TERCÎC-BEND
Der-Medh-i Emîr Sülmân
1
Çün sabâ çözdi saçuñuñ cukdesini mûy mûy (tc II/1)
Kıldı pür magzın hevânuñ işbu canber-bûy bûy
Ger yañaguñ renginüñ caksi gül-istâna ire (tc II/1)
Bürkac-ıla_örte hayâsından güli hooe-rûy rûy
Lâle-zâr olsa yaşumdan yiryüzi_olmaya caceb (tc II/1)
Çünki kanlardur ahan bu gözlerümden cûy cûy
Niçe kim hûnî gözüñe cânlar iderem fidî (tc II/1)
Hoş idemez binüm-ile hîç ol beoe-hûy hûy
Ne senüñ hüsnüñe ne şeh cadline vardur nazîr (tc II/1)
Bâg-ı gül-zârı aradum bu cihânda gûy gûy
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/1)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
2
Nev-bahâr oldı vü nevbet girü degdi bülbüle (tc II/2)
Toldı kuşlaruñ nevâsından gül-istân gulgule
İrdi-y-ise bâğ-ı gül-zâra yüzüñden bir nişân (tc II/2)
Gonca bâgından çıhuban şâd ola gül güle
Gûş dutup bülbüle gül-reng-bâde nûş it (tc II/2)
Niçe kim tolarsa ol lacl-ile zerrîn-bülbüle
Gulgulını bülbülüñ çünkim işitdüñ bir nefes (tc II/2)
Gûş dut sîmîn surâhî eyledügi kulkule
195
Her kuluñ âzâdalıhdur ârzûsı ben şehüñ (tc II/2)
Kullıgın itdi temennâ beñzeye mi kul kula
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/2)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
3
Böyle kim lacl-i lebüñüñ hokkasıdur teng teng (tc II/3)
Nice güncâyiş bulupdur şekker anda teng teng
cİşve vü âl-ıla arslanları sayd ide eger (tc II/3)
Gözlerüñüñ şîvesinden ögrene bir reng reng
Sünbül ü güller bitürmiş hâr u hâre mîl mîl (tc II/3)
Nergis ü reyhân götürmiş râst her ferseng seng
Çünki reng-â-reng oldı dürlü çiçekden çemen (tc II/3)
Câm isde nukller döküp öñünde reng reng
Gül-sitânda şâh çünkim bezme âgâz eyleye (tc II/3)
Söz-ile sâzını irişdüre tâ harçeng çeng
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/3)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
4
Niçe kim ide saña ol gamze-i tannâz nâz (tc II/4)
Irma yoluñdan göñül ger azar-ısan az az
Ne güher-durur caceb agzuñ ki andan bilemez (tc II/4)
cİlm-ile esrârına_olan noktanuñ hem-râz râz
Bülbülüñ çünkim sözi budur sanâ her subhı-dem (tc II/4)
Gitdi kış u yaz geldi otur humâruñ yaz yaz
Sâzuñı mutrib koma sûz-ıla bir dem sâz kıl (tc II/4)
Kim olur mahmûr olan kişiye dem-sâz sâz
Defterüñ evrâkın almasun diseñ gül bigi yil (tc II/4)
Paoeişâhuñ medhin irte gice kış u yaz yaz
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/4)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
5
Oldı câoeû gözlerüñ efsûnına meshûr hûr (tc II/5)
Yüzüñüñ şemcinden ide mi_iktibâsı nûr nûr
Göñlümüñ sûr u sürûrı yoh ki cışkuñ ireli (tc II/5)
Göñlüm-ile kendü arasında çekdi sür sür
Ger cinâyet olur-ısa pâdişehden bir nefes (tc II/5)
Ola bende her ne var-ısa bed-i makdûr dûr
Atlarına yaraşursa kim depingü ola mâh (tc II/5)
İtlerine nice yite kıymet-i sâcûr cûr
Dirler-ise cakla kim-durur Süleymân-ı zamân (tc II/5)
cAkl diye ol halîfe husrev-i mansûr sûr
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/5)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
196
6
Bâg-ıla gül-zârı çünkim eyledi âbâoe bâoe (tc II/6)
Bâde-i reyhânı eyle nûş her-çi bâde bâd
Câm-ı Cem nûş eyle vü bülbül nevâsın gûş it (tc II/6)
İtme encâmı n’idesin çarh-ı bî-bünyâd yâd
Şâoe olup ol şâh yâdına mey iç kim cadli_anuñ (tc II/6)
Zulmı şöyle itdi ki_andan kimse dimez dâd dâd
Oldı anuñ ohı peykânı odına seng mûm (tc II/6)
Oldı anuñ kılıcına âhen-i pûlâd lâd
Sûsen ü servi unıt kim tâ selâtîn ü mülûk (tc II/6)
Benddür hükmine şâhuñ her ki_ola âzâd zâd
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/6)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
7
Çarh fermânuñdan ırah uramaz bir kâm kâm (tc II/7)
Hasmuñuñ olup-durur cisminde her endâm dâm
Ola Bercîs ayaguñ tozına cândan müşterî (tc II/7)
Kamu ser-keşlikle oldı hükmüñe Behrâm râm
Sad ola mı leşkerüñe her ki ola sana dâd (tc II/7)
cAyn bilgi tîg-zen ola mı geyse lâm lâm
Mihrüñüñ yüzi-y-ile bulur safâ her gün sabâh (tc II/7)
Kılıcıñuñ korhusından kan kusar her şâm şâm
Şâhdur Çimşîd-i mülk ü milk-i hûrşîd-i felek (tc II/7)
Niçe kim câm içe olsun şâha hayr-encâm câm
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/7)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
8
Çinki götürdi sabâdan ebr-i gûher-bâr bâr (tc II/8)
Nâle ider gül-sitân içinde bülbül zâr zâr
Bülbüle karşu şehüñ lutfını zikr it Ahmedî (tc II/8)
Olmasun kim saña ola dahı dürlü_efkâr kâr
Niçe ki_ola sebze-y-ile lâleye eshâr dem (tc II/8)
Niçe ki ola sebze-y-ile lâleye eşcâr câr
Dostuñ yolında olsun hâr hârâ perneyân (tc II/8)
Düşmenüñüñ gözine olsun gül-i fer hâr hâr
Her ki bir kılca senüñ mihrüñ yolından dûr ola (tc II/8)
Mîh olsun anuñ endâmına kıllar târ târ
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/8)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
9
Senden ırah bu kulı idüp-durur beoe-hâh hâl (tc II/9)
Nicedür hâlüne uş oldugı kaddüm dâl dal
Mâla meyli kamu halkuñ göñli mâl-â-mâldur (tc II/9)
197
Kimse var mı ki_olmamış ola aña âmâl mâl
Lîki sensin kim katuñda hâkdür mâl-ıla genc (tc II/9)
Kim bilürsin kimseneye olamaz emvâl vâl
Dostuña dürlü dürlü lutf ider her-mâh mâh (tc II/9)
Düşmenüñe gûne kahr ider her-sâl sâl
Bulmayan şâhuñ senâsı-y-la güşâyiş gül bigi (tc II/9)
Lâle bigi dilini itsün anuñ aglâl lâl
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/9)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
I
TERKÎB-İ BEND
Emîr Sülmân İçin
1
Şâd ol göñül ki girü calâ-ragm-ı rûzigâr (tk I/1)
Mansûr oldı râyet-i sultân-ı kâm-kâr
Dârâ-yı mülk ü baht u Ferîdûn-ı tâc u taht (tk I/1)
Sâlâr-ı ins ü cinn ü Süleymân-ı rûzigâr
Kutb-ı medâr-ı millet ü şâh-ı felek-penâh (tk I/1)
Mihr-i sipihr-i devlet ü şîr-i cadû-şikâr
Çimşîd-i çetr-güster ü Behrâm-ı saf-şiken (tk I/1)
Hûrşioe-i ñur-ı mevhibet ü zıll-ı Kirdigâr
Sultân-ı bahr-ı tabc u şehin-şâh-ı kân-yesâr (tk I/1)
Ki_itdi âferîn vücûdına Cân-âferîoe-i kâr
Bî-revnak-ıdı andan ırak kâr u bâr-ı mülk (tk I/1)
Uş makdeminde oldı girü hûb çün nigâr
cÂlemde zulmet-i zulm uş girü nihân (tk I/1)
Olalı cadliñüñ güneşi subh-ı âşikâr
Zikri-durur göñüllere hem feth ü hem fütûh (tk I/1)
Şöyle ki şükr-i medhidür ârâm u revh-i rûh
2
Gitdi_ol ki cevrden günümüz tîre-reng-idi (tk I/2)
Âyînesi hayâtumuzuñ tolu jeg-idi
Teng-idi göñlümüz nitekim gonca gussadan (tk I/2)
Yaşı ki_akar-ıdı gözümüñ lâle-reng-idi
Minnet Haka ki dutdı cadem yolın ol zemân (tk I/2)
Kim bizüm-ile mihr ü sipihr işi ceng-idi
Ol havf gitdi kim kader-endâz-ı kavs-i çarh (tk I/2)
Sehm-ile bize atdugı tîr-i haoeeng-idi
Çünkim kaderlemişdi kazâ ohını felek (tk I/2)
Bî-vüscat-i kazâ bize yiryüzi teng-idi
Sınmış-ıdı göñüllerümüz şîşesi ki çarh (tkI/2)
Atdugı âb-gîneye peyveste seng-idi
Şâoeîlıg-ıla ney bigi hoş-demdür ol göñül (tk I/2)
Kim gam keş-â-keşinde sanayduñ ki çeng-idi
198
Minnet Haka baht-ıla tahtına geldi şâh (tk I/2)
Başına kodı lâle bigi laclden külâh
3
Lutfuñ revâyihi dil ü câna eser kılur (tk I/3)
Şöyle ki goncada dem-i bâd-ı seher kılur
Şîr-âb ü sebz-sebze bigi oldı kılıcuñ (tk I/3)
Kim yüregini düşmeninüñ âb-hWâr kılur
Nergis kenîzek oldı serâ-perdeñe meger (tk I/3)
Kim mihr terbiyet-ile_anı tâc-ver kılur
Her subh gün kapuñda yüzini yire sürer (tk I/3)
Ki_atun tozın kevakibe kuhl-ı basar kılur
Destân-ı Zâl u Sâm nedür kim şecâcatüñ (tk I/3)
Bunı fisâne_ider anı yalan semer kılur
Sini cemâl-i âyînesini düzetdi Hak (tk I/3)
Lâ-büd cinâyeti-y-le saña hoş-nazar kılur
Bende rızâ yog-ıdı ki senden cüoeâ düşem (tk I/3)
Nâ-çâr ol işe ki kazâ vü kader kılur
Cânından ayru düşmege ten vire mi rızâ (tk I/3)
Ola mı ihtiyârı-la mâhî sudan cüoeâ
4
Olmaya mâh u mihrde bu câh u bu celâl (tk I/4)
Hem encüm ü sipihrde bu cizz ü bu makal
Lutfuñ şemâyili-y-le müferrih olur cenüb (tkI/4)
Hulkuñ revâyıhı-y-la mürevvih olur şemâl
Tâ Hâtim-ile Cevne kerem ehli her ki var (tkI/4)
Senden gerek tacallüm ide bahşîş ü nevâl
Der-hâl mahv olur u irişür icâbete (tkI/4)
cAfvuñla her günâh u catâñ-ıla her süvâl
Ger âfitâba fahr ider-ise olur revâ (tkI/4)
Nacline beñzedügi-y-içün atuñuñ hilâl
Hasmûn rebâb bigi iñilerse ne caceb (tkI/4)
Kim çeng bigi kahruñ aña virdi gûşmâl
Her kim hayâl ide ki bula saña nazîr (tkI/4)
Düşde dahı muhâl ola saña bu hayâl
Saña misâl yazmadı bir nakş lem-yezel (tk I/4)
Baş cân bigi kimesne bulamaz sanâ bedel
5
Buldı şehâ ducân-ıla ervâh inticaş (tk I/5)
Şol resme kim senâñ-ıla eşbâh intikâş
Acmâr kâtibi kazıyup yuydı hasmuñuñ (tk I/5)
Levh-i hayâtdan adını dutup kalem-tirâş
Gül bigi tâ urınmag-ıçun başa düşmenüñ (tk I/5)
Yildi virince lâle bigi yile tâc u baş
Gerçi ki gonca bigi dürüşdi ki baş ola (tk I/5)
Baş olmadı vü lâle bigi çıhdı_içinde baş 199
Teb-lerze saldı güneşe rumhuñ mahâfeti (tk I/5)
Aña calâmet uş yerekân-ıla irticâş
Ne râz ola felekde ki bilmeseydin anı (tk I/5)
Esrâr-ı gayb göñlüñe çün gün bigi_oldı fâş
Maczûrdur eger saña öykündi-se cadû (tk I/5)
N’ola eger diye hezeyân sâhib-i firâş
Şükrüñ ne dilde ki_idi-le tolar dehân şeker (tk I/5)
Zikrüñ ne vakt ki eydile döker zübân güher
6
İy menbac-ı sacâdet ü iy matlac-ı kerem (tk I/6)
V’iy masnac-i macarif ü iy meşrac-ı nicam
Düşmen huzûrı itdi zuhûruñ senüñ nihân (tk I/6)
Çün nûr irişe mahv olur sâye-i zılem
Kulluguña rükûc u sücûd ide hâk ü çarh (tk I/6)
Bu ser-figende düşdi vü oldı püşt-ham
cAdlüñ hümâyi sâye salalı memâlike (tk I/6)
cAnkâ bigi_oldı Kâf-ı cademde nihân-sitem
Her kim penâh ide kapuñı olmaya tebâh (tk I/6)
Lutfuna_emel dutana cihânda_irmeye elem
Hulkuñ şemâmesi-y-le revân-bahş olur şemâl (tk I/6)
Kimde_ola bu şemâyil ü lutf-ıla şiyem
Mansûr eylesün calemüñi cihânda Hak (tk I/6)
Ki_adûn sehâ vü cilm-ile câlemdedür calem
Saña gerek ducâ vü senâ her sabâh u şâm (tk I/6)
Kim sıyt-ı cadlüñüñ toludur milk-i Mısr u Şâm
7
İtdi şehâ cenâbuñı Hakk câleme me’âb (tk I/7)
Kim emm-ile emân toludur bu yüce cenâb
Sîr-âb olam diyü kılıcuña düşer senüñ (tk I/7)
Hasmuñ ki her şerâb olupdur aña serâb
Hasmuñ ki bûmdur yiri oldı harâbeler (tk I/7)
Uysa hümây dahı yiri anuñ ola harâb
İhlâs-ıla_Ahmedî saña ider ducâ ki Hak (tk I/7)
İtsün salâh-ı câlem-içün anı müstecâb
Niçe ki beñzedile ekârib ekaribe (tk I/7)
Olsun rikâb-ı hasm kılıcuñuzu kırâb
Peykânı ohuñuñ ki deler kûh-ı âheni (tk I/7)
Salsun hasûd cânına sindük bigi_ıztırâb
Her iş ki dutasın aña yol bulmasun hatâ (tk I/7)
Her rây ü fikr ki_idesin olsun kamu savâb
Niçe ki döne çarh u ide seyr mâh u mihr (tk I/7)
İtsün saña Hak emr-ile gerdân sipihir ü mihr
II
TERÎB-İ BEND
200
(Melik Sülmân İçin)
1
Dönerken bu tokuz çarh-ı müdevver (tk II/1)
Şerefdeyken yidi necm-i münevver
Düzetmişken bulıt lacl-ile dürden (tk II/1)
Zümürrüd levhine yüz dürlü zîver
Saru kızıl çiçeklerdür meger kim (tk II/1)
Yirüñ yüzini kılmışken musavver
Zafer buldı cadûya şol melik kim (tk II/1)
Kamu serverleredür mîr ü server
Melek-sîret felek-rifcat melik kim (tk II/1)
Giriser hükmine bu yidi kişver
Sikender-devlet ü Çimşîd-fıtnat (tk II/1)
Ferîoeûn-haşmet ü hûrşîd-talcat
2
Ser ü hem server ü mîr-i mucazzam (tk II/2)
Sürûr-ı milk ü mansûr-ı mükerrem
Ne Pervîz ü ne Hürmüz kim katında (tk II/2)
Kemîne-bendedür Pîrûz-la Cem
Ne Bîjen kim kılıcı korhusından (tk II/2)
Yahılur şemc gibi rûh-ı Rüstem
Felek dimiş ki ben bu şeh kulıyan (tk II/2)
Melek dimiş ki bî-şek ben dahı hem
Nedür sorgıl fütüvvet ficli her gün (tk II/2)
Nedür görgil mürüvvet şuglı her gün
Kamu yiryüzi n’ola Mısr-ıla Rûm (tk II/2)
Kılur kendüyi bu şeh hükmine mûm
3
Meh-i dey çün gidüben geldi behmen (tk II/3)
Bu yiryüzinde bitdi Cûd u behmen
Şeh-i Pîrûz yir yüzini dutdı (tk II/3)
Nice kim nîm-rûzı dutdı behmen
Felek-kadr ü melek-rifcat melik kim (tk II/3)
Be gurdûn kodı buyrugına gerden
Yahılur korhudan şol resme kim cûd (tk II/3)
Getürdükde kılıcın zikre düşmen
Heoeengi sehmine bunuñ ne migfer (tk II/3)
Kılıcı zahmına bunûn ne cevşen
Nedür bu şeh dutıcah tîr ü şimşîr (tk II/3)
Katında mûş u gürbe bebr-ile şîr
4
Çü girdi hükmine gerdende gerdûn (tk II/4)
Dahı gerdûna dön dimez meger dün
Ne hidmet kim kılına buña makbûl (tk II/4)
Ne midhat kim dinile buña mevzûn
201
Yolı tozına bende canber ü misk (tk II/4)
Kılupdur hulkı reşkinden ciger hûn
cAceb midür dutarsa şark u garbı (tk II/4)
Bu yüce devlet ü bu taht-ı meymûn
Dilümde şükridür tesbîhe hem-dem (tk II/4)
Demünde zikrüdür tevhide makrûn
Bu şeh vasfı-durur her dilde mezkûr (tk II/4)
Bunun sacyi-durur her yirde meşkûr
5
Senüñ hulkuñla magz-ı rûh müşgîn (tk II/5)
Seni sevmez göñül bed-baht ü miskîn
Felekde yoh-durur bu cizz ü rifcat (tk II/5)
Melekde yoh-durur bu kadr ü temkîn
Ne gussa caybı vardur dirse düşmen (tk II/5)
cAceb midür cücal yir-ise sergîn
Göñüller sini diler mihr-ile kim (tk II/5)
Senüñ göñlüñde yohdur kahr-ıla kîn
Senüñ hışmuñ kime yüz dutar-ısa (tk II/5)
Girü cafvuñ kılur kılursa teskîn
Melik kılur seni Hak halka key bil (tk II/5)
Senüñdür milk sen tedbîrini kıl
6
Senüñle zinde-durur milk ü millet (tk II/6)
Tapuña bende-durur dîn ü devlet
Ne kavlüñde senüñ var töhmet ü kizb (tk II/6)
Ne ficlüñde senüñ var mekr ü cillet
Göñüller meyl kıldugı kamu sen (tk II/6)
Ki bulur mahv cafvuñ-ıla zellet
Virürsin kesret-ile halka nicmet (tk II/6)
Ki yohdur himmetüñde hîç dellet
Kime kim bula cizzet devletüñde (tk II/6)
Dahı yol bulmaya hergis mezellet
Dahı bir şeh bulınmaz sencileyin (tk II/6)
Dutucı cadl-ile hoş-mezheb ü dîn
7
Bugün sen Husrev-i rû-yı zemînsin (tk II/7)
Bu mülke nusret ü feth ü mübînsin
Nesîm-i rûh bigi hoş-nefessin (tk II/7)
Refîk-i cakl bigi dûr-bînsin
Kamu millet seni diler seni dir (tk II/7)
Ki bi-şek sen rakîb-i milk ü dînsin
Hemîşe şerr defcine kılup sacy (tk II/7)
Ne hayra kim var-ısa sen mucinsin
Seni kılur taleb devlet şeb ü rûz (tk II/7)
202
Ki bilür sini kim bahta karinsin
Kişi kim hamd-i seh vü şast kıla (tk II/7)
Bu şicri kim didi-se bellü bile
III
TERKİB-İ BEND
(Der-Mehd-i Emîr Sülmân)
1
Nikâb açdı yüzinden hoş-likâ gül (tk III/1)
Cihânı kıldı pür-nûr u safâ gül
Serâ-perde urup gül-zâr içinde (tk III/1)
Düzetdi bülbül-i perde-serâ gül
Yüzüñ rengini gördiler reyâhîn (tk III/1)
Anuñ-çun oldı uş gark-ı hayâ gül
Ayagı tozınuñ bir zerresi-y-çün (tk III/1)
Sabâya virdi varlıgın fidâ gül
Dimâgı müşg-ile tolu hevânuñ (tk III/1)
Niçe kim hüsnüñe kılur senâ gül
Sabâ binün bigi cışkuñdan iyi yâr (tk III/1)
Gehî dîvâne olur gâh bîmâr
2
Güli çün gördi hoş dem-sâz bülbül (tk III/2)
Kılur sûz-ıla her-dem sâz bülbül
Hoşâ fasl-ı bahâr u vasl-ı dil-dâr (tk III/2)
Seher-geh çün ide âvâz bülbül
İşit kim her nefes cışkuñ işinden (tk III/2)
Saña rûşen ide biñ râz bülbül
Niyâz it nâzına yâruñ ki hoşdur (tk III/2)
Tahammül itse gülden nâz bülbül
Kalur gül-zâr şavkı-y-la niçe kim (tk III/2)
Yüzüñüñ vasfın ider söz bülbül
Cihân tolu nevâ vü berg-i güldür (tk III/2)
Dem-i nây u rebâb u câm-ı müldür
3
Egerçi canber-efşândur benefşe (tk III/3)
Senüñ zülfüñe hayrândur benefşe
Dimâgına saçuñ sevdası düşdi (tk III/3)
Anuñ-ıçun perîşândur benefşe
Saçuña müşg dimiş ol hatâdan (tk III/3)
Boyın egmiş peşîmândur benefşe
Cihân hayrân-durur zülfüñe anı (tk III/3)
Ne bilsün kim ne reyhândur benefşe
Dimâgını hevânuñ kıldı müşgîn (tk III/3)
Meger şâha senâ-hwândur benefşe
Melik Sülmân ki oldur şâh-ı kişver (tk III/3) 203
Der-Medh-i Emîr Sülmân
1
Çün sabâ çözdi saçuñuñ cukdesini mûy mûy (tc II/1)
Kıldı pür magzın hevânuñ işbu canber-bûy bûy
Ger yañaguñ renginüñ caksi gül-istâna ire (tc II/1)
Bürkac-ıla_örte hayâsından güli hooe-rûy rûy
Lâle-zâr olsa yaşumdan yiryüzi_olmaya caceb (tc II/1)
Çünki kanlardur ahan bu gözlerümden cûy cûy
Niçe kim hûnî gözüñe cânlar iderem fidî (tc II/1)
Hoş idemez binüm-ile hîç ol beoe-hûy hûy
Ne senüñ hüsnüñe ne şeh cadline vardur nazîr (tc II/1)
Bâg-ı gül-zârı aradum bu cihânda gûy gûy
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/1)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
2
Nev-bahâr oldı vü nevbet girü degdi bülbüle (tc II/2)
Toldı kuşlaruñ nevâsından gül-istân gulgule
İrdi-y-ise bâğ-ı gül-zâra yüzüñden bir nişân (tc II/2)
Gonca bâgından çıhuban şâd ola gül güle
Gûş dutup bülbüle gül-reng-bâde nûş it (tc II/2)
Niçe kim tolarsa ol lacl-ile zerrîn-bülbüle
Gulgulını bülbülüñ çünkim işitdüñ bir nefes (tc II/2)
Gûş dut sîmîn surâhî eyledügi kulkule
195
Her kuluñ âzâdalıhdur ârzûsı ben şehüñ (tc II/2)
Kullıgın itdi temennâ beñzeye mi kul kula
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/2)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
3
Böyle kim lacl-i lebüñüñ hokkasıdur teng teng (tc II/3)
Nice güncâyiş bulupdur şekker anda teng teng
cİşve vü âl-ıla arslanları sayd ide eger (tc II/3)
Gözlerüñüñ şîvesinden ögrene bir reng reng
Sünbül ü güller bitürmiş hâr u hâre mîl mîl (tc II/3)
Nergis ü reyhân götürmiş râst her ferseng seng
Çünki reng-â-reng oldı dürlü çiçekden çemen (tc II/3)
Câm isde nukller döküp öñünde reng reng
Gül-sitânda şâh çünkim bezme âgâz eyleye (tc II/3)
Söz-ile sâzını irişdüre tâ harçeng çeng
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/3)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
4
Niçe kim ide saña ol gamze-i tannâz nâz (tc II/4)
Irma yoluñdan göñül ger azar-ısan az az
Ne güher-durur caceb agzuñ ki andan bilemez (tc II/4)
cİlm-ile esrârına_olan noktanuñ hem-râz râz
Bülbülüñ çünkim sözi budur sanâ her subhı-dem (tc II/4)
Gitdi kış u yaz geldi otur humâruñ yaz yaz
Sâzuñı mutrib koma sûz-ıla bir dem sâz kıl (tc II/4)
Kim olur mahmûr olan kişiye dem-sâz sâz
Defterüñ evrâkın almasun diseñ gül bigi yil (tc II/4)
Paoeişâhuñ medhin irte gice kış u yaz yaz
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/4)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
5
Oldı câoeû gözlerüñ efsûnına meshûr hûr (tc II/5)
Yüzüñüñ şemcinden ide mi_iktibâsı nûr nûr
Göñlümüñ sûr u sürûrı yoh ki cışkuñ ireli (tc II/5)
Göñlüm-ile kendü arasında çekdi sür sür
Ger cinâyet olur-ısa pâdişehden bir nefes (tc II/5)
Ola bende her ne var-ısa bed-i makdûr dûr
Atlarına yaraşursa kim depingü ola mâh (tc II/5)
İtlerine nice yite kıymet-i sâcûr cûr
Dirler-ise cakla kim-durur Süleymân-ı zamân (tc II/5)
cAkl diye ol halîfe husrev-i mansûr sûr
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/5)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
196
6
Bâg-ıla gül-zârı çünkim eyledi âbâoe bâoe (tc II/6)
Bâde-i reyhânı eyle nûş her-çi bâde bâd
Câm-ı Cem nûş eyle vü bülbül nevâsın gûş it (tc II/6)
İtme encâmı n’idesin çarh-ı bî-bünyâd yâd
Şâoe olup ol şâh yâdına mey iç kim cadli_anuñ (tc II/6)
Zulmı şöyle itdi ki_andan kimse dimez dâd dâd
Oldı anuñ ohı peykânı odına seng mûm (tc II/6)
Oldı anuñ kılıcına âhen-i pûlâd lâd
Sûsen ü servi unıt kim tâ selâtîn ü mülûk (tc II/6)
Benddür hükmine şâhuñ her ki_ola âzâd zâd
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/6)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
7
Çarh fermânuñdan ırah uramaz bir kâm kâm (tc II/7)
Hasmuñuñ olup-durur cisminde her endâm dâm
Ola Bercîs ayaguñ tozına cândan müşterî (tc II/7)
Kamu ser-keşlikle oldı hükmüñe Behrâm râm
Sad ola mı leşkerüñe her ki ola sana dâd (tc II/7)
cAyn bilgi tîg-zen ola mı geyse lâm lâm
Mihrüñüñ yüzi-y-ile bulur safâ her gün sabâh (tc II/7)
Kılıcıñuñ korhusından kan kusar her şâm şâm
Şâhdur Çimşîd-i mülk ü milk-i hûrşîd-i felek (tc II/7)
Niçe kim câm içe olsun şâha hayr-encâm câm
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/7)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
8
Çinki götürdi sabâdan ebr-i gûher-bâr bâr (tc II/8)
Nâle ider gül-sitân içinde bülbül zâr zâr
Bülbüle karşu şehüñ lutfını zikr it Ahmedî (tc II/8)
Olmasun kim saña ola dahı dürlü_efkâr kâr
Niçe ki_ola sebze-y-ile lâleye eshâr dem (tc II/8)
Niçe ki ola sebze-y-ile lâleye eşcâr câr
Dostuñ yolında olsun hâr hârâ perneyân (tc II/8)
Düşmenüñüñ gözine olsun gül-i fer hâr hâr
Her ki bir kılca senüñ mihrüñ yolından dûr ola (tc II/8)
Mîh olsun anuñ endâmına kıllar târ târ
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/8)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
9
Senden ırah bu kulı idüp-durur beoe-hâh hâl (tc II/9)
Nicedür hâlüne uş oldugı kaddüm dâl dal
Mâla meyli kamu halkuñ göñli mâl-â-mâldur (tc II/9)
197
Kimse var mı ki_olmamış ola aña âmâl mâl
Lîki sensin kim katuñda hâkdür mâl-ıla genc (tc II/9)
Kim bilürsin kimseneye olamaz emvâl vâl
Dostuña dürlü dürlü lutf ider her-mâh mâh (tc II/9)
Düşmenüñe gûne kahr ider her-sâl sâl
Bulmayan şâhuñ senâsı-y-la güşâyiş gül bigi (tc II/9)
Lâle bigi dilini itsün anuñ aglâl lâl
Mîr Sülmân Şâh İskender-der ü Dârây-rây (tc II/9)
N’ola Dârâ ki_idemez eyle ki_ol_ider rây rây
I
TERKÎB-İ BEND
Emîr Sülmân İçin
1
Şâd ol göñül ki girü calâ-ragm-ı rûzigâr (tk I/1)
Mansûr oldı râyet-i sultân-ı kâm-kâr
Dârâ-yı mülk ü baht u Ferîdûn-ı tâc u taht (tk I/1)
Sâlâr-ı ins ü cinn ü Süleymân-ı rûzigâr
Kutb-ı medâr-ı millet ü şâh-ı felek-penâh (tk I/1)
Mihr-i sipihr-i devlet ü şîr-i cadû-şikâr
Çimşîd-i çetr-güster ü Behrâm-ı saf-şiken (tk I/1)
Hûrşioe-i ñur-ı mevhibet ü zıll-ı Kirdigâr
Sultân-ı bahr-ı tabc u şehin-şâh-ı kân-yesâr (tk I/1)
Ki_itdi âferîn vücûdına Cân-âferîoe-i kâr
Bî-revnak-ıdı andan ırak kâr u bâr-ı mülk (tk I/1)
Uş makdeminde oldı girü hûb çün nigâr
cÂlemde zulmet-i zulm uş girü nihân (tk I/1)
Olalı cadliñüñ güneşi subh-ı âşikâr
Zikri-durur göñüllere hem feth ü hem fütûh (tk I/1)
Şöyle ki şükr-i medhidür ârâm u revh-i rûh
2
Gitdi_ol ki cevrden günümüz tîre-reng-idi (tk I/2)
Âyînesi hayâtumuzuñ tolu jeg-idi
Teng-idi göñlümüz nitekim gonca gussadan (tk I/2)
Yaşı ki_akar-ıdı gözümüñ lâle-reng-idi
Minnet Haka ki dutdı cadem yolın ol zemân (tk I/2)
Kim bizüm-ile mihr ü sipihr işi ceng-idi
Ol havf gitdi kim kader-endâz-ı kavs-i çarh (tk I/2)
Sehm-ile bize atdugı tîr-i haoeeng-idi
Çünkim kaderlemişdi kazâ ohını felek (tk I/2)
Bî-vüscat-i kazâ bize yiryüzi teng-idi
Sınmış-ıdı göñüllerümüz şîşesi ki çarh (tkI/2)
Atdugı âb-gîneye peyveste seng-idi
Şâoeîlıg-ıla ney bigi hoş-demdür ol göñül (tk I/2)
Kim gam keş-â-keşinde sanayduñ ki çeng-idi
198
Minnet Haka baht-ıla tahtına geldi şâh (tk I/2)
Başına kodı lâle bigi laclden külâh
3
Lutfuñ revâyihi dil ü câna eser kılur (tk I/3)
Şöyle ki goncada dem-i bâd-ı seher kılur
Şîr-âb ü sebz-sebze bigi oldı kılıcuñ (tk I/3)
Kim yüregini düşmeninüñ âb-hWâr kılur
Nergis kenîzek oldı serâ-perdeñe meger (tk I/3)
Kim mihr terbiyet-ile_anı tâc-ver kılur
Her subh gün kapuñda yüzini yire sürer (tk I/3)
Ki_atun tozın kevakibe kuhl-ı basar kılur
Destân-ı Zâl u Sâm nedür kim şecâcatüñ (tk I/3)
Bunı fisâne_ider anı yalan semer kılur
Sini cemâl-i âyînesini düzetdi Hak (tk I/3)
Lâ-büd cinâyeti-y-le saña hoş-nazar kılur
Bende rızâ yog-ıdı ki senden cüoeâ düşem (tk I/3)
Nâ-çâr ol işe ki kazâ vü kader kılur
Cânından ayru düşmege ten vire mi rızâ (tk I/3)
Ola mı ihtiyârı-la mâhî sudan cüoeâ
4
Olmaya mâh u mihrde bu câh u bu celâl (tk I/4)
Hem encüm ü sipihrde bu cizz ü bu makal
Lutfuñ şemâyili-y-le müferrih olur cenüb (tkI/4)
Hulkuñ revâyıhı-y-la mürevvih olur şemâl
Tâ Hâtim-ile Cevne kerem ehli her ki var (tkI/4)
Senden gerek tacallüm ide bahşîş ü nevâl
Der-hâl mahv olur u irişür icâbete (tkI/4)
cAfvuñla her günâh u catâñ-ıla her süvâl
Ger âfitâba fahr ider-ise olur revâ (tkI/4)
Nacline beñzedügi-y-içün atuñuñ hilâl
Hasmûn rebâb bigi iñilerse ne caceb (tkI/4)
Kim çeng bigi kahruñ aña virdi gûşmâl
Her kim hayâl ide ki bula saña nazîr (tkI/4)
Düşde dahı muhâl ola saña bu hayâl
Saña misâl yazmadı bir nakş lem-yezel (tk I/4)
Baş cân bigi kimesne bulamaz sanâ bedel
5
Buldı şehâ ducân-ıla ervâh inticaş (tk I/5)
Şol resme kim senâñ-ıla eşbâh intikâş
Acmâr kâtibi kazıyup yuydı hasmuñuñ (tk I/5)
Levh-i hayâtdan adını dutup kalem-tirâş
Gül bigi tâ urınmag-ıçun başa düşmenüñ (tk I/5)
Yildi virince lâle bigi yile tâc u baş
Gerçi ki gonca bigi dürüşdi ki baş ola (tk I/5)
Baş olmadı vü lâle bigi çıhdı_içinde baş 199
Teb-lerze saldı güneşe rumhuñ mahâfeti (tk I/5)
Aña calâmet uş yerekân-ıla irticâş
Ne râz ola felekde ki bilmeseydin anı (tk I/5)
Esrâr-ı gayb göñlüñe çün gün bigi_oldı fâş
Maczûrdur eger saña öykündi-se cadû (tk I/5)
N’ola eger diye hezeyân sâhib-i firâş
Şükrüñ ne dilde ki_idi-le tolar dehân şeker (tk I/5)
Zikrüñ ne vakt ki eydile döker zübân güher
6
İy menbac-ı sacâdet ü iy matlac-ı kerem (tk I/6)
V’iy masnac-i macarif ü iy meşrac-ı nicam
Düşmen huzûrı itdi zuhûruñ senüñ nihân (tk I/6)
Çün nûr irişe mahv olur sâye-i zılem
Kulluguña rükûc u sücûd ide hâk ü çarh (tk I/6)
Bu ser-figende düşdi vü oldı püşt-ham
cAdlüñ hümâyi sâye salalı memâlike (tk I/6)
cAnkâ bigi_oldı Kâf-ı cademde nihân-sitem
Her kim penâh ide kapuñı olmaya tebâh (tk I/6)
Lutfuna_emel dutana cihânda_irmeye elem
Hulkuñ şemâmesi-y-le revân-bahş olur şemâl (tk I/6)
Kimde_ola bu şemâyil ü lutf-ıla şiyem
Mansûr eylesün calemüñi cihânda Hak (tk I/6)
Ki_adûn sehâ vü cilm-ile câlemdedür calem
Saña gerek ducâ vü senâ her sabâh u şâm (tk I/6)
Kim sıyt-ı cadlüñüñ toludur milk-i Mısr u Şâm
7
İtdi şehâ cenâbuñı Hakk câleme me’âb (tk I/7)
Kim emm-ile emân toludur bu yüce cenâb
Sîr-âb olam diyü kılıcuña düşer senüñ (tk I/7)
Hasmuñ ki her şerâb olupdur aña serâb
Hasmuñ ki bûmdur yiri oldı harâbeler (tk I/7)
Uysa hümây dahı yiri anuñ ola harâb
İhlâs-ıla_Ahmedî saña ider ducâ ki Hak (tk I/7)
İtsün salâh-ı câlem-içün anı müstecâb
Niçe ki beñzedile ekârib ekaribe (tk I/7)
Olsun rikâb-ı hasm kılıcuñuzu kırâb
Peykânı ohuñuñ ki deler kûh-ı âheni (tk I/7)
Salsun hasûd cânına sindük bigi_ıztırâb
Her iş ki dutasın aña yol bulmasun hatâ (tk I/7)
Her rây ü fikr ki_idesin olsun kamu savâb
Niçe ki döne çarh u ide seyr mâh u mihr (tk I/7)
İtsün saña Hak emr-ile gerdân sipihir ü mihr
II
TERÎB-İ BEND
200
(Melik Sülmân İçin)
1
Dönerken bu tokuz çarh-ı müdevver (tk II/1)
Şerefdeyken yidi necm-i münevver
Düzetmişken bulıt lacl-ile dürden (tk II/1)
Zümürrüd levhine yüz dürlü zîver
Saru kızıl çiçeklerdür meger kim (tk II/1)
Yirüñ yüzini kılmışken musavver
Zafer buldı cadûya şol melik kim (tk II/1)
Kamu serverleredür mîr ü server
Melek-sîret felek-rifcat melik kim (tk II/1)
Giriser hükmine bu yidi kişver
Sikender-devlet ü Çimşîd-fıtnat (tk II/1)
Ferîoeûn-haşmet ü hûrşîd-talcat
2
Ser ü hem server ü mîr-i mucazzam (tk II/2)
Sürûr-ı milk ü mansûr-ı mükerrem
Ne Pervîz ü ne Hürmüz kim katında (tk II/2)
Kemîne-bendedür Pîrûz-la Cem
Ne Bîjen kim kılıcı korhusından (tk II/2)
Yahılur şemc gibi rûh-ı Rüstem
Felek dimiş ki ben bu şeh kulıyan (tk II/2)
Melek dimiş ki bî-şek ben dahı hem
Nedür sorgıl fütüvvet ficli her gün (tk II/2)
Nedür görgil mürüvvet şuglı her gün
Kamu yiryüzi n’ola Mısr-ıla Rûm (tk II/2)
Kılur kendüyi bu şeh hükmine mûm
3
Meh-i dey çün gidüben geldi behmen (tk II/3)
Bu yiryüzinde bitdi Cûd u behmen
Şeh-i Pîrûz yir yüzini dutdı (tk II/3)
Nice kim nîm-rûzı dutdı behmen
Felek-kadr ü melek-rifcat melik kim (tk II/3)
Be gurdûn kodı buyrugına gerden
Yahılur korhudan şol resme kim cûd (tk II/3)
Getürdükde kılıcın zikre düşmen
Heoeengi sehmine bunuñ ne migfer (tk II/3)
Kılıcı zahmına bunûn ne cevşen
Nedür bu şeh dutıcah tîr ü şimşîr (tk II/3)
Katında mûş u gürbe bebr-ile şîr
4
Çü girdi hükmine gerdende gerdûn (tk II/4)
Dahı gerdûna dön dimez meger dün
Ne hidmet kim kılına buña makbûl (tk II/4)
Ne midhat kim dinile buña mevzûn
201
Yolı tozına bende canber ü misk (tk II/4)
Kılupdur hulkı reşkinden ciger hûn
cAceb midür dutarsa şark u garbı (tk II/4)
Bu yüce devlet ü bu taht-ı meymûn
Dilümde şükridür tesbîhe hem-dem (tk II/4)
Demünde zikrüdür tevhide makrûn
Bu şeh vasfı-durur her dilde mezkûr (tk II/4)
Bunun sacyi-durur her yirde meşkûr
5
Senüñ hulkuñla magz-ı rûh müşgîn (tk II/5)
Seni sevmez göñül bed-baht ü miskîn
Felekde yoh-durur bu cizz ü rifcat (tk II/5)
Melekde yoh-durur bu kadr ü temkîn
Ne gussa caybı vardur dirse düşmen (tk II/5)
cAceb midür cücal yir-ise sergîn
Göñüller sini diler mihr-ile kim (tk II/5)
Senüñ göñlüñde yohdur kahr-ıla kîn
Senüñ hışmuñ kime yüz dutar-ısa (tk II/5)
Girü cafvuñ kılur kılursa teskîn
Melik kılur seni Hak halka key bil (tk II/5)
Senüñdür milk sen tedbîrini kıl
6
Senüñle zinde-durur milk ü millet (tk II/6)
Tapuña bende-durur dîn ü devlet
Ne kavlüñde senüñ var töhmet ü kizb (tk II/6)
Ne ficlüñde senüñ var mekr ü cillet
Göñüller meyl kıldugı kamu sen (tk II/6)
Ki bulur mahv cafvuñ-ıla zellet
Virürsin kesret-ile halka nicmet (tk II/6)
Ki yohdur himmetüñde hîç dellet
Kime kim bula cizzet devletüñde (tk II/6)
Dahı yol bulmaya hergis mezellet
Dahı bir şeh bulınmaz sencileyin (tk II/6)
Dutucı cadl-ile hoş-mezheb ü dîn
7
Bugün sen Husrev-i rû-yı zemînsin (tk II/7)
Bu mülke nusret ü feth ü mübînsin
Nesîm-i rûh bigi hoş-nefessin (tk II/7)
Refîk-i cakl bigi dûr-bînsin
Kamu millet seni diler seni dir (tk II/7)
Ki bi-şek sen rakîb-i milk ü dînsin
Hemîşe şerr defcine kılup sacy (tk II/7)
Ne hayra kim var-ısa sen mucinsin
Seni kılur taleb devlet şeb ü rûz (tk II/7)
202
Ki bilür sini kim bahta karinsin
Kişi kim hamd-i seh vü şast kıla (tk II/7)
Bu şicri kim didi-se bellü bile
III
TERKİB-İ BEND
(Der-Mehd-i Emîr Sülmân)
1
Nikâb açdı yüzinden hoş-likâ gül (tk III/1)
Cihânı kıldı pür-nûr u safâ gül
Serâ-perde urup gül-zâr içinde (tk III/1)
Düzetdi bülbül-i perde-serâ gül
Yüzüñ rengini gördiler reyâhîn (tk III/1)
Anuñ-çun oldı uş gark-ı hayâ gül
Ayagı tozınuñ bir zerresi-y-çün (tk III/1)
Sabâya virdi varlıgın fidâ gül
Dimâgı müşg-ile tolu hevânuñ (tk III/1)
Niçe kim hüsnüñe kılur senâ gül
Sabâ binün bigi cışkuñdan iyi yâr (tk III/1)
Gehî dîvâne olur gâh bîmâr
2
Güli çün gördi hoş dem-sâz bülbül (tk III/2)
Kılur sûz-ıla her-dem sâz bülbül
Hoşâ fasl-ı bahâr u vasl-ı dil-dâr (tk III/2)
Seher-geh çün ide âvâz bülbül
İşit kim her nefes cışkuñ işinden (tk III/2)
Saña rûşen ide biñ râz bülbül
Niyâz it nâzına yâruñ ki hoşdur (tk III/2)
Tahammül itse gülden nâz bülbül
Kalur gül-zâr şavkı-y-la niçe kim (tk III/2)
Yüzüñüñ vasfın ider söz bülbül
Cihân tolu nevâ vü berg-i güldür (tk III/2)
Dem-i nây u rebâb u câm-ı müldür
3
Egerçi canber-efşândur benefşe (tk III/3)
Senüñ zülfüñe hayrândur benefşe
Dimâgına saçuñ sevdası düşdi (tk III/3)
Anuñ-ıçun perîşândur benefşe
Saçuña müşg dimiş ol hatâdan (tk III/3)
Boyın egmiş peşîmândur benefşe
Cihân hayrân-durur zülfüñe anı (tk III/3)
Ne bilsün kim ne reyhândur benefşe
Dimâgını hevânuñ kıldı müşgîn (tk III/3)
Meger şâha senâ-hwândur benefşe
Melik Sülmân ki oldur şâh-ı kişver (tk III/3) 203
