bakî divanı

-448- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Gümişden pâleheng ol nahl-i bâlânuñ miyânında Görinür mâh-ı tâbândur nihâl-i serv yanında 2 Takınsun pâlehengin şeh-süvârum aylandursın Cihâna nûr u fer virsün güzellik âsmânında 3 Meger hv ân-ı melâhatde gümişden bir tabakdur ol Açılmış ak güldür yâ letâfet gülsitânında 4 Düşer fülk-i dil-i ehl-i mahabbet aña kurtılmaz Cemâli bahrinüñ gird-âba dönmişdür miyânında 5 Görenler ol kemerde Bâkıyâ tâk-ı melâhatde Yazılmış şemsedür dirler güzellik hânmânında -449- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Dilâ bülbül sanurdum ben hemân gülşende dil-dâde Belâ bu güllerüñ ruhsârına şeb-nem de üftâde 2 Nümûne gonca-i gülşen leb-i rengîn-i Şîrîne Nişâne lâle-i sahrâ dil-i hûnîn-i Ferhâda 3 Disem bir bûse vir cânâ dir ihsân itdi mi Leylâ Cemâli bâgınuñ şeftâlûsından Kays-ı nâ-şâda 4 İşitdük âhiretde hûr u Kevser var imiş ammâ Nazîr olur mı hey sofî mey ü mahbûba dünyâda 5 Sözüm diñle mugannî nagmesin gûş eyle ey Bâkî Garaz sana nasîhatdur kulak tut kavl-i üstâda 273 -450- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Sâkıyâ şevk-i ruhuñ câm-ı şarâb-ı nâbda ‘ Aks-i mâh-ı ‘ âlem-ârâdur miyân-ı âbda 2 Agzuñ içre ey letâfet gülsitânı ol zebân Kırmızı gül yapragıdur gonca-i sîr-âbda 3 Kaşuñ üzre târ-ı mûyuñla cebînüñ gördiler Nûrdan kandîl asılmış sandılar mihrâbda 4 Berk-i âh-ı sûznâk içre şirâr-ı nâr-ı dil Zer-nişân hatdur görinür tîg-i âteş-tâbda 5 İhtiyârı yok kapuñda âh u efgân itmege Pâdişahum Bâkîyi ma’ zûr tut ol bâbda - 451- 1 Eltâf u hüsn ü hulk u melâhat kemâlde Endâm u şekl ü kâmet ü kadd i’ tidâlde 2 Muzmer hayâl-i la’ 1-i lebüñ her latîfede Müdgam miyân-ı bî-bedelüñ her hayâlde 3 Biñ meşk iderse safha-i çarh üzre mâh-ı nev Ebrû-yı yâre öykünebilmez misâlde 4 Dil mübtelâ-yı künc-i gam-ı fürkat ü henûz Hâtır hayâl-i ‘ işret-i bezm-i visâlde 5 Eshâb-ı zühd bezm-i füsûn u fesânede Erbâb-ı ‘ aşk ‘ arsa-i ceng ü cidâlde 6 Bâkî letâfet-i gazel-i âbdâruñı Hakkâ budur ki görmedük âb-ı zülâlde -452- 1 Açılsa gonca mânend-i leb-i la’ l-i nigâr olsa Saçılsa hurde-i pîrûze sahrâ sebzezâr olsa 2 Getürsem pendini bir bir yirine vâ’ iz-i şehrüñ Bahâr olsa nigâr olsa şarâb-ı hoş-güvâr olsa 274 3 Elinden sâkî-i dehrüñ ne kanlar yutdugum görseñ Açılsa lâleveş dâg-ı nihânum âşikâr olsa 4 N’olur bî-rahm u sengîn-dil cefâ-hû tünd ü ser-keşden Göñüller iñlese şûh olsa dil-ber şîvekâr olsa 5 Piyâle dönse ey Bâkî yine gül devrini görsek Kenâr-ı cûdâ ‘ ayş itdükçe dil-ber der-kenâr olsa -453- 1 Geçüp güller serîr-i ‘ izz u nâza Seherden geldi bülbüller niyâza 2 Makâmın âsitân-ı yâr idenler Koyup gitmez Sıfâhân u Hicâza 3 Tururlar kıble-i kûyına karşu Çemende servler saf saf namâza 4 Hakikat sırrına vâkıf degülsin Alâkañ var ise aşk-ı mecaza 5 Yakarlar Bâkîyi nâlân iderler Güzeller mâ’ il olur sûz ü sâza -454- 1 Nem-i eşkümle göñül dâgı dem-â-dem tâze Gül-i ruhsâruñ ile gül-şen-i ‘ âlem tâze 2 Tâzeler derd-i dili mihnet-i eyyâm-ı firak Dâgın abdâluñ ider mâh-ı Muharrem tâze 3 Rûz-ı hecrinde güler dâne-i eşküm göricek Berg-i güldür ki tutar katre-i şeb-nem tâze 4 Sîneden kan bulaşık penbe-i dâgum kopıcak Şimdi kopmış gül-i rengîne döner tam tâze 5 Olıcak hûb göñül virmege ‘ irfân ehli Şi ’ r-i Bâkî gibi hem şûh gerek hem tâze 275 -455- 1 Devr-i gül eyyâm-ı ‘ ayş u nûş-ı sahbâdur yine Mevsim-i gül-geşt-i bâg u seyr-i sahrâdur yine 2 Turra-i müşgîni sünbül ‘ ârız-ı rengîni gül Subh-dem ruhsâr-ı ‘ âlem şöyle zîbâdur yine 3 Günbed-i eflâke çıkdı gulgul-i mürgân-ı bâg Dem-be-dem başında servüñ şûr u gavgâdur yine 4 Gösterür sahn-ı gülistân çarh-ı mînâdan nişân Şâh-ı nergis bâgda şekl-i Süreyyâdur yine 5 Kayd-ı ‘ âlemden halâs ol câm-ı mey nûş eyle kim Niceler nâ-bûd olur dünyâ bu dünyâdur yine 6 Leblerüñ vasfında şekker-rîz olup güftâr ider Bâkî-i şîrîn-suhan tûtî-i gûyâdur yine -456- 1 Geyer gülşende la’ lîn tâc lâle Elinde nergisün altun piyâle 2 Çemende ‘ ayşa gelmiş gonca-i ter Biraz gül baglamış bir dest-mâle 3 Felek cevlân ider bâg-ı cihânda Düm-i tâvûs nakşın virdi hâle 4 Cihân pür-bûy-ı müşg-i nâfe-i Çîn Hamel burcında seyr eyler gazâle 5 Çemen pür-mevc bir deryâ sadef gül İçinde lü’lû-yı şehvâr jâle 6 Kıl ey Bâkî seher bülbülleriyle Hezârân hamd-i pâk ol Lâ-yezâle -457 - 1 Sancagın dikmezden evvel mâh çarhuñ bâmına Sikke-i şâhî yürürdi mîr-i ‘ aşkuñ nâmına 2 Emrine râm oldılar sultân-ı aşkuñ kâ’ inât Kaşlaruñ tevki’ u tugrâ çekdiler ahkâmına 276 3 Öykünür sen serv-i sîm-endâma beñzer serv-i bâg Yâsemenler dikdiler tolaşdılar endâmına 4 ‘ Âkıbet bî-hûş olur tâkat getürmez âdemî Sâkî-i devrüñ tokuz câm-ı zümürrüd-fâmına 5 Tevbe meyden Bâkıyâ âsândur ammâ korkarın Döymeyem sâkî-i sîmîn-sâ’ idüñ ibrâmına -458- 1 Göñül akdı gözüm yaşı gibi ol kadd-i dil-cûya Niçün meyl itmez ol serv-i hırâmânum akar suya 2 Baña devlet yüzin göstermeyen baht-ı siyâhumdur Kara zülfüñ ki çekmiş perde ol ruhsâr-ı nîkûya 3 Şu ‘ âşık kim senüñ ‘ aşkun belâsından helâk oldı San ol bîmârdur sıhhat yitişdi vardı uyhuya 4 Felekde ay u gün sen şehryâruñ şehr-i ‘ aşkında Kesilmiş başlardur kim dikildi burc u bârûya 5 Yine cisminde Bâkî hançerüñle yaralar çizdi Sanasın sâde-rû bir dil-rübâyı çekdi pehlûya -459- 1 Dilâ meyl itme vasl-ı dil-rübâya Hevâ-yı saltanat düşmez gedâya 2 Hümâ-yı evc-i istignâdur ol mâh Anuñ’çün böyle mâ’ ildür hevâya 3 ‘ İzâruñ yâdı bir rengîn latîfe Dehânuñ zikri bir şîrîn hikâye 4 Olur la’ l-i musaffâ dil-keş ammâ Nazîr olmaz şarâb-ı dil-güşâya 5 Ferâmûş it gam-ı ferdâyı Bâkî Bu gün sıhhatdeyüz minnet Hudâya - 460 - 1 Devlet el virse yüzin gördügüm eyyâm olsa Merhabâ eylesem ol şûh ile bayram olsa 2 Olıcak yâr gibi dil-ber-i şîrîn-harekât Teni pâlûde-i ter gözleri bâdâm olsa 277 3 Gül gibi bâde-i rengîne ne ibrâm gerek Zâhidüñ kanın içerdüm eger ibrâm olsa 4 Hasret-i kaddüñ ile kanlu elifler çeksem Sînede her biri bir serv-i gül-endâm olsa 5 Bâkıyâ ‘ ayş-ı bahâr eyler idük meclisde Sâkî-i lâle-’ izâr u mey-i gül-fâm olsa -461 - 1 Şu’ le-i tîg-i cihân-tâbuñ kaçan kim berk ide ‘ Âlemi bir lahzâda bârân-ı eşküm gark ide 2 Matla’ ından subh-dem gün togdı sanurlar kaçan Âfitâb-ı hüsne pîrâhen yakasın şark ide 3 Dâne-i tesbîhüñe ey zâhid aldanmaz göñül Mürg-i zîrek sanma hergiz meyl-i dâm-ı zerk ide 4 İrmese bir dem eger mevc-i sirişküm her yaña Şu’ le-i âhum zemîn ü âsmânı hark ide 5 Bâkıyâ ehl-i nazar oldur ki kûy-ı yârda Sûret-i dîvârdan cism-i nizârum fark ide - 462- 1 Hâk-i kademüñ kühli gelürse gözüm üzre Kûyuñ yolınuñ hidmeti başum yüzüm üzre 2 Rûşen kılalı meş ’ ale-i âh-ı derûnum Gâlib görinür gicelerüm gündüzüm üzre 3 Güller bitüre gülşen ola hâk-i mezârum Peykânuñ eger su sepelerse tozum üzre 4 Gözden sakınur hâk-i derin beñzer o mâhuñ Âhum dütüni perde çeker yılduzum üzre 5 Bâkî gibi nazm eyler iken dür dişi vasfın Dâmân-ı müjem dökdi cevâhir sözüm üzre 278 -463- 1 Ol perî-rû güzelüñ oldı mukâbil yüzine Yine âyînenüñ ey dil görinür var gözine 2 Hat degüldür görinen âb-ı ‘ izârında velî Bî-vefâlık o mehüñ kir getürüpdür yüzine 3 Nagme-i nâleme dem-sâz geçinmezdi benüm Mutrıbâ ‘ ûduñ eger uymasa iller sözine 4 Kâmet-i nahl-i hırâmânuña öykünmez idi Himmeti haylî bülend olmasa servüñ özine 5 Göremez külhan-ı sînemde olan âteşümi Bâkıyâ girsem eger menkal-i nâruñ gözine -464- 1 Çıkar eflâke derûnum şereri döne döne Dökilür hâke yaşum katreleri döne döne 2 ‘ Âşık-ı haste-dilüñ niteki fânûs-ı hayâl Nâr-ı ‘ aşkuñla yanupdur cigeri döne döne 3 Pister-i gamda gözüm giceler uyhu görmez İderin subha degin nâleleri döne döne 4 Zevrak-âsâ gam-ı ‘ aşkuñla yaşum gird-âbı Gark idüpdür sanemâ çeşm-i teri döne döne 5 ‘ Îdgâhuñ göreyin iñlesün ol dûlâbı İle seyr itdürür ol sîm-beri döne döne 6 Dîde-i encüme kühl olmag içün eflâke Gird-bâd ile çıkar hâk-i deri döne döne 7 Tolaşaldan ruhı şem’ ine dil-i ser-geşte Yakdı pervâne-sıfat bâl ü peri döne döne 8 Katre-i eşkine öykündi diyü Bâkînüñ Çarh-i hakkâk yonupdur güheri döne döne -465- 1 Diller revâne oldılar ol meh-likâyıla Etfâl-i şehr sanki segirdürler ay ile 2 Ey kâş tavf-ı Ka’ be-i kûy-ı nigâr içün Hem-râh olaydı hâk-i vücûdum sabâyıla 279 3 Hecrüñ gamıyla dîde ne demler geçürdügin Fürkat şebinde ben bilürin bir Hudâyıla 4 Ey çarh nice cevr idüp agladasın beni İller yüzine gülüci bir bî-vefâyıla 5 Bana ‘ adû yanında cefalar ider o serv Nâ-gâh yolda rast gelürse kazâyıla 6 Şekl-i dehânuñ eyledi levh-i kalemde mîm Cânâ ol iki ‘ aynı yazan iki yâyıla 7 Bir kerre bûseñ alımaduk hattuñ irmedin Âhir müyesser oldı hele bin belâyıla 8 Dâg üzre dâg urındı felek ‘ aşk-ı yâr ile Mihr-i sipihre sanma küsûf irdi ayıla 9 Ümmîd-i vasl-ı yârdan el çekme Bâkıyâ Şâyed ki dest-gîr ola bir merhabâyıla -466 - 1 Jâlelerden takınur tâcına gevher lâle Şâh olupdur çemen iklîmine beñzer lâle 2 Saltanat bârgehin kurdı yine fasl-ı bahâr Taht-ı Cemşîd çemen tâc-ı Sikender lâle 3 Bûy-ı müşgîn-i bahâr irdi dimâg-ı dehre Yakalı dâmen-i kühsârda micmer lâle 4 Âl fânûs ile geldi giceden gül-zâra Virdi sahn-ı çemenüñ yollarına fer lâle 5 Ergavânlar tutışup hırmen-i gül yanmag içün Gülsitân milkine âteş kodı yir yir lâle 6 Dâg-ı hicrân elemin kılmaga dilden bîrûn Sahn-ı gülşende tutar gül gibi sâgar lâle 7 Jâle nakdin kadehe koydı çemen bezminde Cem’ idüp saklamadı gonca gibi zer lâle 8 Şol kadar togradı şemşîr-i firâkuñ ki gören Dil-i hûnini hayâl eyledi katmer lâle 9 Zînet-i gülşen-i ikbâle yiter ey Bâkî Çihre-i baht-ı şehenşâh-ı muzaffer lâle 280 -467- 1 Kâmeti vasfını ‘ arz eylediler Tûbâya Ser-fürû eyledi ol serv-i sehî-bâlâya 2 Var ise turra-i müşgînüñüñ âşüftesidür Bî-sebeb düşmedi âhû-yı Huten sahrâya 3 ‘ Anberîn hattuñ anuñ sâyesidür haddüñde Kim göñül baglamaz ol turra-i ‘ anbersâya 4 Nâzenînâ dahı sen tıfl iken Allâh bilür Seni emzürmege ne canlar eritdi dâye 5 Pençe-i mihri burarsa n’ola hüsniyle o mâh Beñzer engüşti hilâle kef-i desti aya 6 Hâk-i pâyın sakın ey bâd-ı sabâ nergisden Hayfdur kühl-i cilâ dîde-i nâ-bînâya 7 Kemer eylerdi kolın ince bilüñe Bâkî Girmese hançer-i hûn-rîzüñ eger araya -468- 1 Kanâ’ at kıl göñül pâ-bûs-ı yâre Elinden bûse alınmaz ne çâre 2 Saña tasvîr-i mâhı beñzedince Ne gözler nûrını dökdi sitâre 3 Miyân-ı bahr-i istignâdan âhir Gelürsin rûzgâr ile kenâra 4 Yıkar bünyâd-ı çarhı bâd-ı âhum Efendi nesne döymez rûzgâra 5 Belâdur gel bu sevdâdan geç ey dil Tolaşma halka-i zülf-i nigâra 6 Kıyâmı kâmet-i bâlâña eyler Anuñ’çün mescide girmez menâre 7 Saña açmaz efendi gerçi Bâkî Gamuñdan gögsin itdi pâre pâre 281 -469- 1 Yokdur sebât çünki cihân-ı harâbda Birdür hezâr-sâl ile yek-dem hisâbda 2 Devr-i gül irdi tâze cevândur cihân yine Sa’ y eyle ‘ ayş u ‘ işrete ‘ ahd-i şebâbda 3 İnkâr itme sûfî şarâbuñ menâfi’ in Üstâd-ı hikmet öyle buyurmış kitâbda 4 Rûyında la’ li üzre hat-ı müşg-bâr-ı yâr Şîrînlik yazar şeref-i âfıtâbda 5 Kapuñda nâle kılmamaga ihtiyâr yok Va’llâhi bî-günâhın efendi bu bâbda 6 Bâkî şafakda mihr-i münevver sanur gören ‘ Aks-i ‘ izâr-i sâkîyi câm-ı şarâbda -470- 1 Açdı gülüñ nikâbın bâd irdi gülsitâne Gösterdi rûy-ı bahtı âyîne-i zamâne 2 Şâh-ı şükûfe döndi bir sîm-ten nigâra Her bir nihâl-i mevzûn bir serv-kad cevâna 3 Bülbülde savt-ı rengîn güllerde sûret-i Çîn Fasl-ı bahâr Mânî gülşen Nigâr-hâne 4 Fâhir libâsa koydı eşcâr-ı bâgı devrân Bâdâm-nakşî kemhâ geydürdi ergavâna 5 Mektûbın elde tutmış zanbak reh-i çemende Arz ide tâ ki hâlin sultân-ı kâmkâra 6 Ya’ nî o şâh-ı mukbil ol nükte-dân-ı kâmil Sâhib-kırân-ı ‘ âdil Sultân Selîm Hâna 7 Zât-ı kerîmi vasfın Bâkî ne gûne kılsun Melhûz olan ma’ ânî mümkin degül beyâna 282 -471- 1 Gülşen isterseñ işte mey-hâne Gül-i handân gerekse peymâne 2 Tâlib-i şem’ -i vasl olınca kişi Oda yanmakdan aña pervâ ne 3 Kîşden çok çıkarduñ ey kaşı ya Ok gibi bâr atma yâbâna 4 Hâk-i râh oldugum görüp ayagın Yirlere basmaz oldı cânâne 5 Süm-i esbine ruh süren o şehüñ ‘ Arsa-i dehrde oldı ferzâne 6 Sûz-ı ‘ aşkuñla bir şeb âh idicek Korkaram oda yanar kâşâne 7 Bâkıyâ tarz-ı şi ’ r böyle gerek Hem zarîfâne hem levendâne -472 - 1 Var ise geldi şarâb-ı la’ 1-i nâbuñ ‘ aynına Kim görinmez bâde-i gül-gûn habâbuñ ‘ aynına 2 Kanlu yaşlar dökdügi meyden cüdâlık derdidür Yohsa gelmez âteş-i sûzân kebâbuñ ‘ aynına 3 Hâk-i râh-ı yâre tutmış mîl-i zerrînin şihâb Kühl içün her ahter-i gerdûn-cenâbuñ ‘ aynına 4 Katre-i bârân degül dürler dökerdi çekseler Hâk-i pâyuñ tûtiyâsından sehâbuñ ‘ aynına 5 Devr-i la’ lüñde ne zevkin buldı bilsem şekkerün Var ise şîrîn görinmişdür zübâbuñ ‘ aynına 6 Nev-bahâr eyyâmıdur yaz uyhusından Bâkıyâ Döndi nergis merdüm-i mahmûr-ı hv âbuñ ‘ aynına -473- 1 Lebüñden lezzet-i şekker şikeste Sözüñden kıymet-i gevher şikeste 2 O çeşm-i nâ-tevân u zülf elinden 283 Göñüller haste hâtırlar şikeste 3 Ruh-ı zîbâsı bir genc-i güşâde Kemend-i zülfi mâr-ı ser-şikeste 4 Gamuñdan sûret-i Erjeng bi-hûş Firâkuñdan büt-i Âzer şikeste 5 Olur ‘ aşk içre hûn-ı dîde rîzân Dil-i ‘ uşşâk-ı gam-perver şikeste 6 Belî bezm ehli bî-hûş olsa Bâkî Olur mey rîhte sâgar şikeste -474- 1 Bend-i kabâ çözilmeye tâ câme çıkmaya Nakd-i visâl ‘ âşık-ı nâ-kâma çıkmaya 2 Berr-i Hicâza şemme-i zülfüñ yitürse bâd Huccâc kala bâdiyede Şâma çıkmaya 3 Vâ’ iz çıkarsa kürsîye her cum’ a gam degül Ammâ bolayki lutf ide bayrama çıkmaya 4 Bâmuñda pâsbânlıguñ itmezse mâh-ı nev Şâma irişmeye dilerin bâma çıkmaya 5 Kaldı hayâl-i hançeri sad-pâre sînede Mâhîye beñzer ol ki düşe dâma çıkmaya 6 Dâ’ im revâ mı gayra çıka tîg u hançerüñ Bir hisse dahı ‘ âşık-i nâ-kâma çıkmaya 7 Bâkî harîr-i zülfı gibi şöyle añlaram Sâ’ ir kumâş o serv-i gül-endâma çıkmaya -475- 1 Baña cevr ile cefâ eyleme ihsân eyle 284 Gayrıya mihr ü vefâ eyleme ihsân eyle 2 Sunuben hv ân-ı visâlüñi rakîbe her dem Gamuñı baña gıdâ eyleme ihsân eyle 3 İllere lutf u kerem eyleyicek sultânum Cevr ile kahrı baña eyleme ihsân eyle 4 Ok gibi togruyam atma beni yâbâna şehâ Kâmetüm hecr ile ya eyleme ihsân eyle 5 Bâkî-i haste-dili derd ile dermânde koyup Gayrı derdine devâ eyleme ihsân eyle -476 - 1 Haddüñ ey meh şol hat-ı reyhânda Sûre-i Ve’ş-Şemsdür Kur’ ânda 2 Hokka-i la’ lüñde dendânuñ senüñ Jâle sandum gonca-i handânda 3 Dem-be-dem dil üzredür biz ‘ âşıka Tîzlik var hançer-i cânânda 4 ‘ Âlem-i vuslatdadur her dem rakîb Âh kim ‘ âşıklaruñ hicrânda 5 Seyl-i eşküm içre çeşm-i dür-feşân Bâkıyâ gûyâ sadef ‘ ummanda -477- 1 Gül gibi ‘ işret olmaz ise berg ü sâz ile Sünbül gibi geçinmek olur bir piyâz ile 2 Saf saf çemende serv dizilsün selâmuña Sen sahn-ı gülşen içre şalın ‘ izz ü nâz ile 3 Gamzeñ gamuñda dil varakın şöyle togradı Efşân-per olsa gül kesemez böyle kâz ile 4 ‘ Aşk ehline hâdeng-i belâ nâ-gehân irer Tîr-i kazâdan umma halâs ihtirâz ile 5 Bâkî safâ-yı Ka’ be-i vuslat murâd ise Sa’ y it hemîşe sa’ y iden irdi menâzile -478- 285 1 Olmasa sûz-ı ‘ aşkuñ dilde eger ziyâde Hâkister olmaz idüm yanup bu ben fütâde 2 Cem komadı elinden içdi müdâm câmı ‘ Aks-i lebüñ görelden câm-ı cihân-nümâda 3 Yâ terk-i nâm u neng it yâ ‘ aşkı ko göñül gel Neng ile nâm sıgmaz ‘ aşk ile bir arada 4 Gir bir nemed içine âyîne gibi sâf ol Sultân-ı ‘ âlem ol var gez sûret-i gedâda 5 Vasl-ı nigâra irüp olmadı ber-murâd ol Agla gözüm yan ey dil Bâkî-i nâ-murâda -479- 1 Güvleyüp düşdi sabâ bâgda âb-ı cûya Beñzemiş ‘ aks-i ruhuñ gördi bir içim suya 2 Âh ider dil bakup ol turra-i müşgîn-bûya Eşer itmez n’idelüm âh o gözi âhûya 3 ‘ Acebâ bâd-ı suhân-çîn ne hatâ gördi geçer Dil-i âşüfteyi ol turra-i müşgîn-bûya 4 Asdı hallâc-sıfat ‘ aşk u mahabbet yayın Atılup penbe gibi dil o kemân-ebrûya 5 Ne ‘ aceb meyl-i kenâr eylemez ol serv-i revân Cûy-ı dil turmaz akar hod o kad-i dil-cûya 6 Bir devâ sor dil-i bîmâra lebinden Bakî Hele sabr eyle biraz varsun o yâr uyhuya -480- 1 İrmedi hîç pâye-i kasr-ı zümürrüd-fâmına Na’ relerle âhlar çıkdı felekler bâmına 2 ‘ Arz idince şîve-i reftârını bâd-ı sabâ Lerze düşdi serv-i bâguñ cümle-i endâmına 3 Ârzû-yı dâne-i hâl-i ruhuñla ‘ âkıbet Düşdi hayfâ mürg-i dil sayyâd-ı zülfüñ dâmına 4 Bezm-i gamda câm-ı ‘ aşkuñ nûş ide âvâreler Bâde-i nâbuñ yazuk câm-ı sürûr-encâmına 286 5 Bâkî-i dil-hasteye cevr ü cefâlar eylemek Ol güzeller pâdişâhınuñ düşer mi şânına -481- 1 Zülfüñe bend eyle ben mecnûnı didüm dil-bere Didi kayd itdüm seni dîvâne geçdüñ deftere 2 Bâgda âb-ı revân üzre dökilür berg-i bîd Cûylar dîdâruñuñ reşkiyle düşdi hançere 3 Dil lebüñ yâkûtına iksîr ile vasl olmadı Nakd-i ‘ ömrin harc idüp varın çüritdi cevhere 4 Âh kim ol serv-i bâlânuñ irişmez gûşına Gerçi kûyında olan feryâdum irdi göklere 5 Sûret itdüñ şi ’ rüñi girdüñ nigâruñ göñline Bâkıyâ bu nakş ile sen nükte kazduñ mermere -482- 1 Gül gam-ı hattuñla düşmiş hançer-i hâr üstine Gelmiş efgân eyler anuñ bülbül-i zâr üstine 2 Kaşuñ ol râdur ki yazmış anı kudret kâtibi Kıl kalemle safha-i hüsnüñde ruhsâr üstine 3 Pençe-i mâhı sanasın kapladı ebr-i sefîd Çihre-i tâbânuñuñ kim indi destâr üstine 4 Oldugı’çün na’ l-i esb-i dil-bere kaşum şebîh İtdi anı merdüm-i çeşmüm güher-bâr üstine 5 Ayaguñ altında hâk oldugı’çün ey meh zemîn Eşk-i Bâkî kıldı anuñ la’ l îşâr üstine YÂ -483- 1 Müstedâm ola fenâ kûyınuñ evbâşları Kim olur bir biri yolında fıdâ başları 2 ‘ Arşa-i ‘ aşkda gör Hazret-i Mevlânâyı Turmayup dahı döner üstine yoldaşları 3 Dehri bir âh-ı sehergehleri ber-bâd eyler 287 ‘ Âlemi seyle virür gözlerinüñ yaşları 4 Sanma şeb-dîz ile bir âh-ı sehergâhların Mey-i gül-gûn olur olursa ayakdaşları 5 Gözüme hâk ile yeksân görinür dürr ü güher Hâke yaş dökse kaçan çeşm-i güher-pâşları 6 Cür’ a saçdıkları yir kân-ı Bedahşâna deger La’ l ü yâkûtı n’ider meykede kallâşları 7 Garazı bu ki fenâ meykedesinde Bâkî Kıla müjgânını cârûb ola ferrâşları -484 - 1 Belürmez hüsnüñe karşu çerâg-ı subh-dem nûrı Ne deñlü fer vire hûrşîd öñinde şem’ -i kafûrî 2 Rahîk-i câm-ı la’ lüñden alur bir cür’ a cemşîdi Şarâb-ı bezm-i ‘ aşkuñdan yıkar bir kâse Fagfûrı 3 Hezârân ‘ özr-i leng eyler kaçar meydâna gelmezdi Eger Tâtâr-ı gamzeñ da’ vet itse cenge Tîmûrı 4 Gice kan oldı meclisde bulındı bu diyü mutrıb Bir iki tâziyâneyle bu gün söyletdi tanbûrı 5 Kemend-endâz-ı dehrüñ kimse bendinden halâs olmaz Zamâne gösterür Behrâm olursañ ‘ âkıbet gûnı 6 Añarlar devlet-i şâh-ı cihânda nâmuñ ey Bâkî Süleymân yâd olındukça bile mezkûr olur mûrı 7 Hudâvend-i ‘ atâ-bahş u kerem-güster ki devrinde Gedâ-yı bî-ser ü pâlar geyer sincâb u semmûrı -485- 1 Kanı bir şîrîn-suhan la’ l-i şeker-bâruñ gibi Kanda gördi tûtî bir âyîne ruhsâruñ gibi 2 Göñlümüz alur ele zülf-i dil-âvîzüñ hele Vechden hâric degül hatt-ı siyehkâruñ gibi 3 Sîm-sîmâ serv-bâlâ meh-likâlar çok velî Kimsede yokdur senüñ evzâ’ u etvâruñ gibi 4 Sen semen-ber serv-i sîm-endâma bir kez sarılañ 288 Başa iletdi işin ‘ âlemde destâruñ gibi 5 Ögmesün ‘ âşıklara vâ’ iz riyâz-ı cenneti Bâg-ı hurrem olmaz ehl-i ‘ aşka dîdâruñ gibi 6 Karşu tut şem’ -i ruhuñ bi’llâhi ben dil-hasteye Künc-i târîk içre kaldum çeşm-i bîmâruñ gibi 7 Nükte-i mihr ü mahabbetdür ser-â-ser Bâkıyâ Bulmaya ‘ aşk ehli bir eglence eş ’ âruñ gibi - -486- 1 Cism-i za’ îf ü zârı görüp yâr bilmedi Geçdi handeng-i gamze-i dil-dûzı ilmedi 2 Zülfüñ gibi yanuñca salınmak diler göñül Tîg-i cefâ vü cevr ile senden kesilmedi 3 Nakd-i revânı almada bî-ihtiyâr iken Eşküm güherlerini o ‘ ayyâr silmedi 4 Meydân-ı ‘ aşka derd ile hasmâne girdi dil Hâsıl şu deñlü men’ ide gördüm yeñilmedi 5 Ebrûlaruñ gamıyla kemân oldı kâmeti Bakî cefâ vü cevrüñ elinden çekilmedi - 4 8 7- 1 Berfüñ eritdi bâd-ı sabâ bagrı yagını Yakdı çemende nergisüñ altun çerâgını 2 Gülşende lâle sanma ‘ araknâk olup çemen Bir al dest-mâl ile sildi yañagını 3 Odlar yakardı başına mürguñ çemende gül Şeb-nem suvarmayaydı seherden kulagını 4 Bâg-ı ruhuñda hattuñ irişse benefşenüñ ‘ Âlemde kimse almazdı mankıra bâgını 5 Hâlüñ haberleriyle mu’ attar kılur nesîm Deşt-i Hutende nâfe-i misküñ dimâgını 6 Yıllar-durur ki şem’ -i ruhuñ reşkine mehüñ Hakkâk-i dehr çarha dutar şeb-çerâgını 7 Rez duhterinüñ adı çekilse ‘ aceb degül 289 Hınnâlar oldı illere karşu ayagını 8 Mestâne soydı o mehi Bâkî geçen gice Nâzüklik ile çözdi mukaddem kuşagını -488- 1 Baña ebrû-yı rûy-ı cânânî Bülbüle gûşe-i gülistânî 2 Menzil-i mâhdur ham-ı zülfi Matla’ -ı mihrdür giribânı : 3 Sîbdür gabgabı ruhı nârenc Leb-i rengîni la’ l-i rummânî 4 Göz karardur düşerdi hâk-i rehin Görse ger sürme-i Şıfâhânî 5 Ah kim düşdi nâ-gehân göñlüm Göricek ol çeh-i zenahdânı 6 Sâkinân-ı harîm-i kûy-ı habîb Dilemezler riyâz-ı Rıdvânı 7 Mâ’ il ol ‘ ayş u nûşa ey Bâkî Bî-vefâdur çü ‘ âlem-i fânî -489- 1 Bu gice leşker-i hv âb ile hayli ceng oldı Fezâ-yı dîde sipâh-ı sirişke teng oldı 2 Gamuñla farkuma bir tâze na’ l kesmiş idüm Başumda ala boyanmış per-i küleng oldı 3 Karardı mühre-i dâgum kızardı şerhâlarum Bu cism-i zerd baña câme-i se-reng oldı 4 Sarardı beñzi hasedden benümle yâri görüp Rakîb-i rû-siyehe bir garîb reng oldı 5 Yüzin eline alup geldi meclise sûfi Bu gice rişte-i tesbîhi târ-ı çeng oldı 6 Mahabbet içre giriftâr-ı hecr olan ‘ âşık 290 Deñizlere düşüben tu’ me-i neheng oldı 7 Figânum ile felek çıñ çıñ ötdi ey Bâkî Berîd-i âhuma gûy-ı sipihr zeng oldı -490- 1 Zülfüñe dil virmeyen hâtır-perîşân olmadı Pâyüñe yüz sürmeyen hâk ile yeksân olmadı 2 Gonca-i ümmîd-i bâg-ı ‘ ömri handân görmedi Dîde kim ebr-i bahârî gibi giryân olmadı 3 Togmadı hûrşîd-i ‘ âlem-tâb-ı devlet ‘ âşıka Dil-rübâ kim ‘ âlem-i vuslatda ‘ uryân olmadı 4 Bir cevâb itdüm temennâ ol dehân-ı tengden Hâsılı söz geçmedi güftâra imkân olmadı 5 Derdine dil zahmınuñ lutf eyle dermân ol didüm Şol kadar minnetler itdüm yâre dermân olmadı 6 Bâkıyâ germ oldı gerçi mihr-i ‘ âlem-sûz-ı ‘ aşk Mîve-i bâg-ı ümîd-i vasl-ı cânân olmadı -491- 1 ‘ Aklumı gamze-i câdûları meftûn itdi Göñlümi silsile-i mûları mecnûn itdi 2 Sâkıyâ ölmedin irgür mey-i rûh-efzâyı Hâlümi derd ü gam-ı ‘ aşk diger-gûn itdi 3 Eksük olmaz ten-i sad-pâreden işler yara Baña bu işleri hep tâli’ -i vârûn itdi 4 Rûz-ı fürkatde hücûm eyleyüp eşk-i gül-gûn Sipeh-i sabr u sükûn üzre şebîhüñ itdi 5 Nîle gark itdi tenüm seng-i cefâ zahmından Yaşumı cevr-i firâvân ile Ceyhûn itdi 6 Ruhına mâ’ il iken sevdi ‘ izârını göñül Âh kim derdümi günden güne efzûn itdi 7 Bâkıyâ şâdîlık eylerse ‘ aceb mi agyâr Çarh anuñ tâli’ ini gör nice meymûn itdi 291 -492- 1 Halk-ı ‘ âlem gül seveydi kâşkî bülbül gibi Ol lebi gonca baña tenhâ kalurdı gül gibi 2 Zülf-i ‘ anber-bûyuñuñ sevdâlarıdur dûstum ‘ Âşıkuñ hâlin perîşân eyleyen sünbül gibi 3 Eksük olmaz sîneden gül gibi tâze dâglar Nâleler kılsa ‘ aceb mi mürg-i dil bülbül gibi 4 Kâkülüñ sevdâlarından düşdi göñlüm zülfüñe Bir belâ dahı ol oldı başuma kâkül gibi 5 Çeşmüm üzre görinen hûn-âbe sanma Bâkıyâ Gözüme geldi şarâb-ı ‘ aşk-ı dil-ber mül gibi -4 9 3- 1 Çeng çün nâleme dem-sâz oldı Sâzlar içre ser-efrâz oldı 2 Mâhdan çihre-i zîbâ-yı nigâr Çeşm ü ebrû ile mümtâz oldı 3 Kimse bilmezdi derûnum râzın Âh kim göz yaşı gammâz oldı 4 Dil giriftâr-ı ser-i zülfüñ olup Sayd-ı ser-pençe-i şeh-bâz oldı 5 Bâkıyâ mihr ü vefâsın o mehüñ Çok tama’ eyler idük az oldı -494- 1 Bahâr-ı ‘âlem-i vuslatda ol sultân-ı hûbânı Temâşâ itdügüm gündür bana nev-rûz-ı sultânî 2 Bahâr oldı dem-i seyr ü temâşâdur hudâvendâ Semend-i ‘ azmüñ itsün ‘ arsa-i ‘ âlemde cevlânı 3 Yüri Rûm illerin seyr it hırâmân eyle yanuñca ‘ Âlem gibi sehî-kâmet nigâr-ı pâk-dâmânı 292 4 Nihâl-i serv-i bâg-âsâ nesîm-i feth ü nusretden Salınsun nâz ile nîzeñ hırâmânî hırâmânî 5 Cihânuñ hâr u hâşâkin götürsün ab-ı şemsînin Gül-istân eylesün rûy-ı zemîni düşmenüñ kanı 6 Felekden seyr idüp rezmüñ disün Behrâm-ı hasm-efgen Hezâr ahsent ey rûz-ı vegânuñ merd-i meydânı 7 Du’ âmuz oldur ey Bâki hatâdan saklasun Bârî Hudâvend-i cihân sultân-ı ‘ âdil Şeh Süleymânı -495- 1 Var iken hançerinüñ ‘ âşıka dil-dârlıgı Gam degül eylese peykânı dil-âzârlıgı 2 Dili dil-ber yapar agyâr yıkılsun gitsün Gelmesün görmeyelüm kendüye mi’ mârlıgı 3 ‘ Aşka Mansûr eger olmasa fermân-berdâr İhtiyâr itmez idi kendüye ber-dârlıgı 4 Hâl u hat milket-i Rûm üstine leşger çekdi Virdiler kâkül-i müşgînüñe ser-dârlıgı 5 Virelüm cânı dilâ bûs-ı dehân-ı yâre ‘ Âkıbet yoklıga tebdîl iderüz varlıgı 6 Kâseler sun bize meclisde gınâ virmez ayak Sâkıyâ hâtırı teng eyledi el tarlıgı 7 Zer-ger-i kâmilidür san’ at-ı şi ’ rüñ Bâkî Nic’olur gel berü seyr eyle kalem-kârlıgı -496- 1 Olmayaydum ‘ âleme ‘ aşkuñla rüsvâ kâşkî Gülmeyeydi hâlüme hecrüñde a’ dâ kâşkî 2 Zâhide ‘ aşkuñ gamın hem-hâl sandum söyledüm Kılmayaydum derdümi bî-derde ifşâ kâşkî 3 Bend-i zülfüñden ne mihnet çekdügin bilsen göñül Başuña kâkül gibi düşse bu sevdâ kâşkî 4 Gam çeken mâl ü metâ’ -ı dehr-i bî-bünyâd içün Neydügin bilse me’âl-i hâl-i dünyâ kâşkî 293 5 ‘ Aşk ile ser-mest olan bilmez dü ‘ âlemden haber Aña hergiz olmasa dünyâ vü ‘ ukbâ kâşkî 6 Câm-ı ‘ aşkuñ cür’ asın kılsañ bu bezm ehline feyz Sulha müncer olsa bu bîhûde gavgâ kâşkî 7 Mahrem-i esrâr-ı ma’ nâ hem-zebân-ı hâl yok ‘ Aşk sırrın kılmasañ Bâkî hüveydâ kâşkî -4 9 7- 1 Esirgemek gerege ‘ âşık-ı dil-efgân ‘ Ale’l-husûs ki bir bî-vefâ ola yâri 2 Göñüllerini cihân halkınuñ senüñ ‘ aşkuñ Akıtdı kendüye deryâ niteki enhârı 3 Ne derd-i ‘ aşkı bilürsin ne mihnet-i hecri Hey âfet-i dil ü cân kadr-i hüsni bil bârî 4 Çemende jâle-durur sanma bülbül-i şeydâ Suladı eşk ile sahn-ı sarây-ı gül-zârı 5 Hemîşe kâmet-i bâlânı vasf ider Bâkî Bülend-mertebe olsa ‘ aceb mı eş ’ ârı -498- 1 Göñül şevk-i ruhuñla yana geldi Cemâlüñ şem’ ine pervâne geldi 2 Ham-ı zülfüñ ki devr eyler yanagun İrem tâvûsıdur cevlâne geldi 3 Gelüp kâfir saçuñ ruhsâruñ üzre Yüzüñ nûrın görüp îmâne geldi 4 Dil-i pür-hûn bana bezm-i ezelden Leb-â-leb bir tolu peymâne geldi 5 Zebûn olmaz ‘ acûz-ı dehre Bâkî Bu meydâne begüm merdâne geldi -499- 1 Tutsa câm-ı bâde-i gül-gûnı verd-i ter gibi Sâ’ id-i sâkî olur şâh-ı gül-i ahmer gibi 294 2 Sâkıyâ ‘ aks-i ‘ izâruñdan fürûg-ı câm-ı mey Rûşen eyler bezmi hürşîd-i ziyâ-güster gibi 3 Mürg-i cânı şöyle beñzer itmek isterler şikâr Ol kara gözler süzildi iki şahinler gibi 4 Cûy-bâr-ı eşküm içre çihre-i zerdüm benüm Görinür âb-ı revân içinde nîlüfer gibi 5 Sad hezârân nev-bahâr olsa bu fânî bâgda Bir gül-i bî-hâr açılmaz Bâkıyâ sâgar gibi -500- 1 Sitem ol husrev-i hûbâne geldi Kerem sultân-ı ‘âlî-şâne geldi 2 Kaçup dil tâb-ı hürşîd-i sitemden Penâh-ı sâye-i Yezdâne geldi 3 Kapuñda dâd umar ey şâh-ı ‘ âdil Dil-i mecnûnı gör dîvâne geldi 4 Cihanda ‘ adl u dâd u fazl u ihsân Şeh-i ‘ âdil Süleymân Hâne geldi 5 Diler kim dâd ola Bâkî felekden Cenâb-ı Hazret-i Sultâne geldi -501- 1 Sîne gencînesini hançer-i cânân deldi Bu gün ol şûh-ı dil-ârâ yine bir kân deldi 2 Müje-i dîde-i pür-nem gibi ter-dest olmaz Yine bir demde nice la’ l-i Bedahşân deldi 3 Cân gam-ı gamzeñ ile mahbes-i tenden çıkdı Sanki bir merdüm-i mahbûs idi zindân deldi 4 Tîrünüñ ey kaşı ya mankıra geçmez sa’ yı Sînemüñ dâgını ol hançer-i bürrân deldi 5 Bâkıyâ bezm-i belâda neye döndük görseñ Nây-veş bagrumuzı nâle vü efgân deldi 295 -502 - 1 ‘ Aşkuñuñ zahmeti hod cânuma rahmetler idi Dōstum cevr ü cefâlar da ne zahmetler idi 2 Kâşkî cânı saçuñ dârına ber-dâr itseñ Hâkden ref’ idi bî-çâreye rif’ atler idi 3 Âşinâ olmasun agyâr ile dirdüm olduñ Çekdügüm derd ü belâlar hep o gayretler idi 4 Gelse ol şûh-ı cefâ-pîşe dil-i vîrânı Tîşe-i cevr ile bir pâre meremmetler idi 5 Ten-i Bâkîyi ser-â-pâ kılıcım pârelese Şöyle va’llâhi begüm cânına minnetler idi -503- 1 ‘ Aşkuñ hevâsı esdi nesîm-i seher gibi Eşküm dökildi pâyüñe gül-berg-i ter gibi 2 Bend-i belâ-yı zülfüñ ile künc-i gamda dil Zencîrlerle baglu yatur şîr-i ner gibi 3 Hatt-ı ‘işarı geh görinür gah olur nihân Çıkmaz beyaza bahs-i kaza vü kader gibi 4 Ser-rişte-i visâl dahı girmedi ele Bagrum delindi hecr ile dürr ü güher gibi 5 Bâkî ‘ acûz-ı dehre zebûn olma key sakın Merdâne baş ayaguñı meydâne er gibi -504- 1 Beñzetdiler o mâha diyü mihr-i enveri Biri birine koydı fıgânum felekleri 2 Çekdi çevürdi sâkî-i meclis piyâleyi Âl ile öpdi diyü leb-i la’ l-i dil-beri 3 ‘ Âşık güşâde-meşreb olur câm-ı mey gibi Hem-dem idinse kendüsine tañ mı sâgarı 296 4 Yanın rakîbi gibi iti görmedüm dahı Olmaya gerçi eşk-i revânum gibi çeri 5 Bâkî sarîr-i kilk-i bedâyi’ -nigârdur Şeh-bâz-ı dest-i fikretümüñ şît-i şeh-peri -505- 1 Çerâg-ı bezm-i vasl olmaga bir şeb ‘ ârızı nûrı Kefîli boynıdur ol meh-likânuñ şem -i kâfûri 2 Takılup yanına her gün bile salındugı yitmez Ayagın öpmege sarkar nigâruñ şâh destûrı 3 Güvâhî zûr-ı bâzûsın getürmiş Kûh-ken ‘ aşka Bu devr içre kabûl itmezler ammâ şâhid-i zûrı 4 Fenâsın bildi dünyânuñ çekildi dâr-ı ‘ ukbâya Sa’ âdet mülkine Bârî muzaffer kıldı Mansûrı 5 Virildi câna ey Bâkî nigâruñ mansıb-ı ‘ aşkı Elifler na’ llerdür sînede tugrâ-yı menşûrı -506- 1 Getürür başuma ferdâları dünyâ gamını Nice ‘ âkildür o kim çekmeye ferdâ gamını 2 Sâkıyâ cür’ a-i câm-i leb-i cân-bahşuñı sun Çekmesün ehl-i safa bâde-i hamrâ gammı 3 Alayın başuma ol kâkül-i müşgîn elemin Çekeyin her ne belâ ise o bâlâ gamını 4 Dil olup derd-i derûnum sana takrîr itse Hançerüñ söylese görsen dil-i şeydâ gamını 5 Kâkülüñ bend-i belâdan beni âzâd itsün Alayın boynuma ol zülf-i semen-sâ gamını 6 Bu şikâyet nedür insâf idelüm ey Bâkî Sen şafasın süresin il mi çeker ya gamını 297 -507- 1 Aglayup iñlemeden derd ile dōlâb gibi Oldı çihremde yaşum yolları mîzâb gibi 2 Aglamakdan gam-ı hicrân ile bî-hûş oldum ‘ Aklumı kanlu yaşum aldı mey-i nâb gibi 3 Başumı kesdügine râzıyem ol hûnînüñ Ayagın bassa yüzüm üstine kassâb gibi 4 Göñlümi rûşen ider şu’ le-i dâg-ı ‘ aşkun Pertev-i meş ’ ale-i mihr-i cihân-tâb gibi 5 Bâd gîsûların açdukça görinür rûh-ı yâr Bâg-ı cennetde açılmış gül-i sîr-âb gibi 6 Şâyed ol servi kenâre getürem ey Bâkî Varayın yüz süreyin ayagına âb gibi -508 - 1 Hōş geldi bana mey-gedenüñ âb u hevâsı Va’llâhi güzel yirde yapılmış yıkılası 2 Men’ eyler imiş mes’ele-i ‘ aşkı müderris Ey hv âce anuñ var ise yaklaşdı kazâsı 3 Gitmez o mehüñ râ gibi hançer kemerinden Üftâdelerin öldürür âh işte burası 4 Zîbâ yaraşur hil’ at-i nâz o boyı serve İki kolumı kılsam aña bil tolaması 5 Dikkatler ile seyr iderüz yâri ser-â-pâ Görmez mi idük biz de eger olsa vefâsı 6 Dünyâ deger ol mâh-likâ dil-ber-i garrâ Yûsufda dahı yokdur anuñ hüsn ü bahâsı 7 Meddâh olalı çeşm-i gazâlâneñne Bâkî Ögrendi gazel tarzını Rûmun şu’ arâsı -509- 1 Ârzû eyler kemend-i kâkül-i cânâneyi Baglasan zencîrler tutmaz dil-i dîvâneyi 298 2 Gerdiş-i câm-ı meyi görsün sürâhî üstine Şem’ -i bezmi devr iderken görmeyen pervâneyi 3 Medh iderdüñ lebleri devrinde ey pîr-i mugân ‘ Akıbet îmânuña döndürdiler peymâneyi 4 Tâzeler ol sünbül-i müşgîni beñzer yâsemin Eylemiş peydâ gümiş dendânelü bir şâneyi 5 Hv âb-ı gaflet nice bir ey tâlib-i dünyâ-yı dün Var ise râhat yiri sandun bu mihnet-hâneyi 6 Zâhidâ ‘ aşk içre te’sîr eylemez Bâkîye pend Mest-i lâ-ya’ kil bilürsin diñlemez efsâneyi - 5 1 0- 1 Reftâre gelüp nâz ile mestâne salındı Âyâ ne belâdur ki yine câne salındı 2 Eglendi biraz kaddi hevâsiyle çemende Dil mürgi konup serv-i hırâmâne salındı 3 Şemşîri ki bu sîne-i pür-dâga salupdur Bir âb-ı revândur ki gül-istâne salındı 4 Kûyında revân eyledügüm eşk-i mahabbet Kevser suyıdur ravza-i Rıdvâne salındı 5 Salındı yürek za’ f ile sînemde kaçan kim Gûşındaki ol gevher-i yek-dâne salındı 6 Allâh oñara düşmeye gird-âb-ı belâya ‘ Aşkunda göñül zevrakı ‘ ummâne salındı 7 Bâkî görelüm n’ola gerek dest-i kazâdan Şeh-bâz-ı dil ol kebk-i hırâmâne salındı -5 1 1- 1 Riyâz-ı cennetüñ ey reşk-i hûrî Bulınur kûyuña nisbet kusûrı 2 Deger bir kez yüzin görmek o mâhuñ Güneş kursı gibi yüz bin filori 3 Hezârân mülk ü mâl ü câhdan yig Cihânda bir nefes kalbüñ huzûrı 299 4 Düşürdi efser-i ikbâli serden İçüp bî-hûş olan câm-ı gurûrı 5 Cihân mülkinden ey Bâkî ne hasıl Bilürsin behre-i Behrâm-ı Gûrı -512- 1 Çıksa eflâke n’ola âteş-i âhum şereri Çarhdur encûm-i seyyârenüñ ey mâh yiri 2 Şem’ -dan süfresidür hâle degüldür görinen Kodılar encümen-i ‘ aşka çerâg-ı kameri 3 Gerçi şevk ehli geçer şem’ -i şeb-efrûz ammâ Şevk pervânededür k’oda yakar bâl ü peri 4 Gözüme ‘ âlemi göstermez idüm nergis-vâr Sahn-ı gül-şende alaydum elüme câm-ı zeri 5 Lebine öykünür ol husrev-i şîrîn-dehenüñ Bâkıyâ halk ‘ aceb mi mezelense şekeri - 5 1 3- 1 ‘ Âşık öldürmekdür ol mâhuñ tamâm endîşesi Yolına cân virmedür eksüklünüñ kem pîşesi 2 Ben şarâbuñ incesin câmuñ tolusın gözlerin Fikr-i la’ lüñle leb-â-leb olalı dil şîşesi 3 Her şirârın ahter-i devlet bilürdi Kûh-ken Sîne-i hârâdan âteşler çıkarsa tîşesi 4 Cism-i pür-dâg u ten-i zerd ile merd-i ‘ aşkdan Ser-be-ser şîr ü peleng olmış mahabbet bîşesi 5 Tâze dil-ber sevdi Bâkî şimdi fikr-i vasl ider Bir güzel eglencesi var bir latîf endîşesi -514- 1 Çemende lâle geydi efser-i Key Elinde tâc u taht-ı Behmen-i dey 2 ‘ Aceb mi şekl-i tûmâr olsa gonca İder hüsn-i ruhuñ gül defterin tay 300 3 Harâretden dilinde lâlenüñ dâg Hacâletden yüzinde güllerüñ hay 4 Gül-istân-ı gamuñdur sahn-ı sîne Açılmış ak güldür penbe-i key 5 Göñül virdük bu fânî mülke Bâkî ‘ Aceb gafletde kalduk hey meded hey - 515- 1 Yâr olup agyâra âdemler begenmez ol perî Kendüye hem-râz idindi ya’ ni bizden yigleri 2 İtlerüñden gayriyi görmez rakîbuñ gözleri Böyle hōd-bîn eyleyen hep sensin anı ey perî 3 Şâm-ı gamda meskenüm bir künc-i zulmetdür velî Şû’ le-i âhum yakar her subh şem’ -i hâveri 4 Bezm-i meyde bûse-i la’ l-i nigâra kasd ider Gögsine ursa n’ola câmuñ surâhî hançeri 5 Almaz oldum Bâkıyâ kühl-i cilâyı ‘ aynuma Tûtiyâ-yı çeşm idelden hâk-pây-ı dil-beri -516- 1 Görinmez dâgdan cismüm ser-â-pây Beni yakmaga cânâ kalmadı cây 2 Göñül sâfî cevâb ister lebinden Dilin çeyner o tûtî-i şeker-hây 3 Hazân beñzüm zemistân âh-ı serdüm Yüzüñ evvel bahâr olmış kaşuñ yay 4 Virür zevk ehline şevki dem-â-dem Şeb-i ‘ işretde bir yil mûmıdur nây 5 Nişân itsün dil-i Bâkîyi gamzeñ Önine hep müjeñ oklarını yay 301 - 5 1 7- 1 Cevr ile terk ider mi kişi şehr-i yârını Lâyık mıdur ki terk ide kul şehr-iyârını 2 Şâyed terahhüm ide görüp hâk-sârını ‘ Ömrüm geçince bekleyeyin reh-güzârını 3 Sarf itdi dîde sîm-i şirişkin vefañ içün Bilmezlik ile yok yire harc itdi varını 4 Hâric vecihden ey sanem-i dil-rübâ hatuñ Yazmış kitâb-ı hüsnüñ egerçi kenârını 5 Cân virdi şevk-i hüsnüñe Bâkî-i haste-dil Pür-nûr ide Hudâ-yı Te’ âlâ mezârını -518- 1 Sîne dâgın görüp ol gonca-dehen lâle gibi Bir avuç kanuma girmek diledi jâle gibi 2 Za’ fdan şöyle gam-ı ‘ aşk ile nâ-peydâyem Ki hemân şît u sadâm işidilür nâle gibi 3 Seg rakîbe nic’olur göstereyin ölmez isem Dehen-i yâre uyuzlanmagı tebhâle gibi 4 Umarın kevkeb-i bahtum ire burc-i şerefe Sîneye ol meh-i tâbânı çekem hâle gibi 5 Dil-i Bâkîyi ser-i zülfüñ elinden cânâ Çeküben hışm ile çeşm-i siyehüñ ala gibi - 5 1 9 - 1 Komaz ser-keşligin bu nefs-i hōd-rây Müdârâ eyleseñ vay itmesen vay 2 Felek bir ejdehâ-yı heft-serdür Tolanmış genc-i dünyâyı ser-â-pây 3 Halâs eyler mi şol canı kimesne Ki ana halka-i ejder ola cây 4 Gedâya kısmet-i rûz-ı ezelden Leked-kûl-ı melâmetdür degen pây 302 5 ‘ Atâ kıl Bâkîye lutfuñ İlâhî Sana muhtâc eger yohsul eger bay -520- 1 Oldı dil bir büt-i şîrîn-dehenüñ Ferhâdı Ana lâlâ geçinür Husrev ü Şîrîn dadı 2 Bi’llah ey nahl-i ter ol şîve-i reftâr nedür Serv-i âzâduña kul eyledün’a şimşâdı 3 Ey sabâ zülf-i dil-âvîzini tahrîk itdüñ Bu kadar fitne vü âşûba sen oldun bâdî 4 Hem-demümdür şeb-i fürkatde diyü haste göñül Ögerek göge çıkardı bu gice feryâdı 5 Çevre katlanmak olurdı n’idelüm ey Bâkî ‘ Ahd-i hûbân gibi yok sabrumuzuñ bünyâdı -521- 1 Gül-şende kûyun işideli serv oturmadı Zencîrlerle bagladılar âb turmadı 2 Öykündi gerçi çeşmüme çok çeşme lûlesi Ammâ kulagın iller anuñ az burmadı 3 Cem’ oldı eşkiyâ ile bir gün rakîb-i har Ehl-i şekâdan üstine kimse oturmadı 4 Bir dil mi var ki zülfiñe dîvâne kılmayup Dârü’ş-şifâ-yı ‘ aşkda zencîre urmadı 5 Bâkî lebinden oldı bize hayf o zâlimüñ Ammâ ne çâre n’eyleyelüm kimse sormadı -522- 1 Kıymet gerekse kavlüñe dürr-i Necef gibi Bîhûde yire açma dehânuñ sadef gibi 2 Gûş eyle râzı perde-i sâz u terâneden Her yana tut kulagunı meclisde def gibi 303 3 Şol dil ki câm gibi el üzre tutardı Cem Dest-i zamâne yirlere çaldı hazef gibi 4 Dilde hayâl-i hâl-i ruh-ı yâr der-miyân Sevdâ-yı hattı gerçi biraz ber-taraf gibi 5 Vasf-ı cemâl-i yâr ile Bâkî gazellerin Biri birine sundı güzeller tuhaf gibi -523- 1 Şarâb-ı bezm-i gam zevkın ne mîr ü ne vezîr itdi Anuñ keyfiyyetin benden sü’âl eyleñ fakîr itdi 2 Saçıldı cür’ a-i câm-ı mahabbet bâg-ı Rıdvâna Suyın Kevser nebâtın ney-şeker hâkin abîr itdi 3 Binâ-yı ‘ aşka tûfân-ı havâdis kâr-ger olmaz Esâsın gûyiyâ bennâ-yı Kudret kâr-gîr itdi 4 Cevânlık ‘ âlemi gitdi ne vaktin togrılam yâ Rab Egildüm bâr-ı ‘ aşk-ı yâr kaddüm bükdi pîr itdi 5 Cihânda başuma sultân iken âzâde vü fârig Beni zencîr-i ‘ aşkun boynı baglu bir esîr itdi 6 Ne gam endîşe-i zilletden ey Bâkî bu menzilde Hidâyet reh-beri lutfın aña kim dest-gîr itdi : -524- 1 Etrâf-ı çemen-zârı yine âb tolandı Gül-zâra girüp her yana salındı bulandı 2 Beñzetdi dehânuñnda olan habb-i nebâta Şeb-nem göricek gonca hemân agzı sulandı 3 Baglarsan eger deste-i reyhân ile turmaz Tâ rişte-i cân turrası târına ulandı 4 Ârâm-geh-i mürg idi dirler ser-i Mecnûn Meydân-ı mahabbetde ne başlar yuvalandı 5 Bâkîyi mey-i nâba yemîn itdi dimişler Gül gibi ele sâgar alup içmez ol andı 304 - 5 2 5 - 1 Sâkıyâ kalmaz imiş çünki bu sohbet bâkî Mey-i gül-gûn içelüm bâde-i cennet bâkî 2 Hv âbda almış idüm bûs-ı leb-i cânânı Cân dimagında dahı şimdi o lezzet bâkî 3 Beni öldürdi fırâkuñ meded ey dōst yitiş Hele bir pâre dahı tende harâret bâkî 4 Aglamazdum bu kadar zâr u zebûn olduguma Kalsa bir pâre gamuñ çekmege tâkat bâkî 5 Bâkî ölsün yoluna pâdişehüm sen sag ol Baht pâyende Hudâ yâr sa’ âdet bâkî - 5 2 6 - 1 Terk itdi ben za’ âfini gitdi revân gibi Gelmek müyesser olmadı bir dahı cân gibi 2 Ser-keşlik eylemezse o servüñ ayagına Yüzler süriyü varâyın âb-ı revân gibi 3 Devr içre gerçi sen de ser-âmedsin ey güneş OlmayasIn ol âfet-i devr-i zamân gibi 4 Ey âh mâhuñ irişemezsin kulagına Başuñ gerekse göklere irsün figân gibi 5 Tîr-i gamuñ nişânesidür diyü Bâkîyi Allâh ki halk çekdi çevürdi kemân gibi -527- 1 Dil-i pâk ol ‘ izâr-ı âle düşdi Gül-i rengine gûyâ jâle düşdi 2 Ruh-ı rengînüñ âb-ı ‘ arızuñda Gören dir suya ‘ aks-i lâle düşdi 305 3 Siyâh atlas gibi zülfüñ yaraşdı ‘ İzâr-ı âl-i müşgîn-hâle düşdi 4 Hümâyün-bâl açup şeh-bâz-ı zülfüñ Tezerv-i ‘ aklı nâ-geh ala düşdi 5 Saçuñ bendinde dil derdin sorarsañn Garîb üftâde müşkil hâle düşdi 6 Ezelde kur’ a-i mihr ü mahabbet Dil-i fîrûz-ı ferruh-fâle düşdi 7 Kemâle mâ’ il oldı tab’ -ı Bâkî Mahabbet halk içinde mâle düşdi -528- 1 Derd ü belâ vü gam bana ‘ ayş u safâ sana didi Şol ki ezelde derdüñe kâ’ il olup belâ didi 2 Derd ü mahabbet ehlini ‘ aşkuña da’ vet eyleyen Gel berü ma’ şer-i belâ derd ü gama salâ didi 3 Dil bir içim su istedi çeşme-i la’ l-i yârdan Âb-ı zülâl-i hançerin gösterüp işte mâ didi 4 La’ 1-i lebüñle tal’ atuñ ravza-i Cennetü’n-na’ îm Kaddüñe Cebre’ îl-i ‘ akl Sidre-i müntehâ didi 5 Nüktelerüñde Bâkıyâ ‘ âlem-i ‘ aşkı seyr iden Meşreb-i sâf ü pâküñe Câm-ı cihân-nümâ didi -529- 1 Çeşmümden akan hûn ile sâgar tola yazdı Meclisde geçen gice yine kan ola yazdı 2 Pend eylemiş ol sâde-ruha zâhid-i nâ-dân ‘ Aşk ehli hücûm eyledi rîşin yola yazdı 3 Bir pâre yaşum tâzeledi vâdî-i derdi Mecnûn gideli lâle-i mihnet sola yazdı 4 Yolunda delîl oldı dü-tâ kılmaga kaddüm Her dâl ki na’ l-i süm-i esbüñ yola yazdı 5 Hâsiyyet ile yâre yakîn itmek içündür Bâkî ki biraz kanlu elifler kola yazdı 306 -530- 1 Mu’ attâr kıldı âfâkı nesîm-i bâd-ı nev-rûzî Fürûzân oldı hûrşîdüñ çerâg-ı ‘ âlem-efrûzı 2 Dil-i mecnûna şimdi yig gelür leyli nehârından Olaldan âsitân-bûsuñ şeb-i târîkde rûzî 3 Hakim-i feylesof oldı velî pîr-i hıred olmaz Mu’ allim-hâne-i ‘ aşkuñ dahı tıfl-ı nev-âmûzı 4 Bize esrârını açmaz meye ta’ n itmeden geçmez Gel ey sâkî geçür bundan bu ‘ akl-ı dâniş-endûzı 5 Gözümün katresinden şîşeler toldı derûnumda Mahabbet tâkini tâ kim diküpdür tîr-i dil-dûzı 6 Şu ‘ âşık kim visâlüñ mîvesinden ârzû eyler Nihâl-i kâmet-i nîzen gerek zihninde merkûzi 7 Sabâ hâk-i rehin bûs itdi mugber oldun ey ‘ âşık Gubâr-ı hatt-ı müşgîni belürsin göresin tozı 8 Derûna şu’ le saldı tîg-i âteş-tâbı gûyâ kim Hudâvend-i cihânuñ berk-i şemşîr-i cihân-sûzı 9 Diler Bâkî Hudâdan ol hudâvend-i cihân-dâna Bekâ-yı baht-ı bih-rûzı devâm-ı feth-i fîrûzı 10 Nizâm-ı devletüñ dâ’ im hıyâm-ı rif’ atüñ kâ’ im Cihâna sâye saldukça bu ‘ âlî çetr-i zer-dûzî -531- 1 Hattum hisâbın bil didüñ gavgâlara salduñ beni Zülfüm hayâlin kıl didüñ sevdâlara salduñ beni 2 Geh âb-veş giryân idüp geh bâd-veş püyân idüp Mecnûn-ı ser-gerdân idüp sahrâlara salduñ beni 3 Vaslum dilersin çün didüñ lutf idüben olsun didüñ Yarın didün bir gün didüñ ferdâlara salduñ beni 4 Yûsuf gibi ‘ izzetde sen Ya’ kûb-veş mihnetde ben Dil sâkin-i Beytü’l-hazen tenhâlara salduñ beni 5 Bâkî-sıfat virdüñ elem itdün gözüm yaşını yem Kılduñ garîk-i bahr-i gam deryâlara salduñ beni 307 -532- 1 Allar geymiş hırâm eyler nihâl-i gül gibi Günde ‘ uşşâkuñ hezârın zâr ider bülbül gibi 2 Kâkül-i müşgîni sevdâsıyla yansam dûd-ı dil Gûşe-i destârdan peydâ olur sünbül gibi 3 Âteşîn ruhsârı üzre hâli vasfında sözüm ‘ Âşık-ı bî-dillerüñ agzın yakar fülfül gibi 4 Vasf-ı hüsninde ser-âgâz itdi dil nev-rûzda Bülbül-i şûrîdenüñ itdükleri gulgul gibi 5 Tab’ -ı Bâkî ol şeh-i Hayder-şeca’ ât şevkine ‘ Arsa-i kevn ü mekânı geşt ider Düldül gibi -533- 1 Gitdi Kayser kasrınuñ tâk u revâkı kalmadı Nice Kisrâ geçdi tâk u tumturâkı kalmadı 2 Bezm-i kesretden biz en evvel götürdük ayagı Meclis âhir oldı gitdi bâde sâkî kalmadı 3 Şevk u zevk ehli çekildi biz dahı yâ Hû didük Zevki gitdi ‘ âlemüñ ehl-i mezâkı kalmadı 4 Tolu urmış tarlaya döndürdi devrân sohbeti Câm sınmış mey dökilmiş dest-i sâkî kalmadı 5 Gam degül Bâkî bekâ semtine kılsa irtihâl Nice şehler bu fenâ mülkinde bâkî kalmadı -534- 1 Âh kim sevdüm yine bir dil-ber-i ra’ nâcugı Şimdiden bin var yanında ‘ âşık-ı şeydâcugı 2 Nice şîrîn olmasun kim süd yerine anası Sükker ile beslemiş ol tûtî-i gûyâcugı 3 Takınur göz degmesün diyü hamâ’ il boynına Sakınur yavuz nazardan n’eylesün anacugı 308 4 Yaluñuz nev-rüstedür seyr itmege korkar dahı Kanda gitse bilesince Salınur lâlâcugı 5 Dünyede öldügüme hîç gam yimezdüm Bâkıyâ Bir gice pehlûya çeksem ol melek-sîmâcugı -535- 1 Kûyında göñül dâmen-i dil-dâre sarıldı Hâcî gibi kim Ka’ bede estâre sarıldı 2 ‘ Arz itdüm aña nâme ile lü’lû-yı eşküm Cân riştesi mektûb-ı dürer-bâre sarıldı 3 Zahm urdı velî yaralarum sarmadı ol yâr Agyar işidüp tâ dimcye yâre sarıldı 4 Göklerde gören gice sanur kâh-keşândur Âhum dûtüni günbed-i devvâre sarıldı 5 Bâkî görüp ol pîreheni yâre sarılmış Sandum ki semen kadd-i sefîdâre sarıldı -536- 1 Gördiler ol bî-vefâyı terk ider her dem beni Özlerine eylediler nâleler hem-dem beni 2 Bûy-ı ‘ aşk ile sarıldum nâfe gibi posta Bir kılına asmadı ol kâkül-i pür-ham beni 3 Varayın kan aglayayın âsitân-ı yârda Fürkatinde kana yudı dîde-i pür-nem beni 4 Benden ögren gel hakîkat yolını ey yâr kim İtmezem terk günde biñ kez öldürürken gam beni 5 Bûy-ı zülfinden sabâ geldi dem urdı cânuma ‘ Âşık-ı âşüfte itdi Bâkıyâ ol dem beni -537- 1 ‘ Âlemi tâze bahâr itdi ruh-ı zîbâsı Virdi âfâka ziya tal’ at-i meh-sîmâsı 309 2 Batdı sâl-ı kühenüñ şît u sadâsı şimdi Çıkdı mürg-i çemenüñ nagme-i nev-peydâsı 3 Yine âyîne-i nev-rüzda peydâ oldı Nev-bahâruñ seheri hüsn-i cihân-ârâsı 4 Açdı ol gonca-i ra’ nâyı libâs-ı gül-gûn Düşdi ruhsârına zülfi başuma sevdâsı 5 İltifât ile bulur mürdeleri gerçi hayât ‘ Âşık-ı haste-dili öldürür istignâsı 6 ‘ İdden rûz-ı visâli bilürüz a’ lâdur Kutlu gündür o gün ammâ katı çok ferdâsı 7 Bâkıyâ şâh-ı cevân-baht-ı cihân sag olsun Gayra minnet komadı himmet-i bî-hem-tâsı 8 Câm-ı hürşîd-i cihân-tâba ziyâ feyz eyler Hâtem-i devletinüñ şa ’ şa ’ a-i elmâsı -538- 1 Saçuñ sevdâsı şeydâ ideli ben zâr u mahzûnı Unutdı halk-ı ‘ âlem kıssa-i Leylâ vü Mecnûnı 2 Olupdur çâr-pâre ney gibi âh itmeden bagrum Meger kim bezm-i ‘ aşkuñ sâkıyâ bu oldı kânûnı 3 Turuncî gabgabuña el suna diyü rakîb ey mâh Günüm eyvâ ile geçdi vü beñzüm oldı leymünî 4 İkisinüñ dahı bir benden özge vârisi yokdur Cihânda ben var iken kim anar Ferhâd u Mecnûnı 5 Cemâlüñ mushafını dil-berâ gördükçe bu Bâkî Okur Ve’ş-şems yüzüne kaşuña sûre-i Nûnı -539- 1 Derd-i çeşmün gördügümce derd-nâk eyler beni Gözlerüñ derdi senüñ bir gün helâk eyler beni 2 Kanlu bâglar gibi dil-ber baglamış hûnî gözin Gark-ı hûn âhir o çeşm-i hışm-nâk eyler beni 3 Dehre-i dehr-i denî bâg-ı belâda yaşumı Katre katre akıdur mânend-i tâk eyler beni 4 Turra-i müşgînüne olmazsa rûzî dest-res Şâne-veş minşâr-ı mihnet çâk çâk eyler beni 310 5 Zikrüñi dilden düşürmez sebze-i hâküm kaçan Dâne-veş dihkân-ı devrân zîr-i hâk eyler beni 6 Pertev-i hüsniyle rûşen mülk-i ‘ âlem Bâkıyâ Râh-ı ‘ aşka mühtedî ol nûr-ı pâk eyler beni -540- 1 İrdi vakt-i sabâh ey sâkî Bize sun var ise mey-i bâkî 2 Kilk-i âhum yazarsa sûz-ı dili Dutışur nûh sipihrün evrâkı 3 Hâk-i râh oldugın görüp cânân Katı ayaklar oldı ‘ uşşâkı 4 Haste çeşmi nigâr beste kılup Göze göstermez oldı âfâkı 5 Bâkıyâ gör harâb ider âhir Seyl-i eşküm bu nîl-gün takı -541- 1 Câm gibi diler isen k’ola kalbüñ sâfî Çeke gör sōfî safâ ile şarâb-ı sâfî 2 Lebüñüñ şâfiyesi vire diyü sâfi cevâb Bu göñül hastesinüñ virdi dürer yâ Şâfî 3 Toludur dil kafesi genc-i mahabbetle bu gün ‘ Aşk bâzârınun ey hv âce benem sarrâfı 4 N’ola zeyn olsa yine meclisümüz güller ile Gözümüñ kanlu yaşı eyledi pür etrâfı 5 Kim ide vasf-ı cemâlüñ senüñ âyîne-sıfat Bâkî-i tab’ gibi olmaya hîç vassâfı -542- 1 Ey göñül a’yân-ı devlet içre himmet kalmadı Kimden umarsın kerem ehl-i mürüvvet kalmadı 2 Nefse nefsi oldı ‘ âlem her kişi hayretdedür Kimseden hîç kimseye dermâna tâkat kalmadı 311 3 Ey dirîgâ lutf u ihsânuñ kapusın yapdılar Zikri hayr olsun dinür sâhib-sa’ âdet kalmadı 4 Gel zuhûr it kandasın ey Mehdî-i sâhib-kırân Kim cihânda zâhir olmaduk ‘ alâmet kalmadı 5 Câhil ü nâ-dân oh gör ister isen mertebe Kim kemâl ehline Bâkî şimdi ragbet kalmadı -5 4 3- 1 Elinden geldügince râz-ı ‘ aşkuñ dil nihân itdi Akup cûy-ı sirişk ol sırrı hayfâ kim ‘ ayân itdi 2 Tonatdı dâg ile bâzûlarmı ol gül-endâmuñ Açınca kolların etrâfı gûyâ gül-sitân itdi 3 Lebin agyâr-ı bed-hv âhuñ virüp agzına dişletdi Dirîgâ dōstlar meclisde ol meh yine kan itdi 4 Gelüp konmışken ey kaşı kemânum dilde peykânuñ Göñülden geçdi âhir cân evin vardı mekân itdi 5 Kadüñ servine göz dikmişdi ey serv-i revân amma Bu gün Bâkî yine gamzeñ okın hâtır-nişân itdi -544- 1 Dilâ nûş it ciger kanın mey-i gül-gûn ise gitdi Yüri zehr-i belâya kâni’ ol afyōn ise gitdi 2 Leb-i la’ lini emmek mey gibi kânûn idi ammâ Anı def eylediler şer’ ile kânûn ise gitdi 3 Gubâr-ı hatt-ı rûyıyla meger hayrân ola göñlüm Dirig elden leb-i dil-ber gibi ma’ cûn ise gitdi 4 O Leylî-veş gamından n’ola olsam pâdişâh-ı gam Cünûn mülkin bana ısmarladı Mecnûn ise gitdi 5 Dil-i mahzûn bulurdı kahve vü berş ile Bâkî zevk Dirigâ aradan zevk-i dil-i mahzûn ise gitdi 312 -545- 1 Gel bâga temâşâ ide gör âb-ı revânı Seyr eyle nedür sür’ at-i ‘ömr-i güzerânı 2 N’eyler seni bildüñ mi hevâ ‘âkıbet-i kâr Gör bâd-ı vezân üzre giden berg-i hazânı 3 Bir cây-ı hatar olmasa ‘ âlemde nedendür Ebrun bu gözi yaşı vü berkun hafekânı 4 Bilmez bu kazâ reh-güzer-i seyl-i fenâdur Pâyende sanan kasr-ı dil-efrûz-ı cihânı 5 Bâkî gider endîşe-i dünyâyı göñülden Degmez bu kadar ragbete bu menzil-i fânî -546- 1 Bi-hamdi’llâh ki yâri kıldı ferr-i baht-ı sultânî Müyesser eyledi Bârî Te’ âlâ feth-i Şirvânı 2 İrişdi nev-be-nev nusret o mansûr oldı her nevbet Muzaffer eyledi şâh-ı cihânı fazl-ı Rabbâni 3 Şehenşâh-ı felek-mesned şeh ü şeh-zâde ced-ber-ced Murâd ibni Selîm ibni Süleymân Hân-ı ‘ Osmânî 4 Buyur kem-ter kulun şâhum irişsün Çîn ü Mâçîne Açup iklîm-i Türk-istânı alsun taht-ı Hâkânı 5 Tırâş itdi ser-i a’ dâyı bir bir tîg-i bürrânı Atañ feth itdi kürsiyy-i bilâd-ı Berber-istânı 6 Gubâr-ı na’ l-i esbin dîde-i a’ dâya kühl itdi Ne Tebrîzin kodı ceddüñ ne Kazvîn ü Sıfâhânı 7 Esâs-ı mülki muhkem kıl kıbâb-ı kadri müstahkem Binâ-yı bahtuña lâzımdur alsunlar Horâsanı 8 Du’ âsı Bâkî-i üftâdenüñ ol kim kıyâm itsün Felekler sakfı turdukça binâ-yı ‘ ömrün erkânı 9 Çerâg-ı kevkeb-i bahtuñ güneşden tâb-nâk olmış Felekden ser-firâz olsun sarây-ı kadrüñ eyvânı 313 -547- 1 Hatundur şâm-ı zulmet gerdenündür şem -i kâfürî Fürûzân olmaga gül-nâr haddüñden alur nûn 2 Beyâz-ı safha-i ruhsâra ol hatt-ı cemâlüñle Muhakkak hatt-ı Nûrî mi ki yazmış âyet-i Nûn 3 Egerçi kahvenüñ bir gûne vardur ‘ âlemi amma İki kâse mey içre seyr iderler Çîn ü Fagfûn 4 O gonca-leb yanında hōş gör ey dil hâr-ı agyârı ‘ Asel cem’ eyleyen nûş eyler ekser nîş-i zenbûrı 5 Gubâr-ı der-geh-i şâha sürer yüz yirde yüz Bâkî Süleymâna mukârin olmag ister seyr idüñ mûrı -548- 1 Nice yıldur deşt-i gamdur cân-ı mahzûnuñ yiri Ey saçı Leylâ virildi bana Mecnûnuñ yiri 2 Kâmetün ‘ aksi düşerse tañ mı eşk-i çeşmüme Bâgda âb-ı revândur serv-i dil-cûnuñ yiri 3 Kûyına varsa ‘ aceb mi dil-berün gâhî rakîb Cennet idi bir zamân İblîs-i mel’ ûnuñ yiri 4 Bir huzûrum var-durur kûyunda olmakdan şehâ ‘ Arz olınsa almazam bana Feridûnuñ yiri 5 Dirhem-i eşküm dükenmez nice demdür Bâkıyâ Hâk-i cismümdür meger kim mâl-i Kârûnuñ yiri KIT’ALAR -1- 1 Ey şehenşâh-ı kerem-güster ü dâniş-perver Sâye-i lutf-i Hudâ pertev-i envâr-ı ezel 2 Hv âce-i rûy-ı zemîn pâdişeh-i devr-i zamân Husrev-i Cem-’ azamet dâver-i Cemşîd-mahal 3 Kef-i dest-i keremüñ ebr-i bahâr-ı ihsân Nem-i cûdunla ter ü tâze gül-istân-ı emel 314 4 Hâk-i pâyüñle olur çeşm-i cihân-bîn rûşen Gerd-i râhuñla bulur âyîne-i can saykal 5 Eyledi keşf ile izhâr-ı kerâmet keremüñ İtdi müşkillerümüz hv âce-i ihsânuñ hal 6 Kime kim reh-ber ola bedraka-i ihsânuñ Yolına karşu tutar şem’ -i hidâyet meş ’ al 7 Gerçi kâmillere ‘ âlemde nihâyet yokdur Minnet Allâha seni cümleden itmiş ekmel 8 Der-geh-i Hakka niyâz eyleyelüm ey Bâkî Cümleden der-geh-i sultâna du’ âdur efdal 9 Nitekim levh-i zer-efşânına çarhuñ çekile Subh-dem şa ’ şa ’ a-i mihrden altun cedvel 10 Ola vasfuñla müzeyyen safahât-ı eyyâm Tola medhüñle kütüb-hâne-i edyân u milel 11 Hâris-i memleket ü devlet ü ikbâlim ola Mâlikü’ 1-mülk Hudâvend-i cihân ‘ azze ve cel -2- Der-vasf-ı Şitâ 1 Kalmayup ferri düşdi destinden Hançer-i âb-gûnı Behrâmuñ 2 Bilmeyen anı sandı kim yahdur İlişüpdür kenârına bâmuñ -3- 1 Âfâkı şehâ ma’ deletüñ nûrı pür itsün Hürşîd gibi encümen-i dehre çerâg ol 2 Geh nâfe gibi eyle der ü deşti mu’ attar Geh gonca gibi gül-şene gel zînet-i bâg ol 3 Dârâ-yı cihân eylemesün ‘ âlemi sensüz Her kanda isen pâdişehüm dünyede sag ol - 4- 1 Ne yana ‘ azm-i hümâyûn iderseñ ola şehâ Nesîm-i subh-ı sa’ âdet yoluñda ferrâşuñ 315 2 Önünce peyk-i hidâyet delîl ü reh-ber ola Yanuñca Hızr ‘ aleyhi’s-selâm yoldaşuñ -5- 1 Kûh-sâra irse şu’ le-i şemşlr-i heybeti Deryalara atardı özin havfdan peleng 2 Deryaya düşse sâye-i tîg-i mehâbeti Pertâb iderdi kendüyi sahrâlara neheng -6- Mu’ammâ be-ism-i Sührâb 1 Gamzelerden tîg u hançer çekse kasd-ı ‘ âşıka Rüstem irmez Kahramân-ı çeşmüne rûz-ı mesâf 2 Tîrüñe ey sîm-ten olsun nişân âşüfte-dil Hōş yaraşur ol miyâne hançer-i zerrîn-gılâf -7- 1 Tab’ uñ ki genc-i gevher-i nazm oldı Bâkıyâ İrmez senüñ hayâlüñe bir iki bengiler 2 Başdan bu fahr sana yiter kim şeh-i cihân Hil’ at geyürdi nazmuña garrâ fırengiler -8- 1 Tab’ -ı sâhir-pîşene Bâkî göñüller meyl ider Şekker-i şi ’ r-i dil-âvîzüñ meger efsûnludur 2 Derme çatma geydürür iller libâsı şi ’ rine Hil’ at-i nazm-ı cihân-girüñ senüñ altunludur -9- 1 Söz degül dürr ü güher nazm itsem Kadr ü kıymet bilenüñ bendesiyüz 316 2 Hak-şinâs ehl-i nazar yârânuñ Ayagı tozı ser-efgendesiyüz -10- 1 Şîr-dilsin Bâkıyâ âzürde-hâtır olma sen Ta’ n u teşnî’ itseler bir nice ‘ âk-ı bî-hüner 2 Görme misin itlerüñ gavgâsını bâzârda İltifât itmez güzâr eyler hırâmân şîr-i ner -11- 1 Şâ ’ ir olup kişi söz söylemege ey Emrî Bizdeki tab’ gerek sencileyin gûl olmaz 2 Dâd-ı Hakdur bu sühan her kişinün Bâkî-vâr Tarz-ı eş- ’ ârı pesendîde vü makbûl olmaz 3 Yüri var buldugun agaca kaşınma miskîn Sen anun’çün götürü yırtar iseñ ol olmaz -1 2- 1 Geydügüñ eski püski şol kapamañ Kotan mı bilmezin yâ hod bogası 2 Geyicek Emriyâ olursm anı Boynuzı egri bir geyik bogası -13- 1 Emrînüñ iñen avreti hîç evde oturmaz Ol bilüp ider hidmetini kendü eliyle 2 Oglancugı yestehliyicek kalkar o miskîn Kendüsi siler bokını saçı sakalıyla -14- 1 Yâr bir meclîs kurar mı k’anda bu gamgîn göñül Devr elinden tâs tâs aguyı bir dem içmeye 2 Bir mübârek ‘ îd olur mı kim bu hayyât-ı felek Egnüme hil’ at diyü mihnet libâsın biçmeye 317 -15- 1 Kaldı bucakda eskidi dîvânuñ Emriyâ Söz yok egerçi bî-bedel ü bî-nazîrdür 2 Anı Delü Musannife bagışla sen hemân Varsun götini silsün o da bir fakîrdür -16- 1 ‘ Ömrüm oldukça güzel sevmeyeyin dirdüm lîk N’ideyin bu dil-i şeydâ beni yalan itdi 2 Yine bir şûh-ı cefâ-pîşe güzel cânânuñ Ugrın ugrın bakışı göñlünü tâlân itdi -17- 1 Lutf idüp ol şeh-i firişte-hısâl Kuzılar eylemiş kulına ‘atâ 2 Dâ’ imâ kıl du’ âyı ey Bâkî Kuzıların bagışlasun Mevlâ -18- 1 Yaşum dökilür âh idicek dîde-i terden Berg-i gül-i bâdâm gibi bâd-ı seherden 2 Geh la’ lüñe şekker ezilür gâh mey-i nâb Feryâd mey-i nâbdan u dâd şekerden -19- 1 Nice yıllar ‘ izz u ikbâl ile olduñ kâm-rân Ser-fıgende emrüne me’mür idi halk-ı cihân 2 Gamm-ı dil tagyîr-i vaz’ itse eger devr-i zamân Her kişi dünyâda geh mahzûn olur geh şâd-mân 318 -2 0- 1 ‘ Âkil odur kim cihânda yâd idüp ‘ isyânını Dûd-ı âhından dem-â-dem gözlerin nem-nâk ide 2 Künc-i ‘ uzlet ihtiyâr idüp varup bir gûşede Hâk bilüp kendüzin ölmezden evvel hâk ide TARİH -21- 1 ‘ Adem iklîmine ‘ azm eyledi çünkim Süleymân Hân İlâhi kabrine revzenler aç fırdevs-i a’ lâdan 2 İşitdüm fevtin ol Sultân-ı ‘ âlî-şânuñ ey Bâkî Didüm târihin ‘ azm itdi bekâya dâr-ı dünyâdan = 974 MATLA’ LAR -1- Kaysı cennet mîvesi la’ l-i şeker-bârıca bar Yâ gül-istân sebzesi ol hatt-ı jengârıca bar -2- Kesb ider derd ü gamuñ dil çeşm-i giryân harcanur Cem’ ider deryâ-yı ‘ umman ebr-i bârân harcanur -3- Hayliden kaldı göñül hâk-i der-i cânândedür Mübtelâ-yı derd ü gam bir ‘ âciz ü dermândedür -4- Her derd ü her sekâmete hâzık tabîb olur İllâ marîz-i ‘ aşka bulınmaz devâ bilür 319 -5- Tâze tâze dâglarla kanlu kanlu şerhâlar Hırka-i Hindûya döndürdi ten-i sad-çâkimüz -6- Bûseyle mürde dilleri ihyâya başladuñ İhyâ-yı mu’ cizât-ı Mesîhâya başladuñ -7- Teninde şerhaları ‘ âşık-ı dil-efgâruñ Hırâş-ı pençesidür şîr-i ‘ aşk-ı hûn-hv âruñ -8- Kıymaduñ sâkin-i kûyuñ olana peykânuñ Bir içim su ile agırlamaduñ mihmânuñ -9- Kesdi ‘ ırkın Karga-zâdedür diyen düşmenlerüñ Zâglanmış bir kılıçdur Bâkıyâ şi ’ rüñ senüñ -10- Dâ’ im olmaz devr-i gül devrân ise bâkî degül Gel begüm dönsün kadeh bundan yig olmaz devr-i gül -11- Tutdı gül-şende yine bülbül-i hōş-hv ân menzil Başlasun devre kadeh oldı müzeyyen mahfil -12- Meşrebi ‘ âşık-ı mey-hv âre-sıfat sâf degül Da’ vî-i sıdk u safâ sōfîye insâf degül -13- Bu devr içinde benem pâdişâh-ı mülk-i suhan Bana sunıldı kasîde bana virildi gazel 320 -14- Zahm-ı şemşîrüñ vefâ resmin gidermez sîneden Âb nakş-ı sûreti mahv eylemez âyîneden -15- Bâkîye hōş bulındı bu kaht-ı keremde gam Ol derd-mend şimdi ne yir olmasaydı gam -16- Hattuñ hadüñ yüzini tutmış nitekim ey cân Ebr-i siyâh içinde gizlendi mâh-ı tâbân -17- Öykünürmiş serv-i hōş-reftâre nahl-i büstân Kâşkî alsa yürüyi virse ey serv-i revân -18- Ellerin dil-ber yüzine tutdı sanmañ nâzdan ‘ Âşıka bu vech ile yüz gösterür açmazdan -19- N’ola mûdan eser olmasa hîç ol serv-kâmetde Şeb olmaz hep ser-â-ser rûz olur dirler kıyâmetde -20- Gam-ı hâlüñle ser-gerdân benefşe Gehî tōp oldı geh çevgân benefşe -21- Şimşâd u serv yüz yire korlar niyâz ile Sen kim çemende salmasın ‘ izz u nâz ile -22- Mihr-i ruhsârını vasf it o mehüñ matla’ da Ser-i a’ dâyı nihâyet añasın makta’ da 321 -23- Ne gam ‘ azl-i ebed nefy-i beled oldunsa ey Bâkî Cihânuñ mansıb u câhı degüldür kimseye bâkî -24- Mu’ ammâ be-ism-i Behmen Sahn-ı bâguñ havzınuñ her cânibi serv-i sehî Yâri girmiş suya sandum göricek ‘ aks-i mehi -25- Nihân olmaz mahabbet gizlü kalmaz ‘ âşıkun şûrı Ne mümkindür gele bir araya mestî vü mestûrî -26- Nâ-geh görince pertev-i ruhsâr-ı Ahmedî Bî-ihtiyâr zâhidüñ îmânı gevredi -27- Halvetde enîs eyleyüp ol şûh-ı cihânı ‘ Âlemde müyesser ola mı ‘ ayş-ı nihânı -28- Câm-ı nazmı sunıcak bezm-i ezelde sâkî Cür’ a-veş kalmış idi anda kelâmı bâkî -29- Ruh-ı mâh-ı şeb-ârâdan ‘ izâr-ı yâr zîbâdur Kamer a’ lâ ise mihr-i münîr a’ lâdan a’ lâdur -30- Medh eyledüm nigân bir a’ lâ gazel didüm Garrâ latîf ü dil-keş ü gâyet güzel didüm 322 -31- Özün hâl-i ‘ izâr-ı yâre beñzetmişsin ey ahter Ne bilsünler karañuda anuñ göz kıpdugın il