdârdur 4 Gevher-i eşküm eriyüp su gibi aksa n’ola Böyledür ahvâli her kim ‘ âşık-ı dîdârdur 5 Bâkıyâ ol âfitâb-ı ‘ âlem-ârâ germ olup Mâhdan garrâ yirüm var dirse vechi vardur - 111 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Bir hüsn dahı bagladı hatdan ‘ izâr-ı yâr Etrâf-ı bâg hûb olur olsa benefşezâr 2 Ebr-i bahâr-ı hüsndür ol zülf-i müşg-bâr Yagdı ‘ izârı bâgına hat sanma zînhâr 3 Gülzâr-ı hüsni olmaz idi böyle sebzezâr Akıtmayaydı yaşumı çok çok o gül-’ izâr 4 Esdürmeyeydi sarsar-ı âhum cefâ-yı yâr Mir’ât-ı hüsni olmaz idi böyle pür-gubâr 5 Bâkî ‘ izâr-ı yârda hat sanma görinen Zerrâtdur ki mihr-i münîr itdi aşikâr - 112 - Fa’ ûlün fa’ ûlün fa’ ûlün fa’ ûl 1 Ne dem kim gamuñ câna hem-râz olur Yaşum âh u nâlemle dem-sâz olur 2 Ser-i nîzeñe irgüren başını Cihân halkı içre ser-efrâz olur 125 3 ‘ Ayân itdi bir bir nihân râzumı Dilâ eşk-i çeşmüm ne gammâz olur 4 Nihâl-i cefâ şâhıdur kadd-i yâr Anuñ mîvesi şîve vü nâz olur 5 Çog olmaz bu tarza gazel Bâkıyâ Güzel söz güherdür güher az olur - 113 - Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Haremüñ ravza-i cinâne deger İşigüñ tâk-ı âsmâne deger 2 Hançerüñ sînemi delerse eger Şöyle bir hayr ider ki câna deger 3 Oklaruñ sehmi sîneye iricek Ser-i peykânuñ üstühâne deger 4 Zer-i nâb oldı rûy-ı zerd ammâ Kaçan ol hâk-i asitâne deger 5 La’ l-i nâb oldı göz yaşı âhir Bu haber gûş-ı dil-sitâne deger 6 Bilüñe yok bedel velî saçuñuñ Girihin çözseñ ol miyâne deger 7 Elüñ ol zülfe degmek ey Bâkî Hâsılı ‘ ömr-i câvidâne deger -114- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Sûz-ı ‘ aşkuñla kaçan kim dilden âh u zâr olur Âh dûd u dûd ebr ü ebr âteş-bâr olur 2 Aksa eşküm dîdeden ol gevher-i nâ-yâb içün Eşk seyl ü seyl yem yem pür-dür-i şehvâr olur 3 Yansa dâg-ı sînem üzre hasret-i haddüñle nâr Nâr nûr u nûr hûr u hûr pür-envâr olur 4 Kûhdan geçse gam-ı zülfüñle âhum sarsarı Kûh deşt ü deşt bâg u bâg sünbülzâr olur 126 5 Goncaya baksa lebüñsüz çeşm-i Bâkî bir nazar Gonca berg ü berg hâr u hâr hançerdâr olur - 115 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtün mef’ ûlü fâ’ ilâtün 1 Medhûş-ı câm-ı la’ lüñ mestânedür sanurlar Mest-i şarâb-ı ‘ aşkuñ dîvânedür sanurlar 2 Cân u cenân-ı şeydâ birle ten-i harâbı Dîvâneler yatagı vîrânedür sanurlar 3 Şöyle fütâde mestem hâk-i der-i mugânda Görenler âsitân-ı mey-hânedür sanurlar 4 Dâg-ı siyehler ile cism-i nizâr u zerdi Bir bâl ü perri yanmış pervânedür sanurlar 5 Zülfüñden ayru Bâkî bir hâl ile yürür kim Zencîrden boşanmış dîvânedür sanurlar - 116 - Mefâ’ îlün mefâ’ îlün fa’ ûlün 1 Ruhuñ berg-i gül-i sîr-âba beñzer Leb-i la ‘lüñ şarâb-ı nâba beñzer 2 Fürûg-ı dâg-ı ‘ aşkuñ sînem üzre Şu ‘â ’ -i mihr-i ‘ âlem-tâba beñzer 3 İşigüñ Mescid-i Aksâya mânend Yüzüñ kıble kaşuñ mihrâba beñzer 4 Ser-i zülf-i siyehkâruñ şeb-i târ ‘ İzâruñ pertevi meh-tâba beñzer 5 Cihân efsânedür aldanma Bâkî Gam u şâdî hayâl-i hv âba beñzer - 117 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 127 1 Rindler câmuñ habâbâsâ yüzine bakdılar Mey gibi sâkî-i bezmüñ ayagına akdılar 2 Keştî-i sahbâ keş-â-keşden halâs olmaz dahı Tutdılar kanlu gibi muhkem resenler takdılar 3 Raht u bahtın zevrakuñ hışm âteşine yakmaga Vardılar gammâzlar şâh-ı cihâna çakdılar 4 Bir iki mismârına var ise göz dikdüñ diyü Başına gammâzuñ erbâb-ı zarâfet kakdılar 5 Bâkıyâ kılsun mu’ attar bezm-i âfâkı nesîm Pâdişâhuñ micmer-i ‘ adlinde sandal yakdılar - 118 - Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Sanma iklîm-i tene hâkim olan cânumdur Sînede tîr-i gam-ı gamze-i cânânumdur 2 Hv âb-ı gafletde yatur baht-ı siyâhum ammâ Giceler ‘ âlemi bî-dâr iden efgânumdur 3 Görinen encüm-i eflâk degüldür ey meh Dûd-ı âh-ı şerer-âlûd-ı dil ü cânumdur 4 Ney-şeker vasf-ı lebüñ yazdugum işitdi meger Ki kemer-beste-i kilk-i şeker-efşânumdur 5 Zâhirâ gerçi gedâ-sûretem ammâ Bâkî Mahzen-i genc-i ma’ ânî dil-i vîrânumdur -119- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Her kaçan göñlüme fikr-i ‘ ârız-ı dil-ber düşer Gûyiyâ mir’âta ‘ aks-i pertev-i hâver düşer 2 Ger ölürsem hasret-i kaddiyle ol servüñ beni Bir yire defn eyleñüz kim sâye-i ‘ ar’ ar düşer 3 Tañ mı gam öldürse meydân-ı melâmetde beni Bu neberd-i ‘ aşkdur anca dil-âverler düşer 4 Anuñ içün varmazam ben kûyuña giryân olup 128 Hâk-i rahuñ korkaram cânâ gözümden ter düşer 5 ‘ Ârız u ruhsâruñı vasf itse Bâkî her kaçan Şi ’ ri ey gül-çihre anuñ böyle rengînter düşer -120- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Salınan kûyında ol serv-i semen-sîmâ mıdur Gülşen-i cennetde şâh-ı Sidre vü Tûbâ mıdur 2 Zahm-ı sînem içre cânâ kanlu peygânuñ senüñ Goncada pinhân olan berg-i gül-i ra’ nâ mıdur 3 Mürde-i derd ü gama cânlar bagışlar cür’ ası Sâkıyâ bi’llâh mey-i hamrâ dem-i ‘ Îsâ mıdur 4 Agzuñ içre diş midür ya gonca içre jâle mi Kevkeb-i dürrî midür ya lü’lû-yı lâlâ mıdur 5 Bâkî-i dil-hasteye cevr-i firâvân itmeden Kasduñ öldürmek mi yogsa nâz u istignâ mıdur -121- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Göñlin alup goncaveş âl ile dil-teng itdiler Bülbül-i şürîdeye güller ‘ aceb reng itdiler 2 Kıldı mürgân-ı çemen kadd-i nihâl-i servi ham Mutrib-i bezm-i bahâra gûyiyâ çeng itdiler 3 Cân u dil bahs-i kitâb-ı ‘ aşkda bülbülleri Goncaveş söyletmeyüp dem-beste vü deng itdiler 4 Dil derûn-ı sînede la’ lüñle kıldı bahs-i ‘ aşk Bir biriyle iki bülbül gûyiyâ ceng itdiler 5 Ruhlaruñ medhin ser-âgâz itdi Bâkî bâgda Düşdiler hep yanına bülbüller âheng itdiler -122- 129 Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Mir’ât-ı gülde hüsn-i dil-efrûz-ı yâri gör Ruhsâre-i hakîkate âyînedârı gör 2 Her nakş u her nigâr ki kılsañ müşâhade Eltâf-ı sun’ -ı Hâlik-i Perverdgârı gör 3 Dil-beste olma terligine taze goncanuñ Ol pîrehende cilve kılan gül-’ izârı gör 4 Hâmûş yatma bister-i gafletde subh-dem Gel mergzâra gulgule-i mürg-i zârı gör 5 Dîvânelik zamânıdur âvâre göñlini Zencîrlerle zabt idemez cûybârı gör 6 Dâg-ı derûn-ı sîne nice tâzelenmesün Gül hırmenine âteş uran nev-bahârı gör 7 Bak sâgar-ı şikeste-i pür-hûn-ı lâleye Cemşîdden nişâne kalan yâdgârı gör 8 Bâkî nesîm gibi sebük-hîz olup seher Gaflet gözini hv âb-ı girândan uyarı gör 9 Seyr ü safâ-yı bâg u gülistan ise garaz Gülzâr-ı hüsn-i pâdişeh-i kâmkârı gör 10 Âsûde zıll-ı râyet-i ‘ adlinde kâ’inât Kevn ü mekâna sâye salan şâhsârı gör -123- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Şâh-ı gülde jâle düşmiş gonca-i ra’ nâ mıdur Şâh elinde yâ murassa’ sâgar-ı sahbâ mıdur 2 Zînet-i bâg u bahâr olmış nihâl-i ergavân ‘ Îdgehde salınur mahbûb-ı müstesnâ mıdur 3 Mevc urur bâd-ı seherden sebze-i ter mi ‘ aceb Yâ bisât-ı bezm-i ‘ ayş olmış yeşil hârâ mıdur 4 Su gibi zencîrler tutmaz dil-i dîvâneyi Hâsılı âvâralık vakti bahâr eyyâmıdur 130 5 Dehre meftûn olma ey Bâkî felek râm oldı tut Bî-vefâ dünyâ hele ben bildügüm dünyâ mıdur -124- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Halka halka zülf kim ol hatt u hâl üstindedür Şekl-i tugrâdur misâl-i bî-misâl üstindedür 2 ‘ Ârız-ı gül-gûnuñ üzre hâl-i fettânuñ senüñ Fitneden hâlî degül her lahza âl üstindedür 3 Sâ’ id-i sâkî ile câm-ı mey-i gül-gûna bak Bir gül-i sîr-âbdur gûyâ nihâl üstindedür 4 Nakş-ı hadd-i lâle-reng ol ‘ ârız-ı pâkîzede Berg-i güldür gûyiyâ âb-ı zülâl üstindedür 5 ‘ Âşık-ı bî-çâreler bâr-ı belâñ altındadur Derdmend üftâdeler görseñ ne hâl üstindedür 6 Mîmdür gûya dehânuñ safha-i mâh üzredür Sîne beñzer şâne-i zülfüñ ki sâl üstindedür 7 Rûy-ı bahtı bedr olur bürc-i şerefde ‘ âkıbet Her ki mâh-ı nev gibi kesb-i kemâl üstindedür 8 Çarh yüz döndürmedin gülşende ‘ ayş it Bâkıyâ Sebzeler zîbâ hevâlar i’ tidâl üstindedür -125- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Hele ben şöyle kıyâs eylerin ey gayret-i hûr Kûyuña nisbet ola gülşen-i cennetde kusûr 2 Bezm-i hecrüñde müjeñ nişteri mızrâbından Reg-i cân nâle kılur niteki târ-ı tanbûr 3 Leblerüñ mâ’ili kaçmaz hat-ı nev-hâsteden Gam degül tâlib-i nûş olana nîş-i zenbûr 4 Ser-i kûyuñda benüm âh-ı sehergâhlarum Ne bilür ‘ aşk elemin çekmedi ol dahı uyur 131 5 Ruhlaruñ medhini eflâke çıkardı Bâkî Şevkden toldı bu gün nûr ile Beytü’l-Ma’ mûr -126- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Göñül almaga gelür şîveye âgâz eyler Dil-i bî-çâreyi ben ‘ arz idicek nâz eyler 2 Ne hümâ kaydı ser-i zülfi nevâsında baña Göñül o mertebelerden yüce pervâz eyler 3 Kâmet-i nahle göre hâlet-i reftâr olsa Yine bu şîveyi ol serv-i ser-efrâz eyler 4 Göreyin tur seni bir lahza disem yollarda Baña ol şûh-ı cihân şîveyi turmaz eyler 5 Bend-i zülfinden elem çekme iñen ey Bâkî Seni ağyardan ol kayd ile mümtâz eyler -127- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Temâşâgâh-ı ‘ uşşâk ol cemâl-i ‘ âlem-ârâdur Ser-i kûyında ‘ âlem mest ü şeydâ bir temâşâdur 2 Harîf-i sâdedür sâgar velî mey hûb hem-demdür Nedîm-i şûhdur bülbül gül ammâ meclis-ârâdur 3 Tekellefsüz gelür bâd-ı sabâ târâc ider bir gün Çemen bezminde gûyâ süfre-i gül hv ân-ı yağmâdur 4 Hat-ı menşûr-ı devletdür benefşe rind-i mey-hv âra Çemende şâh-ı sünbül aña bir tuğrâ-yı garrâdur 5 Edâsı hûbdur ma’ nâsı ra’ nâ şi ’ r-i Bâkînüñ Aña reşk itdüren erbâb-ı nazmı hep bu ma’ nâdur -128- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ruhun ‘ aksiyle sahn-ı dîde bâg u gülsitânumdur 132 Nihâl-i ser-bülendüñ haylîden hâtır-nişânumdur 2 Göñül iñler gamuñdan dem-be-dem rûh-ı revân aglar Bu bâguñ çeşmesârı hep benüm eşk-i revânumdur 3 Temâşâ-yı gül ü gülşende ârâm eylemez cânum Ser-i kûyında cânânuñ garaz ârâm-ı cânumdur 4 Şirâr-ı nâr-ı âhumla sipihrüñ tâs-ı pûlâdı Döner her şeb belâ bezminde câm-ı zer-nişânumdur 5 Yaşum deryâdur ey Bâkî içinde şâh-ı mercânı Hayâl-i nahl-i bâlâ-yı nihâl-i ergavânumdur -129- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Kûyuñ gedâsı oldı dil-i mübtelâyı gör Sevdâ-yı mülk ü saltanat eyler gedâyı gör 2 Var ey Hutende hâli gibi misk olur diyen Sahrâ-yı Çîni geşt ü güzâr it Hatâyı gör 3 Peşmîne geydi egnine zülfüñden aldı el Göklerde uçdı âhir efendi hümâyı gör 4 Âyînenüñ safâsı nedür sûreti nedür Mir’ât-ı hüsn-i yâre nazar kıl safâyı gör 5 Ey mübtelâ-yı şîve-i bâlâ-yı yâr olan Sevdâ-yı zülfi başuña düşsün belâyı gör 6 Mağrûr idüñ vefâsına bir şûhuñ ey göñül Rüsvây-ı ‘ âlem eyledi şimdi cefâyı gör 7 Gögsin gererdi zühd ile Bâkî bu ‘ arsada Nâ-geh tokındı tîr-i mahabbet kazâyı gör -130- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 İrdi nesîm-i ma’ delet-i kisrî-i bahâr 133 Zencîr-i ‘ adl çekdi çemenzâra cûy-bâr 2 Sildi gubâr-ı gussayı dilden nesîm-i subh İrdi yitişdi himmet-i merdân-ı rûzgâr 3 Güller siperler ile üleşdi fîloriyi Mülk-i şitâyı gâret idüp leşker-i bahâr 4 Eflâk devr-i dâ’im ile turmayup sular Neşv ü nemâda tâze vü ter sahn-ı sebzezâr 5 Meydâna girdi şevk ile şemşîr-bâz-ı berk Çok akçe saçdı üstine ebr-i güher-nisâr 6 Bir kîse içre lâle bu gün bezm-i bâğda Gayb itdi jâle beyzâların hokka-bâzvâr 7 Güller safâda hurrem u handân u şâdmân Bülbül belâda bencileyin zâr u bî-karâr 8 Arz itdi beñzer âyîne-i gülde ‘ aksini Rûy-ı ‘ arûs-ı baht-ı şehenşâh-ı kâm-kâr 9 Bâkî bu şi ’ ri safha-i çarh-ı berîne yaz Görsün felekde söz nic’olur hasm-ı nâbekâr -131- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Bâd şol dem ki gubâr-ı reh-i cânân getürür Nazar-ı ehl-i dile kühl-i Sıfâhân getürür 2 Göricek mu’ cize-i nakşını sûretger-i Çîn Götürüp hâme-sıfat barmagın îmân getürür 3 Çihresinden lebi yâdıyla gelür dil gûyâ Şarkdan hv âce gelür la’ l-i Bedahşân getürür 4 Eşk-i hasret yüzümüz âl ider añdukça lebin Mey-i gül-gûn içerüz beñzümüze kan getürür 5 Zülfi endîşesine varma sakın ey Bâkî Anda mecmu’ ileden ‘ aklı perîşan getürür -132- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün fa’ ûlün 1 Cemâlüñ âfitâbından alup nûr 134 Meh-i tâbâna döndi câm-ı billûr 2 Sürâhî hem-nişînüñ hem-demüñ câm Niçün ben cür’ a gibi atılam dûr 3 Cemâlüñ şevkıne döymez göñüller Tecellî tâbına sabr eylemez Tûr 4 Gehî vuslatda ‘ âşık gâh mehcûr Bu dünyâdur gehî mâtem gehî sûr 5 Saçuñ zencîri sevdâsında Bâkî Begüm dîvânedür dîvâne ma’ zûr -133- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Biñ mübtelâyı mihnet ile her dem öldürür Dil-ber mülâyim olmayıcak âdem öldürür 2 Genc-i visâl tâlibini ejdehâ-sıfat Ol halka halka zülf-i ham-ender-ham öldürür 3 Çeşmüñ şu resme ‘ âşıkı gamzeñle katl ider Bir nâ-tevânı tîg ile şan Rüstem öldürür 4 Tursun yirinde gamze-i kattâl-i hûn-feşân Başdan belâlu ‘ âşıkı ol perçem öldürür 5 Bâkî peleng-i kûh-ı gamuñ pençesindedür Lutfuñ meded yitişmez ise bir dem öldürür -134- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Cûy-ı fenâyı halk birer ikişer geçer Bahr-i belâdan ehl-i tecerrüd yüzer geçer 2 Reşk-i zülâl-i hançeri halkuñ bilin büker Şehr-i dile gelince hezârân kemer geçer 3 Irmaz gözini sâgar-ı meyden habâbvâr Her rûzgâr-dîde ki sâhib-nazar geçer 4 Yollarda görse agladugum baña taş atar Gâhî bu çeşm-i eşk-feşânı siler geçer 135 5 Halk-ı cihânı nakşına eyler firîfte Nakkâş-ı rûzgâr ‘ aceb rengler geçer 6 Geçmez tena’ umından o kim bezm-i ‘ âlemüñ Câm-ı fenâyı ‘ âkıbetü’l-emr içer geçer 7 Gülzâr-ı câna su akıdur sanki Bâkıyâ Dilden sinân-ı gamzeleri şöyle ter geçer -135- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Safâ bezminde şol zerrîn-kadeh kim tolu sahbâdur Kenâr-ı bâğ-ı ‘ işretde açılmış verd-i ra’ nâdur 2 Nihâl-i nârven sahn-ı çemende salınur gûyâ Miyân-ı ‘ îdgehde bir nigâr-ı serv-i bâlâdur 3 Misâl-i hûn-ı kurbândur şekâ’ik sahn-ı gülşende Cihân pür-şûr u gavgâ şöyle beñzer ‘ îd-i edhâdur 4 Dizilmiş lâleler sahn-ı harîm-i bâga zeyn olmış Sarây-ı şâhda san kâse kâse hv ân-ı yağmâdur 5 Gül ü nergis yine altun beneklü câme geymişler Libâsı lâlenüñ egninde bir dîbâ-yı zîbâdur 6 Ne reng ü bûya meftûn ol ne hây u hûya ey Bâkî Bu fânîden bekâ itmez temannâ şol ki dânâdur 7 Eger dünyâ vü dîn emrinde nâfi’ bir ‘ amel dirseñ Du’ â-yı devlet-i sultân mu’ izz-i dîn ü dünyâdur -136- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Hûn-ı dil mey kâse-i ser anda bir peymânedür ‘ İşret-âbâd-ı mahabbet bir ‘ aceb mey-hânedür 2 Yanar od içre girür şem’ -i ruhuñ şevkıyla dil Yanmadan pervâsı yok her hidmete pervânedür 3 Çarhuñ ey dil umma bu sırça sarâyından sebât Kim nice mîrâsa girmiş hâne-i vîrânedür 136 4 Ma’ nîde bir dûd peydâ kılmış âteşdür cihân Sûretâ bir hûb kâşî kubbelü kâşânedür 5 Bâkıyâ baş egme dehr-i dûna çün rûy-ı niyâz Âsitân-i Hazret-i Sultan Süleymân Hânadur -137 - Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Haber-i hecrüñ ile tende dil ü cân ditrer Esicek bâd-ı hazân berg-i dırahtân ditrer 2 Gözlerüm segridügi bu ki hayâlüñ üzre Göricek lerze tutar dîde-i giryân ditrer 3 Kûyuña karşu turup kıble-nümâ mîli gibi Ser-i peykân-ı gamuñda ten-i ‘ uryân ditrer 4 Teşne-dildür şu kadar hûn-ı müselmân üzre Tîg-i kâfir gibi ol gamze-i bürrân ditrer 5 Var ise bûseñe sarkar senüñ ol zer mengûş Ruhlarun üzre turup ey gül-i handân ditrer 6 Şâh u dervîşe ber-â-ber yitişür cezbe-i ‘ aşk Hâsılı teb tutıcak her kişi yeksân ditrer 7 Bâkıyâ pîrehenin sanma o mâhuñ lerzân Üstine pertev-i hûrşîd-i dırahşân ditrer -138- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 ‘ Âşık ki sûz-ı ‘ aşk ile ‘ uryân olup gezer Abdâldur ki ‘ âlemi hayrân olup gezer 2 Eşküm döker sitâre gibi cevr ile o mâh Hûrşîd gibi hurrem ü handân olup gezer 3 Dün togdı mâh-ı nev gibi ol şûh-ı meh-likâ Şehr içre şimdi şöhre-i devrân olup gezer 4 Dil-ber beşikden ögrenür oldı salınmagı Her tıfl-ı nâ-resîde hırâmân olup gezer 137 5 Sultâna kayd-ı saltanat-ı dehr pây-bend Dervîş kendü başına sultân olup gezer 6 Fasl-ı hazânı gör ki gelür ayagına zer Ebr-i bahar ‘ âlemi giryân olup gezer 7 Evrâk-ı bâga n’eyledi bâd-ı hazânı gör Bâkî gamuñda şöyle perişân olup gezer -139- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Eser âhum yili kûyuñda cism-i nâ-tevân ditrer Çemen sahnında gûyâ bâddan berg-i hazân ditrer 2 Göñül bir nâzük-endâmuñ visâli hv ânın özler kim Teni pâlûde-i ter gibi degseñ bir zamân ditrer 3 Kamer câmı bu eyvan üzre dâ’im sındugı bu kim Sadâ-yı tûp-ı âhumdan zemîn ü âsmân ditrer 4 Şu mâhî gibi kim hâk üzre düşmiş sudan ayrılmış Zülâl-i tîg-i dil-berden cüdâ cismünde cân ditrer 5 Mey-i dûşîneden Bâkî yine mahmûra beñzersin Elüñde turmayup câm-ı şarâb-ı ergavân ditrer -140- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Sînesin tirüñe tutardı siper Göbegin kesdüginde âhenger 2 Başumuñ yazusını hep gördüm Benem erbâb-ı ‘ aşka ser-defter 3 Yazdı sevdañı başumuzda kazâ Kayd olındı rü’ûsa hükm-i kader 4 Tâbı gitmez o zülf-i şeb-rengüñ Oldı hem-sâye-i meh-i enver 5 Gice sâkî delîl-i râh oldı Âl fânûs elindeki sâgar 138 6 Bâkıyâ hem-dem ü hevâdâruñ Câm-ı gül-reng ile habâb yiter 7 Biri hûrşîd gibi rûşen-dil Biri Nâhid gibi pâk-nazar -141- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Dil kayd-ı ‘ aklı selb ideli şâd olup gider San tıfldur ki hv âceden âzâd olup gider 2 Ma’ mûre-i derûnı harâb itdi gam velî Mahrûsa-i mahabbetüñ âbâd olup gider 3 Kûyuñ yolında döne döne akdi göz yaşı Seyl-âb-ı dîde Dicle-i Bagdâd olup gider 4 Erbâb-ı ‘ aşka sabr u tesellî tarîki yok Varan harîm-i kûyuña nâ-şâd olup gider 5 Biz tâlib-i teveccüh-i ikbâl-i rûzgâr Gül-berg-i bâg-ı ‘ ömr ise ber-bâd olup gider 6 Bîhûde yire cevri güzeller çog itmesün Bâkî cefâ vü mihnete mu’ tâd olup gider -142- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Hecr-i la’ lüñle dem-â-dem göz yaşı mey-gûn olur Dîde dilden dil hadeng-i gussadan pür-hûn olur 2 Ol melâhat Mısrınuñ Yûsuf-cemâli şevkıne Seyl-i eşküm Nîlveş günden güne efzûn olur 3 Âb-ı çeşmüm bahr ider hâmûnı tugyân eylese Sarsar-ı âhum tokınsa taglar hâmûn olur 4 Pûte-i hicrân içinde sîm-tenler ‘ aşkına Gerçi yanur yakılur ‘ âşık velî altun olur 5 Ehl-i ‘ aşkuñ nâlesin ney kâmetin çeng eyledüñ Pâdişehsin itdügüñ şimden girü kânûn olur 139 6 Gâh gâhî gûşe-i çeşmüñle kılmazsañ nigâh Bâkî-i bî-çârenüñ ahvâli dîger-gûn olur -143- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Göñül bir rind-i ‘ âlem-sûz şûh-ı şeh-levend ister Ki ‘ aşk odına yakmaga dil ü cândan sipend ister 2 Belâ-yı bend-i zülfüñden halâs it cân-ı miskîni Esîr-i mihnet-i ‘ aşkuñ ne bend ü ne kemend ister 3 Karâr itmez göñül mürgi bu bâguñ degme şâhında Nihâl-i kadd-i dil-ber gibi bir serv-i bülend ister 4 Mezâkın zehr-i kahr-ı mihnet-i eyyâm telh itmiş Lebüñden ‘ âşık-ı bî-sabr u dil bir pâre kand ister 5 Murâdı sîneye ol serv-i sîm-endâmı çekmekdür Semend-i tab’ -ı Bâkî bir gümişden sîne-bend ister -144- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 İşigüñ hâkine ser-çeşme-i hayvân dirler Kapuña matla’ -ı hûrşîd-i dırahşân dirler 2 Zülfüñüñ dest-resin tuydı meger ruhlaruña Bâgda sünbülüñ ahvâli perîşân dirler 3 Hançer-i gamze-i hûn-rîzüñe tîg-i Hayder Safha-i ‘ ârızuña mushaf-ı Osmân dirler 4 Kimlerüñ rûşen ider menzilin âyâ bilsem Giceler seyre çıkar ol meh-i tâbân dirler 5 La’ l-gûn katreler akıtduğı demler çeşmüm Ayaguñ toprağına kân-ı Bedahşân dirler 6 Gözlerüm yaşı fenâ virdi dile ey Bâkî ‘ Âlemi gark ider ol bahr-i firâvân dirler -145- 140 Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Oldı bir tıfluñ kemend-i zülfine cânlar esîr Gamzesinden kan tamar agzında ammâ bûy-ı şîr 2 Hey gice tıfl-ı belâ-engîz olur kim nicesin Mihnet-i ‘ aşkı cevân olmazdan evvel itdi pîr 3 Zülf-i müşg-efşânı vasfın yazdugum bildi devât Hâmenüñ saldı ayağı altına miskî harîr 4 ‘ Ârızuñ mir’âtına âb-ı zülâl olmaz şebîh Dûstum âyîneye bak görmek isterseñ nazîr 5 Husrevâ Bâkî kuluñ nazm içre Selmân olmaga Hep senüñ lutfuñ mu’ în olmışdur ihsânuñ zahîr - 146 - Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Yârdan cevr ü cefâ lutf u kerem gibi gelür Gayrdan mihr ü vefâ derd ü elem gibi gelür 2 Fürkat-i yâr katı zâr u zebûn itdi beni Döymeyem mihnet-i hicrâna ölem gibi gelür 3 Uydurup leşker-i ‘ uşşâkını ol şâh-ı cihân Nâz ile salını salını ‘ alem gibi gelür 4 Dil-i pür-hûn elem-i ‘ aşkuñ ile cûş ideli Çeşme-i çeşmüñ akan suları dem gibi gelür 5 Bâkıyâ kankı göñül şehrine gelse şeh-i ‘ aşk Bile endûh u belâ hayl u haşem gibi gelür -147- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün fa’ ûlün 1 Ruhuñ gül-berg-i bûstân-ı İremdür Dehânuñ gonca-i bâğ-ı ‘ ademdür 2 Ayag elde tolu hûn-ı kebûter Bi-hamdi’llah yine dem der-kademdür 3 O la’ l-i nâb içün hûn-âb akıtma Mey-i gül-gûnı hoş gördüm bu demdür 141 4 Semendüñ na’ li mir’ât-ı Sikender Seg-i kûyuñ sifali Câm-ı Cemdür 5 Meh-i hüsnüñ olupdur şöhre-i şehr Bütün ‘ âlemde kaddüñ hod ‘ alemdür 6 Meger hurrem tutan gül-zâr-ı hüsnüñ Nesîm-i lutf-ı sultân-ı keremdür 7 O hûrşîd-i sipihr-i saltanat kim Öñinde kâmet-i eflâk hamdur 8 Dem-i tahrîr-i eltâfında ‘ âlem Tufeyl-i hâme-i müşgîn-rakamdur 9 Beyâz-ı subh-dem bir levh-i sîmîn Şu’ â ’ -i âfitâb altun kalemdür 10 Ko şi ’ ri Bâkıyâ dâ’im niyâz it Du’ â’-i devlet-i sultân ehemdür -148- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 İllere mihr ü vefâsı hoş gelür Bendeye cevr ü cefâsı hoş gelür 2 Almazın kühl-i cilâyı ‘ aynuma Hâk-pâyuñ tûtiyâsı hoş gelür 3 Bir ‘ aceb dârü’ş-şifâdur kûy-i yâr Haste varan mübtelâsı hoş gelür 4 Hûr u gılmân añma kim her ‘ âşıka Kendü yâr-ı bî-vefâsı hoş gelür 5 Mülk-i gamda eşk ü âh egler beni Ol yirüñ âb u hevâsı hoş gelür 6 Gayrı dermân istemez Bâkî kuluñ Zahmına derdüñ devâsı hoş gelür -149- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ne la’ l-i kâna mâ’il ‘ aşk eri ne tâlib-i zerdür 142 Sirişk-i âl ü rûy-ı zerd aña hoş zîb ü zîverdür 2 Gamuñdan nevbet-i âh u figân u zâra kudret yok Çemende bülbül-i şûrîde şimdi başka mehterdür 3 Rakîb âzâr ider yâr işiginde eylesem secde Yüzüme yapışur gûyâ gubâr-ı kûy-ı dil-berdür 4 İzüñ tozına urmış rûy-ı zerdin ‘ âşık-ı şeydâ Fenâ ehli katında hâk ü zer ya’ nî ber-â-berdür 5 Şikest eylerse nâ-dân sözlerüñ gam çekme ey Bâkî Yine ehl-i basîret tûtiyâ eyler bu cevherdür -150- Mefâ’ ilün fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Akar yaşum olıcak dîdeden nihân ülker Diler ki göstere çeşm-i güher-feşân ülker 2 Fetîli şu’ le virür tâze dâglar yakdum Murâdum ol ki ide sînede mekân ülker 3 Çü zülfi halkalarından görine ruhsârı Şeb-i siyâhda gûyâ olur ‘ âyân ülker 4 Metâ’ -ı hüsni bilürlerdi ne kumâş idügin Sen olmasan eger ey şûh-ı dil-sitân ülker 5 ‘ İzâr-ı yâr ‘ araknâk olınca ey Bâkî Görenler itdi sanur mâh ile kırân Ülker -151- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Leşker-i fitne saña hayl-i hat u hâl yiter Tîg lâzım degül ol gamze-i kattâl yiter 2 Fitneler kaynadup ey dûst n’ider hâl u hatuñ Göñül almaga ruhuñ eyledügi âl yiter 3 Ayaguñ altına bak eyle nazar ben hâke Şeh-süvârum yiter itdüñ beni pâ-mâl yiter 4 Garazuñ sayd ise ey dil o hümâ-pervâzı 143 Şâh-bâz-ı nazar-ı himmetüñi sal yiter 5 Ehl-i dil câme-i dîbâ ile zîbâlanmaz Bâkıyâ ‘ ârif olan kimseye bir şâl yiter -152- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Sâkî zamân-ı ‘ ayş-ı mey-i hoş-güvârdur Bir kaç piyâle nûş idelüm nev-bahârdur 2 Bûy-ı nesîm ü reng-i gül ü revnak-ı bahâr Âsâr-ı fazl u rahmet-i Perverdgârdur 3 Gâfil geçürme fursatı kim bâğ-ı ‘ âlemüñ Gül devri gibi devleti nâ-pâydârdur 4 Eyyâm-ı zühd ü mevsim-i zerk u riyâ degül Hengâm-ı ‘ ayş u ‘ işret ü geşt ü güzârdur 5 Zâyi’ geçürme ‘ ömri bu dem künc-i gamda kim Menzil kenâr-ı bâg u leb-i cûybârdur 6 Dil zevrakını lücce-i gamdan hevâ-yı ‘ aşk Elbette bir kenâra atar rûzgârdur 7 Bâkî nihâl-i ma’ rifetün mîve-i teri ‘ Ârif katında bir gazel-i âbdârdur -153- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Kaşuñ añılsa gurre-i garrâ kulak çeker Hakkâ budur ki hüsnüñe dünyâ kulak çeker 2 Mâh-ı ‘ alem ki menzili evc-i hevâdadur Reftâra gelse ol kad-i bâlâ kulak çeker 3 Sahn-ı çemende subh-dem açıldugı bu kim Hüsnüñ güline gonca-i ra’ nâ kulak çeker 4 Tâk-ı felekde hâle degüldür o mehveşüñ Mihr-i ruhına çarh-ı mu’ allâ kulak çeker 5 Şemşîr-i dest-i kahruña Cemşîd baş eger 144 Na’ l-i semend-i ‘ azmüñe Dârâ kulak çeker 6 Keştîde bâdbân u su içre sadef degül Emvâc-ı bahr-i eşküme deryâ kulak çeker 7 Bâkî kayırmaz olsalar a’ dâ zebân-dırâz Aduñ añılsa cümle ehibbâ kulak çeker -154- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Ebrûlaruñ gamını dil-i nâ-tevân çeker Şol pehlevâna döndi ki iki kemân çeker 2 Çeksün livâ-yı saltanat-ı hüsni kadd-i yâr Ol kâmeti ne serv ü sanavber ne bân çeker 3 Gelmez vücûda nakd-i visâlün tasavvurı ‘ Aşkuñ metâ ‘ ı hv âceleri çok ziyân çeker 4 Hakkâ bu kim berât-ı hümâyûn-ı hüsnine Ebrû-yı dil-fırîbi ne garrâ nişân çeker 5 Sürdükçe nizelerle yanuñdan müjeñ dili Kullâblarla turra-i ‘ anber-feşân çeker 6 Bâr-ı girân-ı gussayı çekmez şu kimse kim Sahn-ı çemende gül gibi rıtl-ı girân çeker 7 Bâkî gamuñda hûn-ı ciger yutsa gûyiyâ Bezm-i safâda câm-ı mey-i ergavân çeker - 155- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 İderken tîr-i müjgânuñ gibi hükmin revân hançer Görüp şemşîr-i gamzeñ kendüden geçdi hemân hançer 2 ‘ Adûñuñ tîg-i kâfir gibi lerzân itdi endâmın Miyânına takındı husrev-i sâhib-kırân hançer 3 Çemende berg-i sûsen gökde mâh-ı nev degül peydâ Çeker a’ dâ-yı dîn üzre zemîn ü âsmân hançer 4 Şehâ bir dem ney-i hâmeñ cihân bezminde diñlensün 145 İçürsün düşmene câm-ı fenâyı bir zamân hançer 5 ‘ Adûnuñ kılsun endâmın ser-â-pâ kana müstagrak Bitürsün bâg-ı nusretde nihâl-i ergavân hançer 6 Nisâr itdi gazâ yolına dergâh-ı şehenşâha Murassa’ bir kemer gerdûn meh-i nev zer-nişân hançer 7 Tazarru’ demleri geldi Cenâb-ı Hakka ey Bâkî İdüp Feth âyetin ezber dilin kılsun revân hançer -156- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Sâkıyâ câm-ı mey ne hoş gül olur Eline kim alursa bülbül olur 2 Dir gören tâze dâgı başumda Ne güzel kırmızı karanfül olur 3 Gam-ı zülfüñle dûd-ı âh-ı kebûd Lâcüverdî latîf sünbül olur 4 Rişte-i mûy-ı dil-bere tolaşan Beste-i bend-i zülf ü kâkül olur 5 Bâkîye âb-ı vasluñ irmez ise Âteş-i hecr ile yanur kül olur -157- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Var iken kûyuñ ki seyr-i bâg-ı ‘ ukbâ bundadur Cennet evsâfın kılur vâ’ iz temâşâ bundadur 2 Hûr u Kevserden mey ü mahbûb ise maksûd eger ‘ Ayş u nûş esbabı hep hâzır müheyyâ bundadur 3 Mürdeye cânlar virür bîmâra sıhhat lebleri Hikmet-i Lokmân u i’ câz-ı Mesîhâ bundadur 4 Zülfüñ el bir eyleyüp turrañla pinhân itdiler Hâtem-i dil hâsılı ya andadur ya bundadur 146 5 ‘ Âkıbet kim ser-fürû kılmaz gedâ vü şâhdan Bârgâh-ı ‘ aşka kim a’ lâ vü ednâ bundadur 6 Hây u hûy-ı hânkâh u na’ re-i mestâneden Hep visâlüñ küncidür maksûd gavgâ bundadur 7 İctinâb it sohbet-i ehl-i riyâdan Bâkıyâ Kim rızâ-yı Hazret-i Bârî Te’ âlâ bundadur -158- Mef’ ûlü mefâ’ îlü mefâ’ îlü fa’ ûlün 1 Kühsârda olsa n’ola üftâde sanavber Üftâde geçer sen boyı şimşâde sanavber 2 Dîvâne-sıfat böyle niçün taglara düşdi Olmadı ise kaddüñe üftâde sanavber 3 Turmaz ayagın almaga kasd eyler anuñ âb Ser-keşlik ider var ise tenhâda sanavber 4 Reftâr yolın göster eyâ nahl-i hırâmân Varsun o sehî kaddüñe istâde sanavber 5 Bâkî o boyı serve hevâdâr geçermiş Allâh nice beñzer dil-i nâ-şâde sanavber -159- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Hecr-i la’ lüñle dem-â-dem dîde hûn-efşân olur Gözlerüm sildükçe destüm pençe-i mercan olur 2 Şol göñül kim devr ider pîrâmen-i bâg-ı ruhuñ Zülf-i müşgînüñ gibi yıllarca ser-gerdân olur 3 Agzumuz şîrîn ider bir nükte-i rengîn ile La’ l-i nâbuñ ey yüzi gülşen ne nâzük cân olur 4 Dökme yaşuñ katresin hercâyî dil-ber yolına Yüzi açılmış güzel gül gibi ter-dâmân olur 5 Câm-ı ‘ işret nûş iden bir katresin dökmez yire Ehl-i dil bir cür’ aya degmez ‘ aceb devrân olur 147 6 Pertevin bir gün salar mihr-i ‘ inâyet Bâkıyâ Zerre-i nâçîzler hûrşîd-i nûr-efşân olur -160- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Fark-ı felekde zâhir olup tâc-ı zer-nigâr Üsküflerin menârelerüñ kapdı rûzgâr 2 Meydân-ı ‘ îdgehde perî-çihreler gibi Fâhir libâslar ile hırâm itdi nev-bahâr 3 Câm-ı şarâb-ı nâb ile rindân-ı meykede Öz ‘ âleminde her biri bir şâh-ı tâcdâr 4 Sun bezm-i ‘ ayşa destüñi kim câm-ı mey gibi Girmez elüñe bir gül-i ter bî-cefâ-yı hâr 5 Gül-gûn olurdı çihre-i Bâkî şafak gibi Devrân sunaydı destine bir câm-ı zer-nigâr -161- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Dil-i hûnînüñ o tîr-i müje dem-sâzı geçer Nîze-i gamzesinüñ ‘ âşıkına nâzı geçer 2 Kimse pervâz uramaz ‘ aşkı hevâsında anuñ Gördügüñ şûh-ı cihân Rûm ili şeh-bâzı geçer 3 Lebler ile nice zîbâ dirilür mürdeleri Gerçi üftâdeleri gamze-i gammâzı geçer 4 Başına mürg-i çemen gibi üşer nâlelerüm Dûd-ı dil bâg-ı gamun serv-i ser-efrâzı geçer 5 Nice ağyar gibi agzı kara var gerçi İtlerinüñ seg-i tâzî gibi mümtâzı geçer 6 Yâr Bâkîyle ne hem-hâne ne hem-râh-ı sefer Derdmendüñ bu recâlarla kışı yazı geçer -162- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 148 1 Âsmân kim libâsı ezrakdur Delk-pûşân-ı zerka mülhakdur 2 Çog olur güft u gûy-ı bî-hâsıl Anı gûş eyle kim musaddakdur 3 N’eylesün kâbil olmayınca püser ‘ Akl-ı kül kim pederden eşfakdur 4 Yig bilür tab’ -ı nükte-dânı hakîm Ol ki hâl-i ‘ alîle evfakdur 5 Kalem-i sun’ -ı Hakda sehv olmaz Öyle idrâk idenler ahmakdur 6 Şu kadar var ki iktizâ-yı kazâ Gâh mübrem gehî mu’ allakdur 7 Tâ’ at u ma’ sıyet ‘ ibâde çıkar Hak Te’ âlâ Gânî-i Mutlakdur 8 Virdi hakk-ı edâyı ma’ nâya Kavl-i Bâkî ki mâ-bihi’l-hakdur -1 6 3 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Kaşuñ kemânı kendüyi haylî gerer çeker Korkum bu sîne tîr-i müjeñden zarar çeker 2 Hûrşîd esîr-i ‘ aşkuñ olupdur eşi ’ adan Boynında tavk-ı şevk ile zencîr-i zer çeker 3 Mihnet-sarây-ı dehre gelüp ‘ ayş u nûş iden Bir dem hoş olsa bir nice gün derd-i ser çeker 4 Açılma câm-ı bâde-i gül-gûna goncavâr Nâzüklük ile la’ l-i lebüñden haber çeker 5 Bâkî hemîşe gör bu hum-ı nîl-gûnı kim Dürd-i belâ vü derdini merd-i hüner çeker -1 6 4 - Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 149 1 Çarh-ı gaddârda vefâ n’eyler Kâse-i ser-nigûnda mâ n’eyler 2 Cevr-i ağyârdur belâyı iden Yogsa yâr itdügi cefa n’eyler 3 Gelemez bezm-i ‘ ayşa vâ’ iz ü şeyh Bunda nâ-sâz u nâ-sezâ n’eyler 4 Bî-riyâdur bisât-ı ‘ ayş u safâ Sahn-ı cennetde bûriyâ n’eyler 5 Seni hüşyâr yazdılar beni mest Kalem-i sun’ da hatâ n’eyler 6 Düşdi Bâkî belâlalara dimedüñ ‘ Aceb ol derde mübtelâ n’eyler -165- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Göñül Yûsuf gibi çâh-ı zenahdânuñda kalmışdur Halâs eyle benüm şâhum ki zindânuñda kalmışdur 2 Metâ’ -ı vasluña cândan hırîdâr olmak ister dil Hemân ey hv âce ancak şübhe hicrânuñda kalmışdur 3 Begüm merdümlik it kendü ciger-gûşeñ gibi besle Yaşum tıfl-ı yetîmüñdür ki dâmânuñda kalmışdur 4 Benüm’çün acıyup aglar görenler zahm-ı şemşîrüñ Baña itdüklerüñ ey hûnî hep yanuñda kalmışdur 5 Re’îs-i bahr-i nazm olduñ bu gün ‘ âlemde ey Bâkî Gazel dimek senüñ tab’ -ı dür-efşânuñda kalmışdur - 1 6 6 - Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Kaçan kim nâz ile reftâr iderler serv-kâmetler Kopar ‘ âşıklaruñ başına ol demde kıyâmetler 2 Benüm bilmezdi kimse ‘ âşık-ı şeydâlıgum hergiz Tenümde tâze tâze yakmasam dâg-ı mahabbetler 150 3 Koyup nâmûs ile ‘ ârı düşüp kûy-ı harâbâta Yürür çâk-i girîbân olup erbâb-ı melâmetler 4 Olur mıydum gehî giryân gehî sûzân gehî nâlân Felek âyînesi göstermeyeydi dürlü sûretler 5 Birine beñzemez ben sevdügüm dil-dâr hüsn ile Cihân içinde çokdur Bâkıyâ gerçi ki âfetler -167- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ne sâkîdür lebüñ gam bezmine yaşum şarâb eyler Ne âteşdür mahabbet odı kim bagrum kebâb eyler 2 Ne ser-keş servdür kaddüñ benüm ey nahl-i büstânum Cemâlüñ nûrına zülf-i şebâsâsın hicâb eyler 3 Na’ îm-i vuslat añsam dûzah-ı hecre salar cânum Baña bî-mûcib ol kaddi kıyâmet çok ‘ azâb eyler 4 Hisâb olmaz benüm yolında cânlar virdügüm ammâ Baña bir bûse virse kendü yüz kerre hisâb eyler 5 Yitişgil ölmedin ey cân tabîbi dest-gîr ol kim Bedenden cân-ı Bâkî turmayuben ıztırâb eyler -168- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Kevkeb-i bahtum benüm bürc-i hilâl üstindedür Âfıtâb-ı tâli’ um her gün zevâl üstindedür 2 Mihnet ü züll ü belâ ehline vasl izhâr idüp Derd ü gam şerhinde tab’ um kîl u kâl üstindedür 3 Devlete meyl eylemez dânâ-yı mahmiyyü’l-cenâb Kim bilür bir ândur ol da intikâl üstindedür 4 Mansıb-ı ‘ izz ü ‘ alâ’ikdan ‘ alâka kat’ iden Merd-i dânâdur be-gâyet hüsn-i hâl üstindedür 5 Yire geçse yiridür ehl-i fazîlet çünki âh ‘ İzz ü câhuñ hâr u has deryâ-misâl üstindedür 151 6 ‘ Unfuvân-ı sıhhate ey Bâkî magrûr olma kim Lâ-cerem her hayy-i dânâ irtihâl üstindedür - 1 6 9 - Mefâ’ ilün fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 İçilse bâde lebüñsüz harâreti yokdur Şeker yinilse sözüñsüz halâveti yokdur 2 Egerçi ‘ ar’ ar-ı bâguñ bülend kâmeti var Nihâl-i kaddüñe nisbet letâfeti yokdur 3 Hevâ-yı kâküli bir yaña bir yaña zülfi Başumda derd ü belânuñ nihâyeti yokdur 4 Sipâh-ı gam n’ola ayaklar ise ‘ uşşâkı Ra’ iyyetine o şâhuñ ri’ âyeti yokdur 5 Çemende goncaya bakup dimiş bir ehl-i nazar O yâruñ agzına nisbet tarâveti yokdur 6 Cihânda derd ü belâñı çeker gider Bâkî Ölürse dünyede senden ferâgati yokdur -170- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Degül pehlû efendi cism-i pâküñ bir içim sudur Miyânuñ havz-ı sîmîn içre düşmiş sanki bir mûdur 2 Degüldür la’ l-i nâbuñda görinen sîm dendânuñ Dizilmiş hokka-i yâkût-ı ahmer içre lü’lûdur 3 Siyeh zülfeynüñi sihr ile çeşmüñ gösterür su’ bân Ruhuñda hâlüñ âteşler saçar ol ‘ ayn-i câdûdur 4 Didüm müşgîn saçuñ mıdur mu’ attar iden âfâkı Perîşân eyleyüp kâküllerini didi kim budur 5 O şâhuñ dergeh-i pâkinde hidmet kılmada Bâkî Gözi sakkâ yaşı âb-ı revân müjgânı cârûdur -171- Mef’ ûlü mefâ’ îlün mef’ ûlü mefâ’ îlün 152 1 Âlâyiş-i dünyâdan el çekmege niyyet var Yakında ‘ adem dirler bir şehre ‘ azîmet var 2 Uçdı bu fezâlardan mürg-i dil-i nâlânum Ârâm idemez oldum efkâr-ı seyâhat var 3 Nûş eylese bir ‘ âşık tâ haşre dek ayılmaz Bezm-i feleküñ bilmem câmında ne hâlet var 4 Bu hâlet ile ey dil sag olmada ‘ âlemde Derd ü gam-ı dil-ber ile ölmekde letâfet var 5 Gitdükçe harâb eyler mülk-i dil-i vîrânı Dehrüñ bu cefâsından bir şâha şikâyet var 6 Ser terkine kâ’ildür dünyâya göñül virmez Terk ehlinüñ ey Bâkî başında sa’ âdet var -172- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Göñlümi bende çeken kâkül-i pür-tâb nedür Cânuma hurde geçen gevher-i nâ-yâb nedür 2 Başuma ‘ ayn-i belâdur şeb-i hecrüñde gözüm Ne görür rûz-ı visâlüñ ne bilür hv âb nedür 3 Seng-i cevrüñle ne dem dökse göñül şîşesini Gözlerümden dökilür katre-i nâ-yâb nedür 4 Bahr-i ‘ aşk içre şinâver geçinenler ne bilür Düşmese çâh-ı zenahdânuña gird-âb nedür 5 Nûr-ı Hakdur çü mezâhirdeki eşya Bâkî Görinen arada bu sûret-i esbâb nedür -173- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Gönül câm-ı lebüñle sâkıyâ âvâre düşmişdür Görelden çeşm-i mestüñ hâne-i hammâre düşmişdür