TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ (9 - 12. SINIFLAR) ÖĞRETİM
PROGRAMI
1.1 Metin merkezli yaklaşımın bir sonucu olarak bu programın
muhtevası metin türlerine göre şekillendirilmiştir.
1.2 Tür merkezli yaklaşımla hazırlanan bu program, edebiyat
eğitimini 9. sınıfta yakın dönemden alınan örneklerle başlatmayı esas
almaktadır
1.3 Farklı dönemlerde aynı türde yazılmış metinleri
incelemek.
1.4 Tür temelli bir kronoloji izlenecek.
1.5 Metinden döneme gitme yöntemi olacak.
edebiyat eğitimini 9. sınıfta yakın dönemden alınan
örneklerle başlatmayı esas almaktadır.
2..1 her ünitede ders işleme sürecinin aşamaları “Okuma
Çalışmaları”, “Yazma Çalışmaları” ve “Sözlü İletişim Çalışmaları” başlıkları
altında planlanmıştır.
2.2 öğrencilerin Türk
Dili ve Edebiyatı dersleri ile ulaşmaları becerileri “Kazanımlar” başlığı
altında; dersin içeriğinin ne olduğu ve nasıl yapılandırıldığı ise “Üniteler”
başlığı altında beklenen sunulmuştur.
1.
Tablo: Programdaki Kazanımların Dağılımı
Kazanımlar Kazanım Sayısı
2.
Türk Dili ve Edebiyatına Giriş 9
3.
Okuma Metni Anlama ve Çözümleme 27
4.
Eleştirel Okuma 13
5.
Yazma 21
6.
Sözlü İletişim Konuşma 17
7.
Dinleme 9
8.
Toplam 96
2.4 Yazma kazanımları, herhangi bir türde bir plan dâhilinde
metin yazma sürecini kavratacak şekilde hazırlanmıştır. Bu kazanımlar, planlı
yazma sürecinin temel aşamalarını oluşturan “hazırlık, planlama, taslak metin
oluşturma, metni düzeltme ve geliştirme, yazılan metni paylaşma” basamaklarının
alt basamaklarını içermektedir
3.1 Dersler, programdaki ünitelere uygun biçimde
yürütülmelidir. Ünitelerde okuma, yazma ve sözlü iletişim çalışmaları bulunmaktadır.
Bu çalışmalara ek olarak bazı ünitelerde dil bilgisi öğretimi, bazı ünitelerde
kitap okuma ve değerlendirme çalışmaları gerçekleştirilir.
3..2 27 farklı türe
dair bilgi ve uygulamalara yer verilmiştir. Ünitelerde metin türlerinin
dağılımında edebiyat geleneği içinde daha güçlü olan ve daha çok karşılaşılan
edebî türler olarak hikâye, roman, şiir ve tiyatroya her sınıf düzeyinde yer
verilmiştir
9.
Sınıfta “Türün Özelliklerini Yansıtan Metinler”
10.
11. 12. Sınıfta “Türün Gelişimini Yansıtan
Metinler”
her yıl, birinci döneme hikâye ve şiirle, ikinci döneme
roman ve tiyatroyla başlanması esas alınmıştır.
Dokuzuncu sınıfın birinci döneminde, öğrencinin kavraması ve
sonraki dönemlerde uygulayarak kalıcı kazanımlara dönüştürmesi istenen
“Araştırmaya Dayalı Metin Yazma” konusu yerleştirilmiştir. “Sunu Hazırlama” ve
“Hazırlıklı Konuşma” konuları ünitelere dâhil edilmiştir.
“Panel”, “Açık Oturum”a dokuzuncu sınıfta, “Münazara”ya 11.
sınıfta yer verilmiştir
3.3 öğrencilere yılda
en az iki kitabın (her dönem bir kitabın) okutulmasını ve kitap okumaya dair
yol gösterici çalışmalar yapılmasını esas almaktadır. Buna göre Türk Dili ve
Edebiyatı dersi kapsamında her dönemde bir kitap olmak üzere öğrencilerin iki
şiir, iki hikâye, iki roman, bir tiyatro ve bir deneme kitabı okuması
sağlanacaktır.
3.4 Türk Dili ve
Edebiyatı derslerinde dil bilgisi öğretimi okuma ve yazma çalışmalarıyla
birlikte planlanmıştır. 9 ve 10. sınıftaki dil bilgisi konularının (ses, şekil,
kelime ve cümle bilgisi) işlenen metinlerle ilişki kurularak okuma çalışmaları
kapsamında öğretilmesi planlanmıştır. 11 ve 12. sınıflarda konu temelli dil
bilgisi öğretimi yerine incelenen metinlerin, öne çıkan dil özellikleri
bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Anlatım bozuklukları, yazım ve
noktalama ile ilgili konuların ise bütün sınıflarda “Yazma Çalışmaları” içinde
geri bildirimlerle öğretilmesi benimsenmiştir.
3.5 Dil bilgisi çalışmaları 9 ve 10. sınıfta belirlenen
ünitelerde; 11 ve 12. sınıflarda ise her ünitede bir metin üzerinde yapılır.
3.6 Her ünitenin başında, yapılacak sözlü iletişim
çalışmaları planlanır, her öğrencinin bir dönemde en az bir sözlü iletişim
uygulamasına katılması sağlanır.
4.1 öğrenciler metin
türü, yazarlar-şairler, edebî dönemler, akımlar, kavramlar vb. hakkında bazı
bilgilere ihtiyaç duymaktadırlar. Bu bilgiler, her metin için gerektiği ölçüde
ders kitaplarında doğrudan verilmelidir. Sınıf içi çalışmalarda öğrencilerden
beklenen, bu bilgilerden yararlanarak okudukları metinleri anlamaları,
çözümlemeleri ve eleştirel bakışla değerlendirmeleridir.
4.2 Bir öğretim
yılında her kazanıma yönelik en az bir çalışma yapılmalıdır.
4.3 Öğrencilerin
kendi yazılarını kitap üzerine değil, defterlerine veya bağımsız kâğıtlara
yazmaları istenir.
5.1 Dokuzuncu sınıf ders kitabındaki ilk ünitede ve 10, 11
ve 12. sınıf ders kitaplarının sonunda Türkçenin tarihî gelişimi ile Türk
edebiyatının dönemlerini yansıtan şemalar bulunmalıdır.
5.2 Metinde öğrencilerin bilemeyeceği kelimelerin anlamları
metinden sonra verilmelidir.
5.3 Ders kitabında bir sınıfta kullanılan metin başka bir
sınıfta kullanılmamalıdır.
5.4 Bir sınıfta aynı sanatçıdan, farklı türlerde olmak
koşuluyla, en fazla iki metin alınabilir.
5.5 Gazete haberi, reklam, dilekçe, tutanak, öz geçmiş,
taslak senaryo öyküsü türlerinde özgün metinlerin yanı sıra ders kitabının
yazarı/yazarları tarafından üretilen metinler de kullanılabilir. Bu türler
dışında ders kitabı yazarları tarafından yazılan metinlere yer verilmez.
5.6 Divan edebiyatından seçilen metinler, dil yönüyle daha
sade olan örneklerden tercih edilmelidir. Metnin günümüz Türkçesine çevrilmiş
şekli verilmemelidir. Ayrıca şiirin yazıldığı aruz ölçüsünün kalıpları metnin
altına yazılmalıdır.
6.1 Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Programı; ölçme ve
değerlendirmede öğrencilerin bilgileri ezberlemesini değil beceriye
dönüştürmesini, değerlendirmede öğrenme süreçlerinin dikkate alınmasını, not
vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geri bildirime ağırlık verilmesini
hedeflemektedir.
6.2 Tanılayıcı
değerlendirmede, öğrencilerin hedeflenen becerileri kazanmak için ön koşul
niteliğindeki bilgi ve becerilere ne düzeyde sahip olduğu belirlenir
6.3 Biçimlendirici
değerlendirmede, öğrencilerin öğrendiklerini beceriye dönüştürme düzeyleri
belirlenir. Bu değerlendirme, öğretme süreci devam ederken ve ünite sonlarında
yapılır. Yazma
eğitiminde geri bildirim verilirken düşünce akışı, tutarlılığı, organizasyonu
gibi metnin büyük yapısını ilgilendiren konulara öncelik verilir. Daha sonra
anlatım bozuklukları, kelime tercihleri gibi hususlar ile yazım, noktalama,
okunaklılık, sayfa yapısı gibi mekanik unsurlara ilişkin düzeltmelere yönelik
geri bildirimler verilir.
Öğretmenin her öğrenciye ayrı ayrı geri bildirim vermesi
mümkün olmayabilir. Bu durumda öğretmenin belirgin hataları içeren metinleri
öğrencilerle birlikte değerlendirerek geri bildirim vermesi öğrencilerin ortak
hatalarını görmeleri açısından yararlı ve zaman kazandırıcı bir yöntemdir.
Öğretmen, öğrencilere bir yazının nasıl değerlendirileceği
hususunda bilgiler verir. Öğrenciler zaman zaman akran geri bildirimi yoluyla
birbirlerinin metinlerini değerlendirir.
6.4 Düzey belirleyici
değerlendirme ise öğrencilerin dersle ilgili bilgi, beceri, tutum gibi
özelliklere ne düzeyde sahip olduğunu ortaya koymak; bir anlamda başarı
düzeylerini belirlemek amacıyla ger- çekleştirilir.
Okuma çalışmalarına yönelik ölçme ve değerlendirme açık uçlu
sorulardan oluşan yazılı sınavlarla gerçekleştirilmelidir.
Türk Dili ve Edebiyatı dersinde her dönem öğrencilere en az
bir kitap okutulur. Bu kitap, sınıf içi değerlendirmenin yanında dönem içindeki
sınavlardan birindeki soru/sorularla da değerlendirilir.
Okuma çalışmalarına yönelik olarak öğretmen tarafından
hazırlanan yazılı sınavlarda test tekniği kullanılmamalıdır. Yazılı sınavlarda
metni anlama, çözümleme ve eleştirel okumaya yönelik sorulara ağırlık verilir,
bunun yanında gerektiğinde dil bilgisi, edebiyat bilgileri ve okunan kitapla
ilgili sorulara da yer verilir.
6.5 Yazma becerisi;
öğrencilerin yazdıkları yazılardan oluşan ürün dosyası, yazma sürecindeki
aşamalara katılması, ürettiği metni geri bildirimler doğrultusunda geliştirmesi
dikkate alınarak değerlendirilir. Her dönemde bir performans notu öğrencinin
ders içinde ve ders dışında ürettiği metinlerle oluşturduğu ürün dosyası
değerlendirilerek verilir. Ürün dosyası önceden hazırlanan ölçütlere dayalı
olarak değerlendirilir. Değerlendirmenin amacına ulaşabilmesi için
değerlendirme ölçütleri öğrencilerle paylaşılır, performansları hakkında onlara
geri bildirim verilir. Değerlendirmelerde kontrol listeleri, derecelendirme
(likert) ölçekleri, dereceli puanlama anahtarı vb. kullanılabilir.
6.6 Sözlü anlatım
becerileri öğrencinin dönem içinde yaptığı hazırlıklı konuşma, kısa oyun
canlandırma, şiir dinletisi sunma vb. etkinlikler ve derse katılımı, derste söz
alması ve ders içi etkinliklerde konuşanları dinlemesi dikkate alınarak
değerlendirilir. Her dönemde bir performans notu, sayılan hususlar dikkate
alınarak verilir. Öğrencilerin konuşma performansları gözlem formu, kontrol
listesi, derecelendirme (likert) ölçeği, dereceli puanlama anahtarı vb.
kullanarak değerlendirir.
