bakî divanı - 1

KASİDELER -1- Kasîde berây-ı Sultân Süleymân Hân ‘ aleyhi’r-rahmetü ve’l-gufrân Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Hengâm-ı şeb ki küngüre-i kasr-ı âsmân Zeyn olmış idi şu’ lelenüp şem’ -i ahterân 2 Hayl-i kevâkib içre yanup meş ’ al-i kamer Sahn-ı semâda rûşen idi râh-ı keh-keşân 3 Dest urmış idi kilk-i şihâba debîr-i çarh Tugrâ-nüvîs-i hükm-i Hudâvend-i ins ü cân 4 Bezm-i felekde urmış idi Zühre sâza çeng ‘ Ayş u safâda hurrem ü handân u şâdmân 5 Bu çarh-ı çenberîde tutup devr usûlini Deffâf-ı mihr kılmış idi çihresin nihân 6 Bir tîg-i zer-nişân ile girmişdi ‘ arsaya Şemşîr-bâz-ı ma’ reke-i sahn-ı âsmân 7 Tedbîr-i mu’ zamât-ı umûr-ı cihân içün Yakmışdı şem’ -i fıkreti Bircîs-i nükte-dân 8 Bâlâ-yı çarh-ı heftüme Keyvân-ı kühne-sâl Oturmış idi niteki Hindû-yı pîl-bân 9 Âyâ bu zîb ü zînet-i ‘ âlem nedür diyü ‘ İbret göziyle nâzır iken dehre nâ-gehân 10 Etrâfa saldı şa ’ şa ’ asın gûşe gûşe mihr Oldı ufukda mühr-i Süleymân gibi ‘ ayân 11 Kıldı bu hâli dîde-i’ ibret müşâhade Tuydı bu sırrı ‘ âkıbetü’l-emr gûş-ı cân 12 Kim bu nizâmı virmedi ‘ âlem sarâyına İllâ ki yümn-i devlet-i Şâh-ı cihân-sitân 13 Bâlâ-nişîn-i mesned-i şâhân-ı tâc-dâr Vâlâ-nişân-ı ma’ reke-i ‘ arsa-i Keyân 14 Cemşîd-i ‘ ayş ü ‘ işret ü Dârâ-yı dâr u gîr Kisrî-i ‘ adl ü re’fet ü İskender-i zamân 4 15 Sultân-ı şark u garb şehenşâh-ı bahr u ber Dârâ-yı dehr Şâh Süleymân-ı kâm-rân 16 Ol şeh-süvâr-ı memleket-i ‘ adl ü dâd kim Atı öñince olsa revâ husrevân revân 17 Ser-keşlik itdi emrine beñzer peleng-i çarh Zencîr ile getürdi yine keh-keşân keşân 18 Sâhib-vücûd-ı memleket-i lutf u cûd o kim Mebzûl hv ân-ı lutfına mahsûl-i bahr u kân 19 Müştâk bûy-ı hulkına ‘ attâr-ı nev-bahâr Muhtâc dest-i himmetine hv âce-i hazân 20 Devrüñde kimse cevr-i sitemgerden iñlemez Bî-şer ’ ider iderse eger çeng ü ney fıgân 21 ‘ Adluñ katında cevr ü sitem dâd-ı Keykubâd Hışmuñ yanında lutf u kerem kahr-ı Kahramân 22 Lerzende görse havfuñ ile teb tutar sanur Bağlar şihâb gerden-i gerdûna rîsmân 23 Tîguñ ‘ adem diyârına rûşen tarîkdur A’ dâ-yı dîni turma kılıçdan geçür hemân 24 Deryâ-misâl ‘ askerüñ içre ‘ alemlerüñ Feth ü zafer sefinesine açdı bâdbân 25 Minkârına dilerse alur çarhı dânevâr ‘ Ankâ-yı Kâf-ı kadrüñe bir tu’ medür cihân 26 Çevgân urupdur aña ezel dest-i himmetüñ Ol dem bu dem-durur ki döner gûy-ı âsmân 27 Bâg-ı senâ vü gülşen-i medhûñde mürg-i dil Bu nazm-ı rûh-bahşı okur su gibi revân 28 Cân olmayaydı ol dehen ey şûh-ı dil-sitân Niçün olurdı cân gibi ya dîdeden nihân 29 Ruhsâruñ üzre turralar olmış girih girih Gûyâ Hicâza bagladılar Şâmiyân miyân 30 Görsün nihâl-i serv-i sanavber-hırâmuñı Ayruk çemende beslemesün bâgbân bân 31 La’ lüñ hayâli hokka-i hâtırda var iken Yâkût-ı nâba olmamış idi mekân kân 5 32 Bârîk-bîn olanlar ider kaşlaruñ hayâl Dendâduñı tasavvur ider tab’ -ı hurde-dân 33 Mesken şeh-i mahabbetüñe tahtgâh-ı dil Menzil hayâl-i la’ lüñe halvet-sarây-ı cân 34 Kıldı sücûd haddüñe karşu gül ü semen Itdi kıyâm kâmetüñe serv-i bûstân 35 Tutdı cihânı pertev-i hüsnüñ güneş gibi Toldı sadâ-yı ‘ aşkuñ ile kâh-ı Kün fe-kân 36 Eflâke çıkdı velvele-i ‘ arsa-i zemîn İndi zemîne gulgule-i âsmâniyân 37 Bâkî-sıfat ne bülbül-i rengîn-edâ gele Ne ola tal’ atuñ gibi ferhunde gülsitân 38 Hüsnüñ güliyle bâg-ı cihân gülşen-i İrem Her sû hezâr bülbül ü sad gûne dâstân 39 Dergâh-ı Hakka yüz tutalum ber-mezîd ola Câh u celâl-i saltanat u baht-ı câvidân 40 Tâ şem’ -i âfitâb-ı cihân-tâba subh-dem Devrân ufukda vaz’ ide bir sim şem’ dân 41 Şem’ -i bekâñı bâd-ı fenâdan nigâh ide Dâmân-ı ‘ avn u ‘ ismet-i dârende-i cihân 42 Bezmûñde baht sâkî vü ikbâl hem-nişîn Câm-ı sipihr sâgar-ı pûlâd-ı zer-nişân - 2 - Der-tehniye-i kudûm-i Sultân Süleymân Hân ez sefer-i huceste-eser Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 İtdi şehri şeref-i makdem-i Sultân-ı cihân Reşk-i bâg-ı İrem ü gayret-i gülzâr-ı cinân 6 2 Şâdmân oldı bu gün devr-i kühen-sâl yine Vuslat-ı Yûsuf ile niteki pîr-i Ken’ ân 3 Rûşen oldı açılup dîde-i Ya’ kûb-ı emel Demidür menzil-i ‘ işret ola Beytü’l-ahzân 4 Ol zamân irdi ki biñ şevk ile tâvûs-ı neşât İde sahn-ı harem-i bâg-ı cihânda cevlân 5 Mehçe-i râyet-i mansûr-ı cihân-efrûzı Matla’ -ı subh-ı zaferden yine oldı tâbân 6 Umaruz kim bulına Ka’ be-i maksûda vüsûl Geçdi çün devlet ile yirlü yirine erkân 7 Devlet ikbâl kılup eyledi tâli’ yârî Hâsılı üstümüze döndi sipihr-i gerdân 8 Nice dem derd ile dem-beste kalup gonca-sıfat Bagrumuz delmiş idi mihnet-i hâr-ı hicrân 9 Hamdü li’llâh visâl-i Şeh-i ferhunde-hısâl Kalbümüz açdı yine niteki verd-i handân 10 Güher-i kân-ı kerem nakd-i hayât-ı ‘ âlem Rûhdur cismi cihân milketine hükmi revân 11 Hâfız-ı dîn-î kavî hâmî-i şer’ -i Nebevî Tâyi’ -i emr-i Hudâ tâbi’ -i nass-ı Kur’ân 12 Husrev-i Cem-’ azamet dâver-i Hâkân-satvet Belki eñ kem kulı Cem ‘ abd-i hakîri Hâkân 13 Dâver-i devr-i zamân Şâh Süleymân ol kim Yüz sürer pây-i semendine mülûk-i devrân 14 Şâh-ı Cemşîd-haşem Husrev-i hurşîd-’ alem Ser ü ser-dâr-ı ser-efrâz-ı selâtîn-i zamân 15 Hâk-i râhı güher-i tâc-ı selâtîn-i cihân Ayağı topragıdur sürme-i ‘ ayn-ı a’ yân 16 Tâc-dârân-ı cihân sâye-nişîn-i ‘ alemi Ser-fırâzân-ı memâlik yolına ser-bâzân 17 Güher-i tâcı ziyâsıyla memâlik rûşen Hançer-i ‘ adli cilâsıyla cihân pür-leme’ ân 18 Harem-i kadrine bir günbed-i zerkâr felek Aña bir tâk-ı murassa’ kemer-i kâh-keşân 7 19 Âteş-i şu’ le-i şemşîr-i cihân-tâbından Küfr ü ilhâd kütüb-hânesin itdi sûzân 20 Tâcdârâ başına teng ola tâc-ı Dârâ Hidmet-i hâk-i derüñ bilmez ise rif’ at-i şân 21 Felek-i saltanatuñ seb’ a-i seyyâresidür Kâmkârâ o yedi ser-’ alem-i nûr-efşân 22 Eyledi leşger-i mansûruñ o bayraklar ile Vâdî-i nusret ü deşt-i zaferi lâlesitân 23 Gâzîler pây-i semendin yine hınnâladılar Hûn-ı a’ dayı o dem k’eylediler seyl-i revân 24 Tûp idüp kellelerin ‘ arsada tîguñ dâyim Düşmen-i dîni bu üslûba kılur ser-gerdân 25 Ser-i a’ dâñı boyar kana dem-â-dem kılıcuñ Anlara halk anuñ’çün didiler sürh-serân 26 Lutf-ı Hakk ile bu gün oldı eyâ kân-ı kerem Bir nice fazl senüñ şân-ı şerîfüñde ‘ ayân 27 ‘ Adl ü dâd-ı ‘ Ömer ü sıdk u safâ-yı Sıddîk ‘ İlm ü ‘ irfân-ı ‘ Alî hilm ü hayâ-yı ‘ Osmân 28 Saña Kisrîyi ‘ adâletde mu’ âdil tutsam Fazladur sende olan devlet-i dîn ü îmân 29 Ravza-i dîn ü çemenzâr-ı şerî’ at olalı Matar-ı lutfuñ ile milket-i Rûm âbâdân 30 Menzil-i zendeka vü mecma’ -ı ilhâd olalı Sarsar-ı kahruñ ile hıtta-i Îrân vîrân 31 Mahv olupdur ser-i şemşîr-i cihân-gîrüñ ile Levh-i ‘ âlemde olan nakş-ı dalâl u tugyân 32 Halk râhatda sehâb-ı keremüñ feyzinden Belî uyhu getürür tab’ a hevâ-yı bârân 33 Bâreka’llâh zehî Pâdişeh-i ‘ âdil kim Şarkdan garba degin buldı cihân emn ü emân 34 Levhaşa’llâh zehî saltanat-ı kâhire kim Kâfdan Kâfa cihân cümle mutî’ -i fermân 35 ‘ Arsa-i medh ü senânuñ bulımaz pâyânın Peyk-i endîşe eger biñ yıl olursa pûyân 8 36 Oldı vasf-ı suhan-ârâñ ile şi ’ r-i Bâkî Rif’ at-i pâyede hem-sâye-i nazm-ı Selmân 37 İrdi Selmâna sözi şi ’ ri kemâlin buldı Lutfuña kaldı eyâ husrev-i sâhib-dîvân 38 Bahr-i nazm içre bu gün dürr-i girân-mâye iken Hâk-i zilletde kalupdur nitekim gevher-i kân 39 Hâkden kaldur eyâ dâver-i dîn-perver kim Nushadur cümle ser-â-pây Hadîs ü Kur’ân 40 Serverâ devr-i felekden yine şekvâmuz var Tapuñâ ‘ arz idelüm ruhsat olursa el-ân 41 Muktedâ-yı ‘ ulemâ Hazret-i Kâdî-zâde Ma’ din-i fazl u hüner menba’ -ı ‘ ilm ü ‘ irfân 42 Ol zamân kim birisin medrese-i ‘ âliyenüñ Eyledüñ aña kemâl-i keremüñden ihsân 43 Bu tarîkuñ nice yıl künc-i medârisde yatup Elemin çekmiş iken her birümüz nice zamân 44 Şeref-i hidmetine yüz süre geldük gûyâ Cûylar kim olalar tâlib-i bahr-i ‘ ummân 45 ‘ Arsa-i bahse girüp cevherümüz ‘ arz itdük Tîgveş her birümüz şimdi kalupdur ‘ uryân 46 Zillet ü mihnet ile şimdi tamâm üç yıldur Yaturuz zâviye-i hücrede bî-nâm u nişân 47 İrdiler pâye-i a’ lâya ser-â-ser emsâl Buldılar mertebe-i ‘ âliye cümle akrân 48 Ne revâdur fuzalâ kala kıbâb altında Kim görüpdür k’ola deryâyı habâb içre nihân 49 Mihnet-i fakr belâ gayret-i akrân müşkil Fukarâ bendelerüñ arada deng ü hayrân 50 Bir yıl emrüñle binâ hidmetine nâzır olup Gördük ol maslahat-ı hayrı bi-kadri’1-imkân 51 Bu fakîr anda turup hidmete meşgûl oldum İtmeyüp zerrece sa’ yinde kusûr u noksân 52 Hâsılı cûd u kerem vakti irişdi şimdi Lutfuña nâzıruz ey Pâdişeh-ı ‘ âli-şân 9 53 Sûz-ı dilden bu kadar yanmaz idüm hidmetüñe Câna kâr eylemese âteş-i dâg-ı hirmân 54 Merhamet mevsimi ihsân demidür sultânum Lutf kıl her ne ise devletüñe lâyık olan 55 Bezl ile az ola mı ni’ met-i cûd u keremüñ Yimeden eksile mi hv ân-ı Halîlü’r-Rahmân 56 Serverâ tevsen-i eyyâm katı ser-keşdür Aña lutf eyle iñen eyleme irhâ-yı ‘ inân 57 Emr-i ‘ âlî yine dergâh-ı mu’ allâñuñdur Hele biz eyleyelüm vâki’ -i ahvâli beyân 58 Zehre-i çûn u çirâ kimsede yokdur hâşâ Südde-i devletüñüñdür yine bâkî fermân 59 Her seher tâ ki nücûm üzre niyâm-ı şebden Çıkara tîg-i cihân-gîrini mihr-i rahşân 60 Kılıcuñ üstün ola niteki tîg-i hûrşîd Sâye-i saltanatuñda ola âsûde cihân - 3 - Der-medh-i Dîvân-ı belâgat-unvân-ı Sultân Süleymân Hân Fa’ ûlün fa’ ûlün fa’ ûlün fa’ ûlün 1 Hat-ı müşgfâmuñla ey gonca-i ter Şekerdür o lebler mümessek mükerrer 2 Ne zîbâ yaraşmış o leblerle dendân Ne hûb imtizâc eylemiş şîr ü şekker 3 Göñül nakdini aldı ‘ ayyâr-ı gamzeñ Gamuñdan virüp câna dârû-yı hüş-ber 4 Egerçi ser-âmed geçer şâh-ı sünbül Mu’ anber saçuñla kaçan ola hem-ser 5 Tolar bûy-ı müşgîn-i zülfüñle ‘ âlem Döner nâfe-i miske çarh-ı müdevver 6 Meger çîn-i zülfüñde pinhân olupdur Gubâr-ı der-i şehryâr-ı muzaffer 7 Cihân-ı kerem Hân Süleymân-ı Gâzî Şeh-i âsmân-taht u hûrşîd-efser 10 8 Hudâvend-i kâmil şehen şâh- ı ‘ âdil Cihân-dâr- ı mukbil şeh-i dâd-güster 9 Vücûd- ı şerîfiyle dünyâ mü şerref Zamîr-i münîriyle ‘ âlem münevver 10 O Şâh- ı felek-kadr kim dergehine Mülûk-i cihân bende ‘ âlem musahhar 11 Rikâb ında kürsî gerek tâc- ı Kisrâ Ola şol zamân kim süvâr- ı tek-âver 12 Mülûk-i zamâne öñince revâne Rikâb- ı hümâyûnda Hâkân u Kayser 13 Ne yaña buyursa revâdur getürmek Devât ın Aristû silâh ın Sikender 14 Eger peyk olurlarsa lây ık öñince İnüp tâc- ı zerrîn ile heft ahter 15 Saçar bezme nûr ı döker rezme nâr ı O tâc- ı murassa ’ o tîg-i mücevher 16 Hat- ı nazm- ı pâki çemenzâr- ı cennet Elinde kalem çe şme-i âb- ı Kevser 17 Buhâr- ı bahûr ıyla ‘ âlem dimâg ın K ılupdur mu ’ attar o kilk-i mu ’ anber 18 Zamân- ı kitâbetde kilk ü mürekkeb Elinde olur var ise ‘ ûd u ‘ anber 19 Nazar ehline mîl-i kuhlü’l-cevâhir Reg-i cân- ı bed-h v âha nebtîz ü ni şter 20 Nesîm-i revân-bah ş - ı subh- ı safâdan Suhan gül şeninde h ırâman sanavber 21 O güftâr- ı mevzûn u reftâr- ı dil-ke ş O sîmâ-y ı matbu’ u bâlâ-y ı ho ş-ter 22 Selâtîne dîvân olur çünki lâz ım N’ola k ılsa tertîb-i dîvân u defter 23 Debîr-i felek yazmaga vâridât ın E ş i ’’a getürmi şdür altun kalemler 24 Yaz ınmaga mânend-i nazm- ı Süreyyâ Varaklar zer-efşân ider çarh- ı ahdar 11 25 Yanar şem’ -i Nâhid öñinde şihâbuñ Çeker her gice subha dek cedvel-i zer 26 Aña cild-i garrâ müzehheb mutallâ Meh-i ‘ âlem-ârâ vü hûrşîd-i enver 27 Suhan matla’ ından güneş gibi togsun Kosunlar şerîf adını genc-i gevher 28 Fesâhat gülistânı içre dem-â-dem Su gibi revân ide bülbüller ezber 29 Senâsında Bâkî-sıfat ola ‘ âciz Hezârân ola ‘ andelîb-i suhanver 30 Du’ â idelüm rûy-ı ikbâl u bahtı Dem-â-dem ola gül gibi tâze vü ter 31 İlâhî be-âb-ı ruh-ı âl-i Ahmed Be-nûr-ı cebîn-i mübîn-i Peyem-ber 32 Be-dîn-i güzîn-i Nebiyy-i mükerrem Be-rûh-ı revân-ı Rasûl-i mutahhar 33 Ümîdin revâ eyle ‘ ömrin ziyâde Mühimmin müheyyâ murâdın müyesser -4- Der-imzâ’-i Dîvân-ı Sultân Süleymân Hân Mefâ’ îlün mefâ’ îlün fa’ ûlün 1 Cihân-ı ma’ delet kân-ı mürüvvet Penâh-ı mülk ü millet nusratü’d-dîn 2 Şeh-i ‘ âdil Süleymân Hân-ı Gâzî Mu’ izzü’d-devle sultânü’s-selâtîn 3 Ne hoş kıldı görüñ âsâr-ı lutfı Cihân-ı sûret ü ma’ nâyı tezyîn 4 Virüp fazl u kemâli husrevâne Ma’ ânî mülkine tertîb ü âyîn 5 Yine nazm eylemiş bir ‘ ıkd-ı gevher İder biñ kerre Hassân görse tahsîn 6 Misâl-i hurde-i pîrûze hattı Mücellâ safhası bir levh-i sîmîn 12 7 Ya hod zîbâ ter ü tâze benefşe Der-âgûş eylemiş gül-berg-i nesrîn 8 Beyâzı gurre-i subh-ı sa’ âdet Sevâdı sürme-i çeşm-i cihân-bîn 9 Sevâd-ı hatt içinde noktalardan Şeb-i târîk içinde şekl-i Pervîn 10 Egerçi noktadur sûretde anlar Velî ma’ nâ yüzinde hâl-i müşgîn 11 Edâsı Selsebîl-i bâg-ı Rıdvân Hurûfı ravzadan gelmiş reyâhîn 12 Ne deryâdur bu şi ’ rüñ bahri yâ Rab Ki andan kâ’inât olmış güher-çîn 13 Nice nâzükdür ol şi ’ r-i şeker-bâr Leb-i dil-ber gibi şîrîn ü rengîn 14 Pes-i âyîne-i tab’ ından itdi Yine tûtî-sıfat Bâkîye telkîn 15 Şikâr itmek nedür ma’ nâ hümâsın Bulınsa tab’ -ı şâhî gibi şâhîn 16 Kemâlin añlayup bir bir öñinde Komışlar yüz yire şâhân-ı pîşîn 17 Cihânda geydügince şâh-ı encüm Zümürrüd tahtı üzre tâc-ı zerrîn 18 Hudâ virsün serîr-i saltanatda Sa’ âdet tâcı birle ‘ izz ü temkîn 19 Belâlardan emîn olsun cihânda İlâhî izzetüñ hakkıçün âmîn -5- Der-cülûs-ı Sultân Selîm Hân Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Bi-hamdi’llâh şeref buldı yine mülk-i Süleymânî Cülûs itdi sa’ âdet tahtına İskender-i sânî 2 Togup gün gibi zerrîn tâc ile burc-ı sa’ âdetden Yitişdi şarkdan garba ziyâ-yı ‘ adl u ihsânı 13 3 Beşâretler zemîne âsmânuñ gözleri aydın Cihânı rûşen itdi pertev-i envâr-ı Yezdânî 4 Perî gözden nihân olmak ne mümkindür zamânında Cihânı şöyle nûrânî kılupdur rûy-ı rahşânı 5 Metâ’ -ı ma’ rifet geldi revâcın buldugı demler Zer-efşân eylesün nergisler evrâk-ı gülistânı 6 Biraz uyhu yüzin görsün felekde dîde-i encüm Ki çeşm-i baht-ı bî-dârı yiter dehrüñ nigehbânı 7 Hudâvend-i cihân sultân-ı ‘ âdil şâh-ı deryâ-dil Ser-efrâz u serîr-efrûz-ı tâc u taht-ı sultânî 8 Penâh-ı dîn ü devlet pâdişâh-ı âsmân-rif’ at Cenâb-ı Şeh Selîm ibni Süleymân Hân-ı ‘ Osmânî 9 Şehenşâh-ı hümâyûn-tâli’ u ferhunde-tal’ atdur Cihân-ı saltanatda ol sa’ âdet tahtınuñ hânı 10 Elinde Hazret-i Dâvûduñ âhendür ki mûm oldı Ziyâ-bahş olsa âfâka n’ola şemşîr-i bürrânı 11 Su gibi nâr-ı kahrından erir bir demde Rûyîn-ten Tokınsa şu’ le-i şemşîri nerm eyler Nerîmânı 12 İner Seyf âyeti gibi ser-i a’ dâya şemşîri Hadîs-i tîg-i pulâdın nice şerh ide Kirmânî 13 ‘ Alevlerdür duhân içre görinür tîgler gûyâ Ne dem gerd-i siyâhı rezmgâhı kılsa zulmânî 14 İderler reh-nümâlıklar ‘ adem mülkine a’ dâya Guzâtuñ ellerinde nîzeler şem’ -i şebistânî 15 Müselles gösterür dâyim temâşâ eyleseñ elde Meger kim pâre-i elmâsdur câm-ı dırahşânı 16 Hudâvendâ sen ol çâpük-süvâr-ı mülk ü devletsin Ki rahş-ı himmetüñ evvel kademde aldı meydânı 17 Semenderveş semendüñ yanar od içre atar kendin Su gibi akıdur degse şirâr-ı na’ li sindânı 18 Felekler farkına basdı kadem devrüñde fazl ehli Nice pâ-mâl ide dünyâ-yı fânî ehl-i ‘ irfânı 19 Kef-i cûduñ keremler kim kılupdur ehl-i ‘ irfâna Ol ihsanı gül ü nesrîne kılmaz ebr-i nîsânî 14 20 Sehâ resminde haddinden tecâvüz eylemez deryâ Kef-i cûduñ taşırgatmaz kerem vaktinde ‘ ummânı 21 Perîşân itmedi devrüñde hergiz kimseyi kimse Meger meclisde yârân-ı safâ gül-berg-i handânı 22 Kafâdâr oldılar şîr ü peleng âhûya sahrâda İderler şol kadar şimdi ri’ âyet hakk-ı cîrânı 23 Felek gırbâl ile zer buldı dirler hâk-i râhuñda Miyân-ı hâlede seyr eyleyenler mâh-ı tâbânı 24 Aña her gûşeden bir ta’ ne taşın kondururlardı Nigînüñle mu’ ârız görseler mühr-i Süleymânı 25 Sabâ gibi güzâr itdüm seher gülzâr-ı medhüñde Bu ebyâtı terennüm kıldı bir mürg-i hoş-elhânî 26 Nihâl-i hoş-hırâmuñdur cihân gülzârınuñ bânı Müsellemdür saña âyîn ü üslûb-ı cihânbânî 27 Cünûnın gördiler cûlar nihâl-i sîm-sîmâñâ Gümiş zencîr ile bend itdiler serv-i hırâmânı 28 Gedâ-yı âsitânuñ âsmâna ser-fürû kılmaz Begenmez hâsılı kemter kuluñ eyvân-ı Keyvânı 29 Senâ-hv ânuñ olurdı mâh-ı Ken’ ân tal’ atuñ görse Saña Yûsuf diyeydi iller aña Yûsuf-ı sânî 30 Getür câm-ı sürûr-encâmı ey sâkî yiter çekdük Cefâ-yı devr-i gerdûnı belâ-yı çarh-ı gerdânı 31 Benem ol ‘ âşık-ı şûrîde kim turmaz revân eyler Dilinden Âb-ı hayvânı gözinden dürr-i galtânı 32 Zuhûr itdi Zahîrüñ sırrı tab’ -ı nükte-dânumda Akıtdı kendüye şi ’ rüm revân-ı pâk-i Selmânı 33 Belâgat kûsın urdum husrevâne heft kişverde Suhan menşûrına çekdüm bu gün tugrâ-yı Hâkânî 34 Egerçi pîr-i dânâdur göñül fenn-i belâgatda Velî olmaz debistân-ı senâñuñ tıfl-ı nâ-dânı 35 Nisâr-ı şâha lâyık mümkin olsa bir güher bulmak Kazardum tîşe-i endîşe birle kân-ı imkânı 36 Du’ â-yı devlet-i şâh-ı cihâna başla ey Bâkî Hudâ pâyende kılsun tâc u taht-ı zıll-ı Yezdânı 15 37 Zümürrüd tahtına çıkdukça şâh-ı leşker-i encüm Cihanı efser-i zerrîn ile kıldukça nûrânî 38 Ser-efrâz ol serîr-i saltanatda gün gibi dâyim Münevver kılsun ikbâlüñ bu nüh fîrûze eyvânı 39 Ziyâ-bahş ol rikâbuñ şu’ lesinden mâh u hûrşîde Semend-i bahtuñ itsün ‘ arsa-i ‘ âlemde cevlânı -6- Der-medh-i Sultân Murâd Hân ‘ aleyhi’r-rahmetü ve’l-gufrân berây-ı tehniye-i kudûm-ı ciger-gûşe-i Şâh-ı ‘ Acem Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Râh-ı çeşmümden dile tâb-ı ruh-ı cânân gelür Hâne-i câna ziyâ-yı mihr-i nûr-efşân gelür 2 Vasl-ı yâra cân ile oldur hırîdâr oldugum Gelse biñ nakd-i revâne bir demi erzân gelür 3 Bâğbân-ı gülşen-i ‘ aşkuñ olan ‘ âşıklara Dâgı gül dûd-ı kebûdı sünbül ü reyhân gelür 4 Nûş-ı cân eyler göñül cem’ iyyet-i hâtır bulur Târmâr eyler yine ol gözleri mestân gelür 5 Câm-ı gül-gûn nûş ider hûn-âbe-i eşkin döker Beñzine bir pâre ‘ âşık derdmendüñ kan gelür 6 Senden ayrılmak katı müşkil belâdur dûstum Yoluña ölmek egerçi ‘ âşıka âsân gelür 7 Bulsa câm-ı la’ l-i cân-bahş-ı lebüñden cür’ a hâk Hâk içinde mürde-i sad-sâle cisme cân gelür 8 Sâdıkam cândan baña ‘ aşkuñ ‘ azîz oldı disem Sanma girçek ‘ âşıkuñdan dûstum yalan gelür 9 Cânuma canlar katar gelse peyâm-ı vasl-ı yâr San nesîm-i lutf-ı şâhenşâh-ı ‘ âlî-şân gelür 10 Hân Murâd ol kâ’inâtuñ kıble-i ikbâli kim Ka’ be-i dergâhına şâhân u dervîşân gelür 11 Şehr-i dârü’1-mülk-i ‘ adlin seyr iden ‘ âriflere Hıtta-i ma’ mûre-i ‘ âlem dih-i vîrân gelür 16 12 ‘ Âleme çekdi simât-ı ni’ met-i bî-minnetin Şâhlar şeh-zâdeler dergâhına mihmân gelür 13 Âsitânı hâkini kıldı Kırım hânı konak İrte bir gün seyr idüñ hâkân-ı Türkistân gelür 14 Bir hatâ zann eyleyüp ebrûların çîn eylese Cân atar dergâhına Fagfûr ile Hâkân gelür 15 Perçem-i tûgından irdükçe Frengistâna tâb Sâye-i serv-i bülend-i kaddin özler bân gelür 16 Şâdmân olsun ‘ Acemler gözleri aydın yine Mîr Haydar nûr-ı çeşm-i husrev-i Îrân gelür 17 Kanı ol gelmez diyü bahs eyleyen câhilceler Hak budur kim ‘ âkıle anlar katı nâ-dân gelür 18 El süvâr oldı kümeyt-i hâmeye şimden girü Sanma Bâkî gibi şâhâ fâris-i meydân gelür 19 Şimdi gûş-ı cân ile diñler cihân eş ’ ârumı Medhüñ itsem bir yire mecmû’ -ı ins ü cân gelür 20 Okudukça na’ tuñı her gûşeden gûş itmege Cân-ı Selmân rûh-ı pâk-i Hazret-i Hassân gelür 21 Bî-nihâyet lutfuña lâyık edâ mümkin degül Gerçi ma’ nâ hâtıra bî-hadd ü bî-pâyân gelür 22 ‘ Arsa-i sîmîn-i subh üstinde dâ’im gûy-ı zer Tâ ham-ı çevgân-ı gerdûn içre ser-gerdân gelür 23 Hasm-ı gerden-keş izüñ tozına kılsun ser-fürû Ser-fürû kılmazsa bir gün kellesi galtân gelür - 7 - Bahâriyye der-medh-i Sultân Murâd Hân ‘ aleyhi’r-rahmetü ve’l-gufrân Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Micmer-i zerrîn-i mihri çarh gerdân eyledi ‘ Ûd u ‘ anber kıymetin bûy-ı gül erzân eyledi 2 Bülbül-i şûrîde-dil kıldı niyâz-ı ‘ âşıkân 17 Gonca-i gannâc nâz-ı nâzenînân eyledi 3 Çıkdı bir yirden sadâ vü sît-ı mürgân-ı çemen Gûyiyâ etfâl-i mekteb hatm-i Kur’ân eyledi 4 Mehd-i gülzâr üzre geldi dâye-i ebr-i bahâr Tıfl-ı gonca agzın açdı meyl-i pistân eyledi 5 Tagılup cünd-i şitâ feth oldı mülk-i bâg u râg Leşker-i ebr-i bahârî tîr-bârân eyledi 6 ‘ Irkını kat’ eyledi cünd-i şitânuñ nev-bahâr Berg-i sûsen hidmet-i şemşîr-i bürrân eyledi 7 Nevbet-i sûr u sürûr oldı tonandı her nihâl Nahl-bend-i nev-bahâr eşkâl u elvân eyledi 8 Nev-’ arûs-ı gül gibi pîrâhen-i âl üstine Lâle dürr-i jaleden gûy-ı girîbân eyledi 9 Her yaña mektûb uçurdı bâd-ı nev-rûzî yine Berg-i nesrîni kebûter gibi perrân eyledi 10 Jâle kıldı her kenârı sâhil-i bahr-i ‘ Aden Lâle hâk-i gülşeni kân-ı Bedahşân eyledi 11 Zülf-i dil-ber bendine düşmiş gibi âşüfte-hâl Sünbül-i miskîn ‘ aceb kendin perîşân eyledi 12 Lâle çâk-i pîrehen gösterdi gül çînî kabâ Bülbül-i şûrîde hây u hûy-ı mestân eyledi 13 Yakdılar nergisleri etrafa saçıldı şirâr Bâd âteş-bâzlar gibi gül-efşân eyledi 14 Lâle hâven yakdı sûsen âsmânîler yine Şâh-ı gül taht-ı zümürrüd üzre seyrân eyledi 15 Tutdı etrâfın benefşe mülk-i Mısra döndi bâg Sandılar seyr eyleyenler Nîl tugyân eyledi 16 Devr-i gül sanmañ cihânı böyle tezyîn eyleyen Yümn-i ikbâl-i Hudâvend-i cihânbân eyledi 17 Şâh-ı ‘ âdil Hân Murâd ol kim nesîm-i ‘ adl ile Lutfı bâg-ı ‘ âlemi reşk-i gülistân eyledi 18 ‘ Âlemi gül gibi handân itdi devr-i devleti ‘ Ahd-i ‘ adli i’ tidâl-i mâh-ı nîsan eyledi 19 Zûr-ı dest-i devleti gürz-i girân-ı satveti 18 Düşmen üzre hamle-i Sâm u Nerîmân eyledi 20 Sillesiyle kendüye geldi şecâ’ at lâ-cerem Düşmen-i dîne hücûm-ı şîr-i garrân eyledi 21 Tâ’ atinde baglayup mânend-i Keyhusrev kemer Hâkim-i Îrân kabûl-i pend-i pîrân eyledi 22 ‘ Abd-i Memlûkî gibi hâk-i cenâbı hıdmetin Seyyid-i sâhib-velâyet Hân-ı Gîlân eyledi 23 Turmadı çekdi Sıfâhân semtine bâd-ı sabâ Hâk-i payın sürme-i eşraf u a’ yân eyledi 24 Bâkîye ez’ âfın ihsân eyledi eltâf-ı şâh Ol kerem kim Şeh Selîm ü Hân Süleymân eyledi 25 Anlar itdi hâkden eflâke gerçi ser-fırâz Menzilin şâh-ı cihân eyvân-ı Keyvân eyledi 26 Hıdmet-i hâk-i cenâbından gelen kadr ü şeref Ser-firâz-ı ehl-i dil mümtâz-ı akrân eyledi 27 Husrevâ sen serveri ol şâh-ı şâhân eyleyen Ben kuluñ erbâb-ı tab’ a mîr-i mîrân eyledi 28 Şeb-çerâg-ı zulmet-i zulm eyledi şemşîrüñi Çarh-ı gerdân tîguñ elmâsın dırahşân eyledi 29 Matla’ -ı subh-ı zaferden şâhid-i nusret yüzin Gün gibi âyîne-i tîguñ nümâyân eyledi 30 Cümle yek-dildür du’ â-yı devletüñde kâ’inât Halk ikbâl-i cenâb-ı pâk-i Yezdân eyledi 32 Secdegâh itsün cihâna hâk-i dergâhuñ o kim Âsitânuñ kıble-i ikbâl-i şâhân eyledi -8- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Dökilmiş zülf-i müşgâsâ o kadd-i dil-sitân üzre Döşenmiş sâye-i Tûbâ bihişt-i câvidân üzre 2 Ten-i pâki ‘ arak-rîz olmış ol serv-i gül-endâmuñ Dökilmiş katre-i şeb-nem nihâl-i ergavân üzre 19 3 Gören bezm-i mahabbetde vücûdum nahl-i gül sandı Ser-â-pâ taze dâgumdan bu cism-i nâ-tevân üzre 4 Hamâ’il gibi dâ’im dâg-ı derdüm ‘ âşık-ı bî-dil Kosun baş üstine dirse n’ola va’llâhi cân üzre 5 ‘ İzâr-ı nâzenînin pür-gubâr-ı müşg-i Çîn itmiş Yüz urmış hâk-i pây-ı husrev-i sâhib-kırân üzre 6 Harîm-i cân u dilde tâb-ı hüsnüñden nişân virdi Safâ-yı tal’ at-ı nev-rûz bâg u bûstân üzre 7 Göñül bâg-ı cihânda ârzû-yı berg-i ‘ ayş eyler Felek mahz-ı hayât-ı bî-sebâta imtinân üzre 8 Cihân-ı ma’ delet kân-ı mürüvvet Hân Murâd ol kim Vücûdı sâye-i lutf-ı İlâhîdür cihân üzre 9 Nişân-ı baht u devlet gevher-i kân-ı sa’ âdetdür Gubâr-ı na’ l-i esbi tâc-ı fark-ı husrevân üzre 10 Dili dürr-i ma’ ârifden kefi bezl-i ‘ avârifden Dem-â-dem eyler isbât-ı fazîlet bahr u kân üzre 11 Memâlik zıll-ı rif’ atde halâ’ik hv âb-ı râhatde Cihân âsûde ‘ adlinde zamân emn ü emân üzre 12 Zamâne âteş urdı hırmen-i a’ dâ-yı bed-kîşe Düşelden şu’ le-i şemşîri Azerbâycân üzre 13 Hirâsân oldı a’ yân-ı Horâsân gözlerin açdı Sabâ gerd-i siyâhın sürmesiyle İsfahân üzre 14 Dilerse akıdur âb-ı revânı hâk-i Tebrîze Dilerse hâk-i Tebrîzi döker âb-ı revân üzre 15 Du’ â-yı devletinden soñra vâcib saña ey Bâkî Tevekküldür Hudâvend-i zemîn ü âsmân üzre -9- Der-tehniye-i cülûs-ı Sultân Mehemmed Hân Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Minnet Cenâb-ı Hakka dem-â-dem hezâr-bâr Fasl-ı şitâda bâg-ı cihân buldı nev-bahâr 20 2 Gün gibi tâc-ı devlet-i şâhî tulû’ idüp Kevn ü mekâna virdi ziyâ âfitâbvâr 3 Hürşîd gibi pertev-i cûd u sehâ ile Rûy-ı zemîne saçdı zer-i kâmilü’l-’ ayâr 4 Kıldı zemîni berf gibi nakdi sîme gark İn’ âm-ı ‘ âm-ı şâh-ı cevân-merd-i bahtyâr 5 Deryâ-yı keffi mevc-i ‘ atâ urdı şöyle kim Yek-bâr sîm-i nâb ile zeyn oldı her kenâr 6 Berg-i gül-i sefîdi yolup bâgbân-ı çarh Mânend-i berf yollarına eyledi nisâr 7 Allâh ki dökdi saçdı felek halka varını Şükrâne-i cemâl-i cihân-bân-ı şehryâr 8 Ol âsitânı kıble-i ikbâl u baht olan Sultân Mehemmed a’ zam-ı şâhân-ı tâcdâr 9 Farkında tâc-ı devlet ü ikbâl ser-fırâz Tahtında taht-ı ‘ izzet ü baht eyler iftihâr 10 Dârâ revâ ki gâşiyesin ala dûşına Lâyık budur ki ola Sikender rikâbdâr 11 ‘ İlmi katında bahre niçün dinile muhît Hilmi yanında kûha neden nisbet-i vekâr 12 Nusret yüzini oldı nümâyende ‘ âleme Âyîneveş elinde o şemşîr-i âbdâr 13 Hâlî degüldi zelzeleden ‘ arsa-i zemîn Evvel kademde virdi cihân mülkine karâr 14 Saff-ı gazâda râyet-i ikbâli pây-merd Rûz-ı vegâda kabza-i şemşîri destyâr 15 Eyler hücûmı düşmen-i dîne ‘ Alî-sıfat Şemşîr-i hûn-feşânı kılur kâr-ı Zülfekâr 16 Şîr-i jeyâna pençe salar gâh-ı hışm u kîn Bebr-i yabâna karşu varur vakt-i kârzâr 17 ‘ Ahdi zamânı emn ü emân-ı cihâniyân Şâh-ı huceste-tâli’ u ferhunde-rûzgâr 18 Devrân basît-i hâke niçün saldı ferş-i sîm 21 Devrinde tâ ki irmeye bir hâtıra gubâr 19 Dâg-ı vefâ vü mihri göñülde şigüfte gül Tîr-i hadengi cân-ı ‘ adûda şikeste hâr 20 Bâkî du’ âcı pîr kuluñ geldi husrevâ Eyler cenâb-ı hazretüñe ‘ arz-ı iftikâr 21 Mevrûsdur cenâbuña memlûk tapuña Lâyık degül ki devr-i zamân ide hv âr u zâr 22 Destinde hâme fazl u belâgat nihâlidür Medh ü senâ-yı şâh-ı cihân aña berg ü bâr 23 Ümmîd o kim du’ âña ola mûcib-i kabûl Sûz-ı derûn u derd-i dil ü çeşm-i eşk-bâr 24 Her kanda ‘ azm iderseñ ola reh-ber ü refîk Tevfîk-i Rabb-i ‘ izzet ü te’yid-i Kirdgâr 25 Eyyâm-ı ‘ ömr ü devlet ü iclâl müstedâm Bünyâd-ı baht u ‘ izzet ü ikbâl üstüvâr - 10 - Der-şikâyet ez-rûzgâr-ı gaddâr Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün Fâ’ ilün 1 Kadr-i eşküm ol bilür kim kıymet-i gevher bile Rûy-ı zerdüm hoş görür şol kim ‘ ayâr-ı zer bile 2 Nefha-i ‘ anber tutar zülfi hamından ‘ âlemi Kanda gitse iki yanında iki micmer bile 3 Sâye-i kaddüñde âhum başka sancak çekdügin Tuydı hep mîr-i livâ belki şeh-i kişver bile 4 Sûz-ı ‘ aşkuñdan dimâgum şol kadar âşüfte kim Mey degül âsûde kılmaz dârû-yı hüş-ber bile 5 Küşte-i şemşîr-i ‘ aşkuñ hâkden kaldursalar Teng ola sahrâ-yı ‘ âlem ‘ arsa-i mahşer bile 6 Cân virür çokdur ser-i kûyuñda kurbân olmaga Hâzır it şemşîr-i bürrânuñla bir hançer bile 7 Tâb-ı dilden ahker-i sûzâna döndi gözlerüm Bu meseldür kim yanar huşküñ yanınca ter bile 22 8 İnkisâr-ı bâl ile zehr-i gam itse telhkâm Şehd şîrîn itmez agzın ‘ âşıkuñ sükker bile 9 Bâkıyâ çarh-ı sitemkâruñ ne cevr itdüklerin Yek-be-yek ‘ arz it ki şâh-ı ma’ delet-güster bile 10 Hayli demdür hırka rehn-i hâne-i hammârdur Havfum oldur ki ola dîvân ile defter bile 11 Korkaram çâpük-süvâr-ı ‘ arsa-i ‘ irfân iken Esb nâ-geh bir gice bî-cev kala ester bile 12 Âsitânı hâkine muhtâç mutlak hâs u ‘ âm Yaluñuz kullar degül tahtında sultânlar bile 13 Cânına minnet bilür Dârâyı derbân eylese Hak bu kim Dârâ degül yanınca İskender bile 14 Vâsıl olmaz pâye-i na’ l-i semend-i kadrine Efser-i Hâkân degül tâc-ı ser-i Kayser bile 15 Eşheb-i zerrîn-sitâm-ı bahtı cevlân eylesün Nüh felek tâ devr ide âfâkı heft ahter bile - 11 - Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Leb-i la’ lin hayâl it gûşe-i ‘ uzletde pinhân ol Dilâ hem kân-ı gevher kıl özüñ hem gevher-i kân ol 2 Eger tahsîl-i derd itdüñse düş kûy-ı harâbâta Seni gene itdiler çünkim mukîm-i künc-i vîrân ol 3 Tokınsa tîr-i mihnet ger mübâhât ile gögsüñ ger Soyınduñ ‘ arsa-i rindâne girdüñ merd-i meydân ol 4 Ko emvâc-ı belâ gelsün nasîbin rüzgâr alsun Derûnuñ derdini keşf itme sen deryâ-yı ‘ ummân ol 5 Düşer bir ‘ ukdeye gâhî küdûret kesb ider tâli’ Gerekse mâh-ı tâbân ol gerek mihr-i dırahşân ol 6 Zamâne eylemez hürmet amân virmez dem-i fursat Gerek dervîş-i dil-rîş ol gerek şâh-ı cihânbân ol 7 Yüzüñ ey gonca-leb dürme bize cevr eyleyüp turma Açıl gül gibi handân ol salın serv-i hırâmân ol 23 8 N’ola hûrşîdveş başuñ göge irdiyse hüsn içre Ser-efrâz-ı cihân ol çâre-sâz-ı derdmendân ol 9 Şeref virmez dür ü gevher kemâl olmaz zer ü zîver Hüner kesb it hüner bahr-i fazîlet kân-ı ‘ irfan ol 10 Kabâ-yı câh ile âdem geçinsün her kaba câhil Güher göster güher meydâna gir sen tîg-i ‘ uryân ol 11 Yine rûz-ı visâlinden dem urdı bâd-ı subh ey dil Kul olduñ nice yıllardur bu gün ‘ îd irdi kurbân ol 12 Dilâ âhuñla yakduñ milket-i Rûmı nedür derdüñ Gedâ-yı kûy-ı yâr olmak dilerseñ Mısra sultân ol 13 İrişdükçe sehergâha münâcât eyle dergâha Devâm-ı devlet-i şâha du’ â-gûy u senâ-hv ân ol 14 Degülsin medhine kâdir ne deñlü tutsalar mâhir Gerekse Rûmda Bâkî ‘ Acem mülkinde Selmân ol -12- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Dil-i sad-çâki ser-i zülf-i perîşâne çeker Bilür ol mûy gamın her ne ise şâne çeker 2 Kim çıkar başa ser-i zülf-i girih-gîrüñ ile Yine ol silsile çevrin dil-i dîvâne çeker 3 Kaşlaruñ bükdi bilin gerçi kemân-ı ‘ aşkı ‘ Âşıkun Rüstem-i Destân ile hasmâne çeker 4 Yâre ser kılsa fidâ mûr-sıfat cân-ı za’ îf Pîş-keş pây-ı melahdur ki Süleymâna çeker 5 Ne çeker adını eshâb-ı riyâ ikide bir Tutalum rind-i gedâ bir iki peymâne çeker 6 Sîneme nîzelerin ol müjeler togrıldur Üstüme hançerin ol gamze-i mestâne çeker 7 Mûr-ı endîşe ki peygûle-i gamdur vatanı Turmayup hâli hayâlin getürür dâne çeker 8 Ayagı topragı tâc-ı ser-i eşrâf-ı cihân Sürme-i hâk-i rehin dîde-i a’ yâne çeker 24 9 Hûblar tutsa rikâbın yiridür cümle kaçan Esb-i nâzı felek ol husrev-i hûbâne çeker 10 Âb-rûyın gören ol hançer-i âteş-tâbı Sâde-rû hûb sanur sîne-i ‘ uryâne çeker 11 Dâmen-i şâhid-i ma’ nâya biri dest uramaz Çog olur gerçi ser-i fikri girîbâne çeker 12 Ehl-i dil gûşe-i bî-tûşe-i mihnetde yatur Hv ân-ı ihsanı felek merdüm-i nâ-dâne çeker 13 Tâli’ uñla nice bir ceng ü cidal ey Bâkî ‘ Âkıbet kevkeb-i bahtuñ seni dîvâne çeker 14 Devlet-i şâh-ı cevân-bahta du’ â kıl ki seni Kimse çekmez ilerü himmet-i şâhâne çeker - 13 - ‘ Arz-ı hâl be-südde-i bî-misâl-i Sultân Mehemmed Hân Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Cân virürdüm cevher-i cân istese cânân eger Bezl iderdüm yolına zî-kıymet olsa cân eger 2 ‘ Îd ü gül hem-sohbet oldı câm-ı zer sundı hilâl Göklere çıksa yiridür na’ re-i mestân eger3 Aldanurdum gül-bün-i ‘ ömrüñ yüze güldügine ‘ Ahdine tursa zamâne dönmese devrân eger 4 Hv âr u zâr olmazdı bülbül hâre yâr olmazdı gül ‘ Aksine devr itmeyeydi günbed-i gerdân eger 5 Aglamazdum zahm-ı hârından bu fânî gülşenüñ Bir güle baksa hele ol gonca-i handân eger 6 Cû’ u zillet derdidür etfâli giryân eyleyen Aglamazdı tıfl-ı dil olsa elinde nân eger 7 Harc kim bî-dahl ola mevcûd olan nâ-bûd olur Olsa mâlüñ fı’1-mesel mahsûl-i bahr u kân eger 8 Lâ-cerem bir gün zemîn-i huşk olur deryâ-yı Nîl Menba’ ından yagmasa bir nice dem bârân eger 9 Derd ü mihnet çekme dergâhında ey Bâkî yüri ‘ Arz kıl bilmezse hâlüñ hazret-i Sultân eger 25 10 Ol ki hûrşîd-i cihân-tâba zekât-ı zer virür Kâse-gerdân olsa şehrinde meh-i tâbân eger 11 Feyz-i envâr-ı kef-i zer-bahşı besdür ‘ âleme Akmaz olsa çeşme-i hûrşîd-i nûr-efşân eger 12 Kasr-ı kadrüñ âsmân eyler olursa dest-gîr Himmet-i vâlâ-yı şâhenşâh-ı ‘ âlî-şân eger 13 Biz gedâ mihmâniyüz lâyık görürse hükm anuñ İşiginde nâne muhtâc oldugın mihmân eger 14 Gelmeye bir dahı misli dehre biñ sa’ y itseler Heft ahter nüh felek yanınca çâr erkân eger 15 Nûh ‘ ömrin virsün Allâhum hatâdan saklasun Yıksa bünyâd-ı sarây-ı ‘ âlemi tûfân eger - 14 - Tehniye-i kudûm-i Sultân Mehemmed Hân-ı Gâzî ez sefer-i huceste-eser Mefa’ îlün Mefâ’ îlün Mefâ’ îlün Mefâ’ îlün 1 Bi-hamdi’llâh refîk oldı yine tevfîk-i Rabbânî Muzaffer kıldı sultân-ı cevân-baht-ı cihânbânı 2 Kudûm-ı şâh ile halkuñ bu gün başına gün togdı Yine tâb-ı rikâbından cihanı kıldı nûrânî 3 Eşi ’’ a bâl ü per oldı güneş zeyn itdi etrâfın İrem tâvûsı gibi subh-dem gösterdi cevlânı 4 Yine ol sancak-ı zerrîn-ser ü sîmîn-kabâ kıldı Livâ-yı subh-ı nûrânî gibi rûşen bu eyvânı 5 Cihân emn ü emân buldı yine şemşîr-i pûlâdın Belâ Ye’cûcına sedd eyledi İskender-i sânî 6 Yıkıldı hânmân-ı bahtı ber-bâd oldı a’ dânuñ Revân oldı nesîm-i feth ile taht-ı Süleymânî 7 Bisât-ı emni bast itdi basît-i arza ikbâli Ne deñlü kılsa ta’ zîmi felek ol şâha erzânî 8 Dür ü gevher nisâr itsün yolına ebr-i bârânî Ser-â-ser atlas u dîbâ döşetsün mihr-i rahşânî 26 9 Güneşdür tal’ atı gûyâ cihândan def’ u ref’ itdi Zalâm-i zulm u ‘ udvânı dalâl-i küfr ü tugyânı 10 Şeh-i kişver-sitân Sultân Mehemmed Hân-ı Gâzî kim ‘ Adûnuñ ‘ ırkını kat’ eyledi şemşîr-i bürrânı 11 Süleymân gibi haşr oldı livâsı zıllına ‘ âlem Ziyâde leşker-i mûr u melahdan âdem oglanı 12 ‘ Adûyı dil-figâr itdi pelengâsâ şikâr itdi Muhassal âşikâr itdi neberd-i Şîr-i Yezdânı 13 Didi Behrâm-ı düşmen-kâm gördi darb-ı şemşîrin Koluña kuvvet ey rûz-ı vegânuñ Şâh-ı Merdânı 14 Süreyyâ sanmañ üstinde görince şîr-i gerdûnı Atıldı âsmâne kûhsâr-ı kahrı kaplanı 15 Elinden ol kadar düşmen yimişdür boz doganı kim Kızılelmadan eyvâ kopdı nâ-geh işidüp anı 16 Çalındı kûslar tabl u nekâre saldı âvâze Dügün bayram idi gûyâ guzâta ceng meydânı 17 Kimi şemşîr-bâz oldı kimi cân-bâz bu halkuñ Temâşâ eyleseñ ol günde görseñ hâl-i insânı 18 Ser-encâm-ı cadû âhir ne hâle irişür dirken Hezârân kelleler tûp itdi nâ-geh çarh çevgânı 19 Dil-âverler oyunlar oynadı küffâre ol gün kim Gören bâzîçe-i takdirüñ oldı deng ü hayrânı 20 Çıkup yelkenlüler Rûmî siperden bâdbânlarla Yine gösterdiler cûş u hurûş-ı bahr-i ‘ ummânı 21 Nehengâsâ dil-âverler ‘ adûyı yutdılar gitdi ‘ Aceb deryâ imiş hakkâ bu leşkergâh-ı ‘ Osmânî 22 Ser-i bî-magz-ı düşmenden fezâda kâseler toldı Sibâ’ -ı kûh u deşte kıldılar tertîb-i mihmânî 23 Meger kim ugramış gerdûn öñinde seyl-i hûn içre Şafak sandı şebângeh halk dâmânındaki kanı 24 Dem-i a’ dâ ile deşt-i cihânı lâle-zâr itdi Sipâh-ı berk-reftâr-ı Tatâruñ tîr-bârânı 25 Hudâvendâ sen ol İskender-i pâkîze-meşrebsin Akıtdı tab’ -ı pâküñ ayagına Âb-ı hayvânı 27 26 Ne cünbiş kıldı kim âhir dil-i düşmende yir itdi Meger gösterdi ol nîze hırâm-ı kadd-i hûbânı 27 Misâl-i halka-i zülf-i girih-gîr-i ham-ender-ham Biri birine koydı tîg-i kahruñ kâfiristânı 28 Licâmuñda sitâm olmak yaraşur çarhuñ ecrâmı Semendüñ sîne-bendinde gül-i zer mâh-ı tâbânı 29 Bilürsin anı mürg-i beyza-i pûlâd-ı nusretdür ‘ Aceb mi dâne divşürse elinde tîg-i bürrânı 30 Hemân âyîne-i sırr-ı Hudâdur tab’ -ı şâhâne Müberrâ gıll u gışdan kalbi sâf u sâde sultânî 31 Mücellâ sînesi âyînedâr-ı şâhid-i gaybî Musaffâ hâtırı sûret-pezîr-i râz-ı pinhânî 32 Hemân oldur niyâzum senden ey Keyhusrev-i sânî Ki gûş-ı hûşa mengûş eyle dürr-i pend-i pîrânı 33 Sikendersin karînûn feylesûfân-ı cihân olsun Hakîmân-ı zamâne hîçe saymaz şahs-ı nâ-dânı 34 Niyaz it Hakka ey Bâkî vücûdın hıfz ide Bârî Hatâlardan nigehdâr olsun ol Dârâ-yı devrânı 35 Hudâvendâ Hudâ ol zât-ı pâke hırz-ı cân olsun Du’ â-yı müstecâb-ı tâ’ifân-ı ‘ arş-ı Rahmânî 36 Belâ gird-âbına salsun ‘ adûñı nâ-bedîd itsün Fenâ deryâsına gark eyleyen Fir’ avn u Hâmânı 37 Hemîşe feth-i fîrûzı livânâ iltivâ itsün Kapuña iltica kılsun cihânuñ hân u hâkânı - 15 - Bahâriyye be-nâm-ı Sultân Mehemmed Hân-ı Gâzî Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefa’ îlün 1 Cihân bâgına virdi revnak-ı firdevs-i a’ lâyı Temâşâ eyle sun’ -ı Hazret-i Bârî Te’ âlâyı 2 Uyandur çeşm-i cânı hv âb-ı râhatdan seher-hîz ol Çemen bülbülleriyle subh-dem zikr eyle Mevlâyı 3 Cihâna zîb ü fer virdi yine meşşâta-i kudret ‘ Arûs-ı nev gibi ârâyiş itdi kühne dünyâyı 28 4 Zamâne hâl-i Hindû-yı benefşe zînetin görsün Nisâr itsün Sitânbûla Semerkand ü Buhârâyı 5 İrişdi hâkden bûy-ı bahûr-ı Meryem eflâke Mu’ attar eyledi göklerde dâmân-ı Mesîhâyı 6 Gülüñ pîrâhen-i Yûsuf gibi dâmânı çâk olmış Nesîm-i perde-der kıldı meger mekr-i Zelîhâyı 7 Ne mümkin dest-res dâmân-ı vasl-ı yâre ey Bâkî Felek nâ-mihrbân düşmen kâvî dildâr her-câyî 8 Talup gavvâs-ı dil kaldı derûn-ı bahr-i hayretde Sanur arayı arayı bulam ol dürr-i yek-tâyı 9 Sözin lü’lû-yı lâlâdan zamâne tutdı zî-kıymet Neden şâh-ı cihân bî-kıymet eyler böyle lâlâyı 10 Mehemmed Hân-ı Gâzî âl-i ‘ Osmânuñ ser-efrâzı Cihânuñ kâr-sâzı ol sezâ-yı kâr-fermâyî 11 Ziyâ-bahş olsun âfâka cemâl-i ‘ âlem-efrûzı Fürûzân eyledükçe tal’ at-i nev-rûz dünyâyı -16 - Der-medh-i Sultân Mehemmed Hân-ı Gâzî Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Hüsnüñ ziyâsı pertev-i nûr-ı kıdem gibi Rûşen cemâlüñ âyinesi subh-dem gibi 2 ‘ Âlem harîm-i hürmet-i kûyuñda muhterem Vasluñ harâm ‘ âşıka sayd-ı Harem gibi 3 Çeşmüm devât-ı surha dönüp hûn-ı eşk ile Cismüm boyandı kana ser-â-pâ kalem gibi 4 Derdüm hisâba gelmedi kıldum muhâsebe Göz yaşı dâne dâne dökildi rakam gibi 5 Sen sag ol ey visâli hayât-ı cihân olan Ben bu firâka döymeyem âhir ölem gibi 6 Bâkî ne gam penâhuñ ola rûzgârda Sultân Mehemmed ol şeh-i sâhib-kerem gibi 7 Meşhûr bezm-i devlet-i şâh-ı yegânede Tab’ un safa-yı meşreb ile Câm-ı Cem gibi 29 8 Ol şeh-süvâr-ı ‘ arsa-i ikbâl ü baht kim Şâhân-ı dehr atı öñince hadem gibi 9 Kadr-i bülend ü câh ile mümtâz u ser-firâz Hayl-i mülûk-i ‘ âlem içinde ‘ alem gibi 10 Hakdan niyâzum ol ki ‘ adûsı zamânede Râhat yirini bulmaya kûy-ı ‘ adem gibi 11 Âsîb-i rüzgâr-ı hazândan emîn ola Gülzâr-ı ‘ ömr-i devleti bâg-ı İrem gibi 12 Pâ-mâl-i esb-i devleti küffâr-i hâksâr Hâkân-ı Çîn mutî’ ola şâh-ı ‘ Acem gibi 13 Kesr-i ‘ adû vü feth-i memâlik ‘ ale’d-devâm Gürz-i girânı kelle-i düşmende zam gibi - 17 - Kasîde-i dîger Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Gül meclisinde lâle yine kıldı âşikâr Âyîn-i bezm-i ‘ işret-i Cemşîd-i kâmkâr 2 Gül-zâre gel ki cümle cihândan nümûnedür Sahn-ı çemende hâsıl olur seyr-i her diyâr 3 Döndi diyâr-ı Rûma semenlerle sahn-ı bâg Gûyâ sevâd-ı mülk-i Habeşdür benefşezâr 4 Sahrâyı kıldı lâle Bedahşâñ vilâyeti Gülzârı itdi tâze çemen mülk-i sebzezâr 5 Dûlâb kurdı kavs-i kuzah bâg-ı ‘ âleme Mîz-âb gibi her yañadan akdı cûybâr 6 Çarh oklarını atdı yine gülşene sehâb Altun göbeklü bir siper-i la’ l tutdı hâr 7 Gösterdi âb ‘ aks-i gül-i bâgı nitekim Nusret yüzini âyîne-i tîg-i şehryâr 8 Ol kim gubâr-ı dergehine intisâb ile Eflâke irdi küngüre-i tâc-ı iftihâr9 Mülk-i sühanda nevbetümüz çaldı rûzgâr Âfâkı tutdı velvele-i kûs-ı iştihar 30 10 Bâkî ne deñlü sözlerüñ âb-ı revân ise Akar su gibi yirde gerek rûy-ı i’ tizâr 11 Kandan gedâ-yı bî-ser ü pâlar senüñ gibi Kandan edâ-yı medh-i şehenşâh-ı tâcdâr 12 Yüz sür Cenâb-ı Hakka niyâz u tazarru’ it Olsun mezîd ‘ ömr-i Hudâvend-i rûzgâr 13 Kadr ü şerefde her gicesi Leyletü’l-berât Eyyâm-ı ‘ ömr-i devleti nev-rûz u nev-bahâr -18 - Bahâriyye be-nâm-ı Destûr-ı a’ zam ‘ Alî Paşa Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Rûh-bahş oldı Mesîhâ-sıfat enfâs-ı bahâr Açdılar dîdelerin hv âb-ı ‘ ademden ezhâr 2 Taze cân buldı cihân irdi nebâtâta hayât Ellerinde harekât eyleseler serv ü çenâr 3 Döşedi yine çemen nat’ -ı zümürrüdfâmın Sîm-i hâm olmış iken ferş-i harîm-i gülzâr 4 Yine ferrâş-ı sabâ sahn-ı ribât-ı çemene Geldi bir kâfile kondurdı yüki cümle bahâr 5 Leşker-i ebr çemen mülkine akın saldı Turma yagmada yine niteki yagı Tâtâr 6 Farkına bir nice per takınur altun tellü Hayl-i ezhâra meger zanbak olupdur serdâr 7 Dikdi leşkergeh-i ezhâra sanavber tûgın Haymeler kurdı yine sahn-ı çemende eşcâr 8 Döşedi mihr-i felek yolları dîbâlar ile İtdi teşrîf çemen mülkini sultân-ı bahâr 9 Subh-dem velvele-i nevbet-i şâhî mi degül Savt-ı mürgân-ı hoş-elhân u sadâ-yı kûhsâr 10 Çemen etfâlinüñ uyhuların uçurdı yine Subh-dem gulgule-i fâhte gül-bâng-i hezâr 11 Dâye-i ebr yine goncalaruñ şeb-nemden Başına akçe dizer niteki etfâl-i sıgâr 31 12 Mevsim-i rezm degüldür dem-i bezm irdi diyü Sûsenüñ hançerini tutdı ser-â-pâ jengâr 13 Semenüñ sîne-i sîmînin açup bâd-ı seher Çözdi gülşende gülüñ dügmelerin nâhun-ı hâr 14 Pîrehen berg-i semen gûy-ı girîbân şeb-nem Gülsitân oldı bu gün bir sanem-i lâle-’ izâr 15 Zîb ü fer virmek içün rûy-ı ‘ arûs-ı çemene Yâsemen şâne sabâ mâşıta âb âyinedâr 16 Dür ü yâkût ile bir nahl-i murassa’ sandum Ergavân üzre dökilmiş katerât-ı emtâr 17 Şîşe-i çarhda gör bunca murassa’ nahli Nice ârâste kılmış yine sun’ -ı Cebbâr 18 Berg-i ezhârı hevâ şöyle çıkardı felege Pür-kevâkib görinür günbed-i çarh-ı devvâr 19 Dem-i ‘ Îsâ dirilür bûy-ı bahûr-ı Meryem Açdı zanbak Yed-i Beyzâyı kef-i Mûsâvâr 20 Zanbakuñ goncasıdur bâga gümiş bâzû-bend Za’ ferân ile yazılmış aña hatt-ı tûmâr 21 Câm-ı zerrîni tolu bâde-i gül-reng itmiş Gül-i ra’ nâ seherî kılmag içün def’ -i humâr 22 Dehen-i gonca-i ter dürlü letâ’if söyler Gülüp açılsa ‘ aceb mi gül-i rengîn-ruhsâr 23 Güher-i fursatı aldurma sakın devr-i felek Sîm ü zerle gözüñi boyamasun nergisvâr 24 Câm-ı mey katreleri sübha-i mercân olsun Gelüñüz zerk u riyâdan idelüm istigfâr 25 Lâle sahrâyı bu gün kân-ı Bedahşân itdi Jâle gülzâra nisâr eyledi dürr-i şehvâr 26 Dâmenin dürr ü cevâhirle pür itdi gül-i ter Ki ide hâk-i der-i Hazret-i Paşaya nisâr 27 Sâhib-i tîg u kalem mâlik-i câm u hâtem Âsâf-ı Cem-’ azamet dâver-i Cemşîd-vekâr 28 Âsmân-pâye hümâ-sâye ‘ Alî Paşa kim İremez tâk-i celâline kemend-i efkâr 32 29 Şâh-ı gül neşv ü nemâ bulsa nem-i lutfından Ola her gonca-i ter bülbül-i şîrîn-güftâr 30 Âb u gil müşg ü gül-âb ola çemen sahnında Bûy-ı hulkıyla güzâr itse nesîm-i eshâr 31 Tab’ -ı vekkâdın eger âteş-i rahşân görse Kızara ahker-i sûzân nitekim dâne-i nâr 32 Güneşi keff-i zer-efşânına beñzer dir idüm Almasa mâha ‘ atâ eyledügin âhir-ı kâr 33 Şöyledür keff-i güher-pâşı yemîn itmek olur Ki ‘ atâsından irer bahre gınâ kâne yesâr 34 Manzar-ı kasr-ı sa’ âdetden anuñ re’yi gibi Rûy göstermedi bir şâhid-i hurrem-dîdâr 35 Bâg-ı cûdında nihâl-i kereminden derilür Lutf-ı bî-minnetinün mîvelerinden her-bâr 36 Manzar-ı himmetinüñ küngüre-i rif’ atine İremez sarsar-ı tûfan-ı fenâ birle gubâr 37 İşigi taşı imiş yüz sürecek hayf diyü Taşdan taşa döger başını şimdi enhâr 38 Serverâ cânı mı var devletüñ eyyâmında Sünbülüñ turrasına el uzada şâh-ı çenâr 39 Eylemez kimse bu gün kimse elinden nâle Bezm-i ‘ işretde meger mutrib elinden evtâr 40 Şer’ a uymaz n’idelüm nâle vü zâr eyler ise Gerçi kânûna uyar zemzeme-i mûsîkâr 41 Geşt iderken çemen-i medh ü senâñı hâtır Lâyih oldı dile nâ-gâh bu şi ’ r-i hemvâr 42 Gül gibi gülşene kılsañ n’ ola ‘ arz-ı dîdâr Hayli dökildi saçıldı yoluña fasl-ı bahâr 43 Reşk-i dendânuñ ile hançere düşdi jâle Berg-i sûsende gören itdi sanur anı karâr 44 Geçemez çenber-i gîsûy-ı girih-gîrüñden Gerçi kim za’ f ile bir kılca kalupdur dil-i zâr 45 Turralar milket-i Çîn nâfe-i müşgîn ol hâl Gözüñ âhû-yı Huten gamzelerüñdür Tâtâr 33 46 Dil-i mecrûha şifâ-bahş ruh u la’ lüñdür Gül-be-şekkerle bulur kuvveti tab’ -ı bîmâr 47 Degme bir gevheri kirpügine salındurmaz Göreli la’ 1-i revân-bahşuñı çeşm-i hûn-bâr 48 Koma Bâkî kuluñı cür’ a-sıfat ayakda Dest-gîr ol aña ey dâver-i ‘ âlî-mikdâr 49 Bâg-ı medhüñde olur cümleye gâlib tenhâ Bahs içün gelse eger bülbül-i hoş-nagme hezâr 50 Puhtedür gayrılar eş ’ ârı velî puhte piyaz Hâm ‘ anberdür eger hâm ise de bu eş ’ âr 51 Hâm var ise eger micmere-i nazmumda Dâmen-i lutfuñ anı setr ider ey fahr-i kibâr 52 Bahr-i eş ’ âr yiter urdı sütûr emvâcın Demidür k’ide du’ â dürlerini zîb-i kenâr 53 Lâlelerle bezene niteki dest ü sahrâ Nitekim güller ile zeyn ola dest ü destâr 54 Nitekim lâlelere şeb-nem olup üftâde Güllere bülbül-i şeydâ geçine ‘ âşık-ı zâr 55 Gül gibi hurrem ü handân ola rûy-ı bahtuñ Sâgar-ı ‘ ayşuñ ola lâle-sıfat cevherdâr -19- Kasîde-i Bâkî berây-ı Destûr-ı ekrem ‘ Alî Paşa Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Zer ü gevherle kılup zîver-i efser hâtem Zîb ü zînetde geçer hem-ser-i Kayser hâtem 2 Nâm ile tutdı cihân mülkin olursa tân mı Mâlik-i Câm-ı Cem ü tâc-ı Sikender hâtem 3 Meş ’ al-i mâhdur ol gevher-i şeb-tâb meger Geçinür çenber-i gerdûn ile hem-ser hâtem 4 İdüp elmâsdan âyîne vü zerden şâne Gösterür halka yine şîve-i duhter hâtem 5 Fass-ı pîrûze ne hoş yaraşur anda seyr it Oldı bir tûtîye gûyâ kafes-i zer hâtem 34 6 Tâ ki bennâ-yı kader yapdı sa’ âdet kasrın Oldı ol tâk-ı felek-rif’ ate manzar hâtem 7 Halkadur devr-i kadeh la’ l şarâb-ı gül-gûn Rind-i mey-hv âreye hoşdur tolu sâgar hâtem 8 Reşk-i la’ 1-i leb-i dildâr kurutmış kanın N’ola ger böyle nahîf olsa vü lâgar hâtem 9 Cismine na’ l kesüp farkına bir dâg urmış Var ise sevdi meger yâr-ı sitemger hâtem 10 Vâdî-i ‘ aşka düşüp taze cevân sevdi meger Bükdi kaddin nitekim pîr-i mu’ ammer hâtem 11 Hasret-i la’ l-i leb-i yâr ile tahsîl itmiş Ten-i lâgar kad-i çenber ruh-ı asfer hâtem 12 Nusha yazdursa ‘ aceb olmaya bâdâm üzre Teb-i hicrâna ‘ ilâc eylemek ister hâtem 13 Tavk-ı zerrîn takınup yine kazıtmış kaşın İhtiyâr eylemiş üslûb-ı kalender hâtem 14 Bu gülistânda yiter ‘ ârife bir gül çünkim Takmur farkına bir dâne gül-i ter hâtem 15 Beyza-i tâ’ir-i devletdür o dürr-i şehvâr Âşiyân şeklini baglarsa n’ola ger hâtem 16 Göz kulag oldı ser-â-ser gözedür âfâkı Bulalı kurb-i vezîr-i şeh-i kişver hâtem 17 Gözüñ üstinde kaşuñ var dimedi kimse dahı İdeli hidmet-i Paşa-yı dil-âver hâtem 18 Kerem-i keff-i güher-pâş-ı ‘ Alî Paşadan Buldı zerrîn-kemer ü tâc-ı mücevher hâtem 19 Eli ihsân u ‘ atâ mevcin urur deryâdur Ne ‘ aceb ger ola gark-ı zer ü zîver hâtem 20 Bahr-i eltâf-ı keremdür kef-i gevher-bahşı N’ola gird-âb-sıfat olsa müdevver hâtem 21 Nice deryâ diyemem keff-i güher-rîzine kim Anda gavvâs-sıfat buldı güherler hâtem 22 Var ise necm-i hidâyetdür o fass-ı rûşen K’olur anuñla nice sâlike reh-ber hâtem 35 23 Burc-ı devletdür eli eylese peydâ ne ‘ aceb Hey’et-i mâh-ı nev ü sûret-i ahter hâtem 24 Dür-i sîr-âb ile gör gül-bün-i engüştinde Jâle düşmiş gül-i nesrîne ne beñzer hâtem 25 Serverâ mûmlayup ism-i şerîfüñ saklar Kâ’inâtı ne ‘ aceb kılsa musahhar hâtem 26 Tavk-ı fermâne çeküp gerden-i teslîmlerin Nice âzâdeleri eyledi çâker hâtem 27 Felek engüşterî-i kadrüne pîrûze nigiñ Kapladı nâmuñ ile ‘ âlemi yek-ser hâtem 28 Görinür nakş-ı nigîninde sevâd-ı mührüñ Devletüñ barmagına mâh-ı münevver hâtem 29 Yazdı hoş âyet-i Nûn ve’1-Kalem engüştüñde Ne midâd istedi ne hâme ne mıstar hâtem 30 Şeref-ı nâm-ı şerîfüñden olursa hâlî Bulımaz ragbet-i halhâl-i kebûter hâtem 31 Nâmuñ âfaka salar nefha-i ‘ ûd u ‘ anber Meclis-i devletüñe olalı micmer hâtem 32 Zâr u ser-geşte-i tâs-ı gam idüp düşmenüñüñ Pençe-i bahtın ider beste-i şeş-der hâtem 33 Dest-i kahruñdan eger sille tokınsa görinür Dîde-i düşmenüñe halka-i ejder hâtem 34 Görür eltâfuñ ile maslahat-ı tîgı kalem Bitürür kahruñ ile hidmet-i hançer hâtem 35 Var ise irdi der-i lutfuña şey’ lillâhe K’eylemiş kâsesini pür-zer ü gevher hâtem 36 Feth-i bâb-ı keremi her ki kapuñdan bilmez İhtiyâcı eline halka-i her der hâtem 37 Şol kadar irdi hedâyâ şeref-i medhüñle Ki benân-ı kalemüm oldı ser-â-ser hâtem 38 Tuhfe-i bezmüñ içün bu gazel-i rengîni Levh-i zerrîne yazup eylesün ezber hâtem 39 Eyleyüp ‘ ayş-i hayâl-i leb-i dil-ber hâtem Câm-ı zerrîn ile çeksün mey-i ahmer hâtem 36 40 Şekl-i hâl ü dehenüñ hâtem-i pîrûze nigîn Dostum görmedüm agzuñ gibi hoşter hâtem 41 Gerçi nâzüklik ile agzın arar engüştüñ Dimez ammâ dehenüñ sırrını gizler hâtem 42 Ten-i sad-pâre ki şekl-i kafes-i zergerdür Dâglar dilde olupdur aña yir yir hâtem 43 Hasret-i la ‘l-i lebüñ bagrını pür-hûn itmiş Dâg yakmaga komış gögsine ahker hâtem 44 Anda zehr ola vü tiryâk leb-i dil-berde Dehen-i yâre kaçan ola ber-â-ber hâtem 45 Dehen-i teng-i dil-âvîzüñe beñzer bulsa Hâl-i müşgîn ile ger hatt-ı mu’ anber hâtem 46 Düşse âyînesine pertev-i nûr-ı haddüñ Vire hûrşîd-i cihân-tâb gibi fer hâtem 47 Sînemüñ dâgı ile cism-i dü-tâ-yı zerdüm Kıldı engüşt-i belâda beni bir zer hâtem 48 Sararup mihnet ile beñzi kızarmış çeşmi Var ise baht-ı siyehkâruma aglar hâtem 49 La’ l-i dildâr gibi ola mı handân yâkût Dehen-i yâr gibi kanı suhanver hâtem 50 Bî- ‘ aded hâtem ile tapuna geldi Bâkî Ki nice Rûm harâcını deger her hâtem 51 Koma ayakda bu masnû’ u murassa ‘ nazmı Elde hoş yaraşur ey Âsaf-ı saf-der hâtem 52 Bulımaz dâ’iresin bu güher-i nâ-yâbuñ İtmesün bir dahı bu devrde zerger hâtem 53 Hâtem-i nazma bu gün kimse bu hükmi viremez Nice müfsidler ider gerçi müzevver hâtem 54 Bedel olmaz buña zirâ ki senüñ nâmuñadur Tutamaz mühr-i Süleymân yirin âher hâtem 55 Tâ bu eyvân-ı murassa’ kemer-i’ âlîde Taka engüşt-i hilâle meh-i enver hâtem 56 Mesned-i sadr-ı vezâretde ser-efrâz olasın Kıla teslîm şehenşâh-ı muzaffer hâtem 37 57 Mûmdur mülk-i cihân saña du’ âm ol ki hemân ‘ An-karîb eyleye Allâh müyesser hâtem - 20 - Der-sitâyiş-i Kubâd Paşa Mefâ’ ilün fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Ne hoş yaraşdı sipihre kevâkib içre hilâl Takında pâyine gûyâ ki cevherî halhâl 2 Tulû’ idince ufukdan miyân-ı encümde Takıldı gerden-i gerdûna sanki ‘ ıkd-ı le’âl 3 Çerâg-ı mâha yine bir filori dikdi güneş Gören kimesne kenârın meh-i nev itdi hayâl 4 Şu sîb şekline girdi şafakda cirm-i kamer Güzellenüp ola bir yanı sarı bir yanı al 5 Sarındı meh yine bir hûb Yûsufî destâr Sokındı farkına bir dâne ince sîm hilâl 6 Elinde mutrib-ı çarhuñ ya kurs-ı meh defdür Kenâresi görinür pûlınuñ misâl-i hilâl 7 Ne hokkadur bu ki altında çarh-ı şu’ bede-bâz Koyınca mühre-i mihri güm eyledi fı’l-hâl 8 Nedür bu kurs-ı nuhâsî ki zerger-i gerdûn Salup bu pûteye nâr-ı şafakda eyler kâl 9 Ya câm-ı ‘ işret-i Dârâ ya tâc-ı Kisrâdur Tolaşdurur bu cihânı sipihr olup dellâl 10 Kanadı gûşesidür âşiyâneden görinür Ferâga vardı meger şâh-bâz-ı zerrîn-bâl 11 Ya nûndur görinür âhirında Şa ’ bânuñ Ya râdur ol Ramazân evveline olmış dâl 12 Götürdi perdeyi gözden görindi halka-i der Bu gice gök kapusın açdı Bârî-i Müte’ âl 13 Gelüñ bu fikri koyalum tereddüd itmeyelüm Bu deñlü nesne niçün ola pây-ı ‘ akla ‘ ıkâl 14 Hemân bu hançer-i zerrîn-gılâf-ı Paşadur Ki tâk-ı ‘ arşa asıldı bu şeb hilâl-misâl 38 15 Emir-i şâh-nazar dâver-i bülend-ahter Vezîr-i hûb-siyer hv âce-i huceste-hısâl 16 Bülend-himmet-i devrân Kubâd Paşa kim Hilâl-i çarha mahal meclisinde saff-ı ni’ âl 17 O kim debîr-i ezel çekdi kilk-i kudretle Şerîf nâmına tevkî’ -nâme-i ikbâl 18 Revâk-ı manzar-ı dîvânı tâk-ı eyvânı Hilâl-i burc-i sa’ âdet sipihr-i câh u celâl 19 Nesebde payesi a’ lâ hasebde bî-hem-tâ Keremde aña ne akrân sehâda ne emsâl 20 Sehâda Hâtem-i Tay defterini tayy itdi Gazâda Seyyid-i Gâzî hikâyetin battâl 21 Kef-i cevâdı pür eyler sehâb dâmânın Sehâb egerçi virür dâmen ile vakt-i nevâl 22 Dem-i vegâda çü pây-i semendi deprense Sipihre lerze düşer arza irişür zilzâl 23 Nesîm-i hulkına bir dem karîn olursa eger Suyı gül-âb ide topragı müşg bâd-ı şimâl 24 Misâl-i cûdına ‘ unvan yazar debîr-i felek Mürebbî-i fuzalâ dest-gîr-i ehl-i kemâl 25 Eger ki hil’ at-i lutfın kılaydı erzânî Siyâh şâlını terk ide geymeyeydi leyâl 26 Kef ile gerçi terâzû-yı ‘ akla urmış idüm Hafîf geldi katı keffe-i sehâb-ı sikâl 27 ‘ Atâ-yı kân-ı kef-i zer-feşânına nisbet Nevâl ü feyz-i sehâb-ı sikâl bir miskâl 28 Şahâ’if olsa felekler nihâl-i Sidre kalem Yazılmaya keremi defteri ‘ ale’l-icmâl 29 Şu câmı sundı baña serverâ bu sâkî-i dehr Şarâbı zehr ile âlûde dârû-yı kattâl 30 Şarâb-ı hayret ile şöyle mest ü medhûşam Ne dest-i ‘ akla tasarruf ne pây-ı fikre mecâl 31 Hemîşe san’ at u pîşem dem-â-dem endîşem Özümle bahs u cedel yılduzumla ceng ü cidâl 39 32 Kemend-i ‘ acz ile olmazdı dest ü pâ beste Bu bendi geçmese baña zamâne-i muhtâl 33 Elüñdedür çü bu gün hall-i müşkilât-ı enâm Enâmil-i keremüñ kıl bu ‘ ukdeye hallâl 34 Sehâb-ı mekremet ü menba’ -ı mürüvvetsin Nem-i sehâñ ile ser-sebz gül-şen-i âmâl 35 Bu gülşen içre seni serv-i ser-firâz görüp Su gibi ayaguna akdı hâtır-ı meyyâl 36 Sezâ-yı merhamet ü müstahakk-ı ‘ âtıfetem Nevâl-i fazluñ idersen mahallidür ifzâl 37 Boyandı kanlu yaşum silmedin elüm ale Ayakda kaldum eyâ ma’ din-i kerem elüm al 38 Tapuña yüz süre geldüm safâ-yı hâtır ile Zülâl gibi beni gülsitân-ı lutfuña sal 39 Dilümde şekker-i şükr-i fevâzıl-ı keremüñ Tapuña arz ide geldüm ne ise mâ-fi’1-bâl 40 Elümde sâgar-ı ‘ işret emîr-i meclis idüm Zamâne olmasa devr-i edânî vü erzâl 41 Belâgat içre ben ol şeh-süvâr-ı meydânem Ki eyledüm şu’ arâ-yı zamâneyi pâ-mâl 42 Benem bu ‘ arsada kim rahş-ı tab’ ı depredicek Vücûdı hasm ola pâ-mâl olursa Rüstem-i Zâl 43 ‘ Aceb degüldür eger olsa nükte-i kalemüm Ser-i ‘ adû-yı bed-endîşe darbet-i kûpâl 44 Du’ âya başla dırâz itme kıssayı Bâkî Ki fehm olındı muhassal mu’ ayyen oldı me’âl 45 El aç du’ â-yı kıyâm-ı hıyâm-ı devletine Yiter uzandı bu denlü tınâb-ı kâl u mekâl 46 Hemîşe tâ meh-i rûze gelüp bu devr içre Riyâzet ile ire peyker-i hilâle hüzâl 47 Giceñ şerefde şeb-i Kadr ü gündüzüñ bayram Nevâl ü ni’ met ile hv ân-ı ‘ ayş mâl-â-mâl - 21 - 40 Şitâ’iyye be-nâm-ı Müfti’z-zamân Ebu’s-su’ ûd Mefâ’ ilün fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Agardı berf île yir yir çemende cism-i nihâl Niteki penbe-i dâg ile sîne-i abdâl 2 Zemîne bâd-ı hevâdan çok akçe düşdi yine Pür itdi dâmen-i sahrâyı toldı ceyb-i cibâl 3 Meger ki hokka-i çarhuñ zamâne harrâtı Döker tırâşesini kûh u deste berf-misâl 4 Zemîne dâmen-i ebr ile saçdı sîmi felek Bu hâleti göricek mâ’il oldı tâze nihâl 5 Bu fasl içinde şu kim sabrı kaldı ser-mâye Olur nihâl-i çemen gibi gark-ı mâl u menâl 6 Cihânı berf ile yah tutdı kış kıyâmetdür ‘ Aceb mi yir yüzine çıksa hep defâ’in-i mâl 7 Pür oldı şâhları üzre yahdan âyineler Garîb sûrete girdi bu fasl içinde gazâl 8 Meger ki ‘ âlem-i ‘ ulvîde nev-bahâr oldı Döker şükûfe-i bâdâmı sahn-ı bâga şimâl 9 Sevâhil-i çemene çıkdı genc-i bâd-âverd Yöneldi husrev-i nev-rûza devlet ü ikbal 10 Döşendi berf ser-â-pây sahn-ı sahrâya Agardı rûy-ı zemîn sanki tahta-i remmâl 11 Nişân-ı pây-ı vuhûş u tuyûr sahrâda Çizildi rîk-i sefîd üzre gûyiyâ eşkâl 12 Beyâz düşdi hele şekl-i tâli’ -i eyyâm Misâl-i çihre-i baht-ı edîb-i ferruh-fâl 13 Ser-i efâzıl-ı âfâk müftî-i ‘ âlem Sipihr-i fazl u kemâl âfitâb-ı câh u celâl 14 İmâm-ı saff-ı efâzıl emîr-i hayl-i kirâm Emîn-i dîn ü düvel hv âce-i huceste-hısâl 15 Ebû Hanîfe-i sânî Ebu’s-su’ ûd ol kim Fezâ’il içre efâzıl olupdur aña ‘ ıyâl 16 O kim yazılmış ezel tâk-ı bârgâhında Melâz u melce’-i erbâb-ı fazl u ehl-i kemâl 41 17 Şu deñlü şân-ı şerîfinde var anuñ ‘ azamet Ki kendüsin yitürür meclisine gelse celâl 18 Durûb-ı tîg-i havâdisden özge bulmadılar Şolar ki kendülerin aña tutdılar emsâl 19 Nücûm içinde Süreyyâ terâzû ile yürür Ki sâdır olmaya eyyâm-ı devletinde vebâl 20 Kemîne-bende-i dîrînenem hudâvendâ Bu bende cânibini lutfuñ itmesün ihmâl 21 Ma’ ârif ehline kapundañ irişür ma’ rûf Fezâ’il ehline tapuñdan irişür efzâl 22 Kerîm özüñle mükerrem cihânda lutf u kerem Şerîf aduñla müşerref kabâle-i ikbâl 23 ‘ Arûs-ı dehre senâñı benem kılâde kılan Güher edâ-yı girân-mâye rişte ince hayâl 24 Selâset-i kelimâtum safâ-yı eş ’ ârum Akar su gibi kılupdur kulûbı hep meyyâl 25 Terâne eylese bülbül çemende güftârum Gelüp öñinde zemîn-bûs iderdi âb-ı zülâl 26 Velîkin âyine-i tab’ -ı safvet-âyînüñ Bu rûzgârda var sûretinde gerd-i melâl 27 Fezâ-yı fakr u felâketde savlecân-ı kazâ Getürdi gûy-sıfat döne döne başuma hâl 28 Hemîşe nergis-i ikbâl u baht hv âb-âlûd Hemîşe turra-i tâli’ müşevveşü’l-ahvâl 29 Nigîn-i baht u sivâr-ı sa’ âdet elde degül Ayakda kodı zamâne niteki zer halhâl 30 Hezâr-bâr belâ pûtesinde kâl oldum Henûz âteş-i mihnetde yok halâsa mecâl 31 Du’ â-yı devletine kıl ‘ azîmet ey Bâkî Murâd neydügi ma’ lûm zâhir oldı me’âl 32 Hemîşe tâ kıla keff-i direm-feşân-ı sabâ Şitâda dâmen-i kühsâr u deşti mâl-â-mâl 33 Eyâdi-i keremüñ berr ü bahre şâmil ola Niteki eyleye her cânibe şümûl-i şimâl 42 34 Cihân musahhar-ı fermân ola murâdâtuñ Müyesser eyleye dâ’im Müyessirü’l-a’ mâl - 22 - Kasîde-i Bâkî berây-ı Hv âce-i Sultân Selîm Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Gülşene altun varaklar zeyn idüp bâd-ı hazân Güyiyâ zer-kûblar dükkânı oldı gülsitân 2 Rişte-i bârân gümiş tel sîm-keş ebr-i harîf İki çarha döndiler gûyâ zemîn ü âsmân 3 Berg-i bîdi bâgda âb-ı revân üzre görüp Didiler akmış gılâfından bu tîg-i zer-nişân 4 Reh-güzâr-ı bâga ser-tâ-pâ dökilmiş berg-i zer Sandum altun tebsiler konmış simât-ı husrevân 5 Bâgda gerdân ider evrâkı sanmañ gird-bâd İndiler seyyâreler kılmaga seyr-i bûstân 6 Perr ü bâl açmış yeşil tûtî iken berg-i çenâr Zerd olup ser-pençe-i şeh-bâza dönmişdür hemân 7 Râygân aldum sanurdı la’ l u yâkûtı velî Şimdi nakd altun sayar turmış nihâl-i ergavân 8 Kanlu yaş dökmiş ruh-ı zerd ü gubâr-âlûdına Var ise dehrüñ fenâsın añdı mîr-i ‘ âşıkân 9 Saltanat tâcın geyen ‘ âlemde magrûr olmasun Nice sultân börkin almışdur begüm bâd-ı hazân 10 Gerçi merdâne soyındı girdi meydâne dıraht Geldi kış basdı velîkin virmedi asla emân 11 Dest-bürd-i sarsarı âhir görüp şâh-ı çenâr Didi el arkası yirde âferînler pehlevân 12 Jâle vü berg-i hazândan pür-zer ü gevher çemen Gülşene varın nisâr itdi meger deryâ vü kân 13 Gevher-i sîr-âb şeb-nem gûşvâr-ı zer varak Sahn-ı büstân oldı gûyâ çâr-sûy-ı zer-gerân 14 Şöyle beñzer kim hat-ı âyât-ı rahmetdür çemen Bâd-ı subh itmişdür altun hall ile yir yir nişân 43 15 Bir yeşil garrâ zer-efşân kâgıd olmışdur çemen Yaraşur yazılsa ger medh-i edîb-i nükte-dân 16 Hv âce-i ‘ âlî-nazar ser-çeşme-i fazl u hüner Dâver-i ferhunde-ahter kâm-bahş u kâmrân 17 Âfitâb-ı ‘ âlem-ârâ-yı sipihr-i fazl o kim Buldı re’y-i enveri feyziyle nûr u fer cihân 18 Ayagı topragıdur kühl-i cevâhir encüme Âsitânı hâkidür iklîl-i fark-ı Farkadân 19 Rûzgâruñ şiddetinden gülşen-i bahtı masûn Nitekim bâd-ı hazândan sahn-ı gülzâr-ı cinân 20 Safha-i âyîne-i ‘ âlem-nümây-ı tab’ ına Cümle-i dünyâ vü mâ-fihâ musavverdür ‘ ayân 21 Râh-ı bâga berg-i zer düşmiş degüldür serverâ Reh-güzâruñda yüzin ferş itdi mâh-ı âsmân 22 Eyleyüpdür feyz-i hûrşîd-i kemâl-i sun’ ile Zât-i pâküñ gevherin perverde kân-ı Kün fe-kân 23 Meclisüñde kalbi altun gibi sâfî olmayan Kâl ocagından halâs olmaz kılursañ imtihân 24 Âfet-i bâd-ı hazândan tâ ebed mahfûz olur Bâg-ı dehre hüsn-i tedbîrüñ olursa bâgbân 25 Sarsar-ı gam fikrüm evrâkın perîşân eyledi Çihre-i zerdüm belâdan buldı reng-i za’ ferân 26 Cür’ a-i câm-ı belâ-encâm-ı gam bî-hûş idüp ‘ Âkıbet kıldı humâr-ı derd ü mihnet ser-girân 27 Cür’ aveş ayakda kodı sâkî-i devrân beni Dest-gîr ol ey emîr-i meclis-i devr-i zamân 28 Himmetüñ şimşâdınuñ şâh-ı bülendi var iken Kanda yapsun şâh-bâz-ı tab’ -ı Bâkî âşiyân 29 Destüme alsam kalem nazm-ı bedi’ ümle benem Nîze-bâz-ı ‘ arsa-i mülk-i ma’ ânî vü beyân 30 Ben kemend-endâz-ı meydân-ı belâgat olalı Halka-i teslîme geçmişdür ser-i gerden-keşân 31 Pehlevân-ı ‘ arsa-i nazmem diyen ferzâneler Bir iki zâr u zebûnumdur za’ îf ü nâ-tevân 44 32 Muttasıl şi ’ rüm yazarken hâme turmaz deprenür Neydür anı gûyiyâ lerzân ider âb-ı revân 33 Bâg u bustân içre tâ ola bisât-ı sebzeye Subh-dem berg-ı hazândan katre-i şeb-nem çekân 34 Her seher sahn-ı zümürrüd-gûn-ı gerdûn üstine Âfıtâb altun tabakdan tâ ola gevher-feşân 35 Mesned-i rif’ atde genc-efşân-ı ihsân ol müdâm ‘ Ömr ü devlet pâydâr ikbâl ü ‘ izzet câvidân - 23 - Kasîde-i dîger be-nâm-ı Hv âce-i Sultân Selîm Hân Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefa’ ilü fâ’ ilün 1 Hûrşîd öñinde şu’ lelenür mâh-ı nev müdâm Gûyâ ki şem’ a karşu görinür kenâr-ı câm 2 Câm-ı hilâli hep bilece gördiler bu şeb Halk-ı cihâna kıldı Hudâ rûzeyi harâm 3 Kibrîtini degürdi şafak nârına hilâl Tâ kim çerâg-ı mâhı yakup ref’ ola zalâm 4 Mûy-ı sefîdi halkasını çarh-ı pîre-zen İsterdi dahı eyleye halk-ı cihâna dâm 5 Çarh-ı ‘ acûze baglanup altunlu çenberin Bir nev-’ arûs gibi ider nâz ile hırâm 6 Yâ nâhunı görindi felek bir pelengdür K’olmışdur aña kulle-i kûh-ı cefâ makâm 7 Yâ defter-i sipihrde re’y-i resîddür Deyn-i sıyâmı halk edâ itdiler tamâm 8 Zerrîn devât mâh-ı nev altun kalem şihâb Erkâmdur nücûm u felek defter-i sıyâm 9 Behrâm eline hançer alup kasd ider ya hod A’ dâ-yı dîn ü düşmen-i İslâma intikâm 10 Cirm-i kamer hilâl ile ‘ ayn-ı ‘ Alî yazar ‘ Îd-i şerîfe irmek içün kadr ü ihtirâm 11 Nârencdür sarardı güneşden yanı disem Olurdı bu mülâhaza hem bir hayâl-i hâm 45 12 İllâ ki mâh-ı ‘ îda bu sözler ba’ îddür Erbâb-ı ‘ akl öñinde hakîkat budur kelâm 13 Peyk-i zamâne zer teberin dûşına alup İrgürdi Hv âce hidmetine ‘ îddan peyâm 14 Ol fâzıl-ı zamâne lebîb-i habîb-i halk Ol ‘ ârif-i yegâne edîb-i bülend-nâm 15 Mihr-i sipihr-i mekremet ol kim cenâbına Gökden hilâl iki bükilüp virür selâm 16 Devrân içinde aña bu gün mâh-ı nev gibi Kimdür ki kaddin itmeye vakt-i selâm lâm 17 Münkâd emr ü nehyine eshâb-ı i’ tibâr Ednâ işaretine zevi’l-ihtirâm râm 18 Envâr-ı mihri birle münevver cebîn-i subh Enfâs-ı hulkı birle mu’ attar meşâm-ı şâm 19 Şemşîr-i ihtimâmına nisbet kelîl ü künd Ger tîg-i Kahramân ola ya hod hüsâm-ı Sâm 20 Bâzû-yı sa’ yı gerden-i maksûda salmadın Şemşîr-i ‘ azmi olmadı hem-hv âbe-i niyâm 21 Fazlı fezâsı içre bu eflâk-i bî-karâr Evc-i hevâda yidi mu’ allak döner hamâm 22 Bircîs işigi hâkine olurdı çihre-sây Olmasa ger cibâh-ı efâzıldan izdihâm 23 Deryâ-yı ‘ ilme dür gibi gavvâs olanlara Virdi zamâne hidmeti silkinde intizâm 24 Keff-i yem-i yemîni nem-i cûdın itse feyz Bârân yirine dürr ü güher yagdurur gamâm 25 Gün gibi başı göklere irdi şu kimsenüñ Kim zerre deñlü eyledi şânında ihtimâm 26 Âyînedür ki sûret-i ikbâli gösterür Sahn-ı sarây-ı devleti ferşinde her ruhâm 27 Dehre devâm-ı devletidür gâyetü’1-münâ Çarha bekâ-yı ‘ izzetidür müntehe’l-merâm 28 Ey Hv âce-i yegâne senüñ âsitânuña Bâkî kemîne bende geçer kemterîn gulâm 46 29 Hâk-i derüñ sücûdın ider bir fütâdedür Lutf eyle dest-gîri ol itsün biraz kıyâm 30 Ser-rişte-i murâdı n’ola elde bulsa ol Habl-i metîn-i ‘ ahdüñe kılmışdur i’ tisâm 31 Gerdûn-ı dûna eylemez ol ‘ arz-ı ihtiyâc Tapuñ tururken eyleye mi minnet-i li’âm 32 Hâtem bu devr içinde geleydi cihâna ger İtmek dilerdi süfre-i cûduñdan igtinâm 33 Lutfuñ zülâlin eyle ‘ atâ teşne-dillere Ey menba’ -ı mekârim ü ser-çeşme-i kirâm 34 Hatm oldı söz du’ â-yı cemîlün mahallidür K’ola rahîk-i câm-ı senâ ‘ anberîn hıtâm 35 Dürr-i du’ âñı zeyn idelüm tâ ki yaraşa Sâk-ı mesâk-ı midhata halhâl-i ihtişam 36 Hemvâre tâ ki edhem-i zerrîn-sitâm-ı çarh Na’ 1-i zer ile eyleye bu ‘ arsada hırâm 37 Devrân mutî’ u gerdiş-i gerdûn be-kâm-ı dil Ecrâm râm devlet ü ikbâl müstedâm -24 - Kasîde-i Bâkî berây-ı Mehemmed Çelebi Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Urınup farkına bir tâc-ı mücevher sünbül Oldı iklîm-i çemen tahtına server sünbül 2 Şeh-levendâne şikest eyledi tarf-ı külehin Gögsinüñ dügmelerin çözdi ser-â-ser sünbül 3 Oldı gülşen yine bir dil-ber-i müşgîn mergûl Şol kadar virdi aña zînet ü zîver sünbül 4 Çihre gül sîne semen çeşm-i mükehhal nergis Hat çemen gonca dehen ca’ d-ı mu’ anber sünbül 5 Yazdurup müşg ile boynına hamâ’il takdı Kendüye itmek içün halkı musahhar sünbül 6 Sahn-ı gülzâra gelüp eyledi arz-ı dîdâr Jâlelerden takınup gûşına gevher sünbül 47 7 Beñzer ol bûy-ı dil-âvîz ile mûy-ı yâre Başlar üzre n’ola ger eyler ise yir sünbül 8 Yine gömgök tere batmış çıka geldi çemene Nev-bahâr irdi diyü virdi haberler sünbül 9 Beden-i pâki neden böyle olurdı hoş-bû Olmasa müşg ü gül-âb ile muhammer sünbül 10 Var ise bencileyin ‘ âşık-ı zâr olmışdur Gök gök itmiş döginüp cismini yir yir sünbül 11 ‘ Aşk sevdâlarına ugramasa kalmaz idi Mûy-ı jülîde ile bir ten-i lâgar sünbül 12 Yine Fir’ avn-ı şitâ ceyşine Mûsâ-mânend Eyledi elde ‘ asâsını bir ejder sünbül 13 Nev-’ arûs-ı çemene mâşıtadur fasl-ı bahâr Kim anuñ hâme-i müşgînine beñzer sünbül 14 Sâkıyâ zevrakı sür bâd-ı bahâr esdi yine Sebzezâr oldı yem-i ahdar u lenger sünbül 15 Sahn-ı gülşende yatupdur gice var ise meger Ki takınmış seherî başına güller sünbül 16 Bürüdi kendinüñ etrâfını bâl ü per ile Yine tâvûs-sıfat cilveler eyler sünbül 17 Yine ferrâş-sıfat destine cârûb almış Ki ide hidmet-i hâk-i der-i dâver sünbül 18 Fâzıl-ı dehr Mehemmed Çelebi kim eflâk Bâg-ı fazlında tokuz dânelü bir ter sünbül 19 Olamaz reh-güzeri hâkine hem-pâ ‘ anber İdemez turrasına kendüyi hem-ser sünbül 20 Geldi bir Hindû-yı bî-çâre-sıfat işigüñe Garazı bu ki kapuñda ola çâker sünbül 21 Bâg-ı lutfuñda meh ü mihr iki ahkar nergis Keremüñ gülşenine sünbüle kemter sünbül 22 Bûy-ı hulkuñla güzâr eylemese bâga nesîm İdemez halk dimâgını mu’ attar sünbül 23 Bulsa bârân-ı sehâñ ile eger neşv ü nemâ Kad-i bâlâ çeke mânend-i sanavber sünbül 48 24 Ebr-i cûduñdan eger irse nem-i in’ âmuñ Bitüre hâre gül ü lâle vü mermer sünbül 25 Ger tokınsa nefes-i lutf u dem-i ihsânuñ Gidere dûd-ı kebûdı vire âzer sünbül 26 Nûr’-bahş olsa eger bâga çerâg-ı lutfuñ Şem’ vâr eyleye etrâfı münevver sünbül 27 Cür’ a-rîz olsa eger gülşene câm-ı keremüñ Tuta nergis-sıfat elde kadeh-i zer sünbül 28 Hâline ‘ ayn-ı ‘ inâyetle nigâh eyler iseñ Göz açup ide nazar niteki ‘ abher sünbül 29 Bezmüñe gelmek ile bu ne kerâmetdür kim Dimeye sayf u şitâ bitüre micmer sünbül 30 Dâne hat jâle nukat nefha-i müşgîn ma’ nâ Yazdı levh-i çemene bir gazel-i ter sünbül 31 Gam-ı gîsûñ ile âşüfte degül ger sünbül Ne içün böyle perîşân olur ekser sünbül 32 Var ise turralaruñ bâg-ı cinân sünbülidür Kopmadı bagdan ol resme mu’ anber sünbül 33 Goncanuñ cânı mı var öyküne la’ l-i lebüñe Zülfüñe kaç başı var ola ber-â-ber sünbül 34 Bâde-i la’ lüne hemşîre şarâb-ı gülfâm Zülf-i müşgîn-i semensâña birâder sünbül 35 Hûb olur ‘ ârızuñ üstinde o hatt-ı müşgîn Âb-ı nâb içre turur tâze vü hoşter sünbül 36 Lâle reşk-i ruh-ı gül-gûnuñ ile pâder-gil Gam-ı zülfüñle perîşân u mükedder sünbül 37 Nice teşbîh idem agzuña bir ebkem gonca Nice nisbet kılam ol zülfe ber-â-ber sünbül 38 Dûdlar çıkdı yanup reşk-i ruhuñ nârına bâg Câ-be-câ sanma çemende görinenler sünbül 39 Ruhlaruñ üzre yatur zülf-i semensâ gûyâ Gül-i terden idinür kendüye bister sünbül 40 Hat-ı müşgîn-i leb-i la’ lüñe mânend olmaz Bulsa ger perveriş-i çeşme-i Kevser sünbül 49 41 Yaraşur zülf ü ruhuñ vasfına defter yazsam Kâgıdı berg-i gül ola hat-ı defter sünbül 42 Levh-i hâtırda hatuñ nakşını tasvîr itdüm Olmadın safha-i gülzâra musavver sünbül 43 Nazm-ı eşhâsa kıyâs eyleme Bâkî şi ’ rin Ola mı her giyeh-i huşke ber-â-ber sünbül 44 Gerçi sünbül çog olur gülşen-i ‘ âlemdür bu Lîk rengîn ü mutarrâ olamaz her sünbül 45 N’ ola kadr ü şerefüñ sâl-be-sâl olsa mezîd Her yıl arturmadadur dâneyi dirler sünbül 46 Götürüp tâ ki şehenşâh-ı bahâruñ tûgın Getüre cünd-i şitâ üstine leşker sünbül 47 Ser-i a’ dâña taka seng-i melâmet güller Ola düşmenlerüñüñ başına şeş-per sünbül -25- Kasîde-i Bahâriyye be-nâm-ı Kâdî-zâde Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilatün fe’ ilün 1 Perde-i şâm olıcak mihre nikâb-ı ruhsâr Zâhir oldı gözüme hey’et-i ebrû-yı nigâr 2 Âfitâb üzre meger hâme-i dest-i kudret Çekdi bir med nitekim hâcib-i rûy-ı dildâr 3 Kamerüñ altına yâ safha-i eflâk üzre Râ yazupdur kalem-i sun’ -ı Celîl ü Cebbâr 4 Bir güneş yüzlü firâkında felek hasret ile Var ise hançere düşdi nitekim ‘ âşık-ı zâr 5 Mevsim-i ‘ ayş u tarabdur şeb-i ‘ îd irdi diyü Mutrib-ı çarh eline aldı meger mûsîkâr 6 Gûyiyâ hâzır olur irte salât-ı ‘ îda Dâl tâcın başına geydi sipihr-i gaddâr 7 Keh-rübâ sübhasın aldı ele çarh-ı sâlûs Halka cevr eylemeden ya’ nî ider istigfâr 8 Dehr bir şâh-ı sipend urdı felek micmerine Meh-i nev sanma şafakda görinen zerd ü nizâr 50 9 Mâhı sayd itmek içün bahre şalup kullâbın Meh-i nev tutdı meger sâhil-i deryâda karâr 10 Kara yaklaşdı şeb irdi diyü keştî-i hilâl Bâdbân açmış ider sür’ at ile ‘ azm-i kenâr 11 Çizmege dâ’ire-i şemse-i mâhı felege Aldı üstâd-ı zamân destine zerrîn pergâr 12 Mâh-ı nev dâm kurup dökdi kevâkib erzen Umaruz k’ola yine ‘ ayş u safâ mürgi şikâr 13 Kodı bir pâre yahı tâs-ı zer-endûda felek Sıvara tâ Ramazân teşnelerin sakkâvâr 14 Eseridür görinen urdı mihekk-i şâma Satıcak sayrafî-i dehre felek bir dînâr 15 Bâmdan düşdi dilâ taşt-ı meh-i nev bu gice Güft ü gûy ile pür olsa n’ola şehr ü bâzâr 16 Urdı çevgân-ı zeri gûy-ı zümürrüd-gûna Meh-i ‘ îd oldı yine tevsen-i gerdûna süvâr 17 Kamerî yakalu bir hûb ser-â-ser geydi Ola tâ bezm-i hudâvende felek hidmetkâr 18 Vâriş-i ‘ ilm-i Nebî Hazret-i Kâdî-zâde Efzal-i ehl-i zamân eşref-i eşrâf u kibâr 19 Füsehâ vü bülegâ bezmine mîr-i meclis ‘ Ulemâ vü fuzalâ zümresine şâh-süvâr 20 Bû ‘ Alî-hikmet ü Hâtem-kef ü Nu’ mân-mezheb Mustafâ-hulk u Mesîhâ-dem ü Yûsuf-dîdâr 21 Mâh-ı nev mîl-i zer almış ele kehhâl-sıfat İşiginden çeke tâ dîde-i gerdûna gubâr 22 Eline girmek içün fazla-i hv ân-ı keremi Meh-i nev destin açar niteki şahs-ı cerrâr 23 Sîne-i âyine-sîmâsına beñzerdi eger Safha-i mâh-ı şeb-efrûzda olmasa gubâr 24 Ne ‘ aceb fazlına nâ-dân eger inkâr itse İtdi mi Ahmed-i Muhtâra Ebû Cehl ikrâr 25 Güneşüñ zerre kadar kadrine noksân gelmez Eylese nûr-ı cihân-tâbını huffâş inkâr 51 26 Ne şeref câh ile ger olsa zamânen sâbık Gül-i ter soñra gelür gülşene evvel has u hâr 27 Sadr-ı ‘ âlîye geçürse n’ola nâ-dânı felek Dâ’imâ nâkısı a’ lâya çıkarur mi’ yâr 28 Bir olur mıydı bu gün kıymet-i ehl ü nâ-ehl Nâkıd-ı çarh eger eylese teşhîs-i ‘ ayâr 29 Ezelî böyledür âyîn-i sipihr-i gaddâr Ki gülüñ hv âbgehi hâr ola hâruñ gülzâr 30 Serverâ mihver-i gerdûn-ı fezâ’il kalemüñ Merkez-i himmetüñ eflâk-ı me’ âlîye medâr 31 Ravza-i ‘ ilm-i tarâvetde nem-i hâmeñ ile Tâzeler gülşen ü bâgı nitekim ebr-i bahâr 32 Noktalar kim dökilür hâme-i müşgînüñden Her biri şâhid-i ma’ nâya olur hâl-i ‘ izâr 33 Bir güherdür söz aña tab’ -ı şerîfündür kân ‘ İlm bir bahrdurur sen aña dürr-i şehvâr 34 Kâdî-i mahkeme-i ‘ âlem-i bâlâ Bircîs Müşkilin müftî-i re’yüñden ider istifsâr 35 Bu kadar nûrı güneş kandan iderdi tahsîl Olmasa re’y-i cemîlün yüzine âyinedâr 36 Bu fezâ’il ki saña Bâri Te’ âlâ virmiş İtmeyüpdür dahı bir nâkil-i ahbâr ihbâr 37 Kelimâtum yirine dürr ü güher nazm itsem İdemez mertebe-i fazluñı eş ’ âr iş ’ âr 38 Rif’ atum kasrı sala sath-ı semâya sâye Eger olursa aña bâni-i lutfuñ mi’ mâr 39 İrdi söz gâyete Bâkî ne dimek lâzımdur Hâl ma’ lûm hod ey Hv âce-i ‘ âlî-mikdâr 40 Nitekim her ser-i mâh ola bir altun kandîl Zîver-i dâ’ire-i çenber-i çarh-ı devvâr 41 Mâh-ı nev gibi terakkîde dem-â-dem kadrüñ Çeşm-i encüm gibi bahtuñ gözi dâ’im bî-dâr - 26 - 52 Der-medâyih-i Kâdî-i Şâm Müftî-zâde-i sâhib-ihtişâm Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Bâga reşk itse revâ ravza-i firdevs-i berîn Şol kadar zînet ü fer virdi yine Ferverdîn 2 İrişür bâd-ı seherden nefehât-ı cennât Mevsim-i Ürdibihişt irdi bihişt oldı zemîn 3 Demidür lâle yaka bezm-i bahâra meş ’ al Gonca-i zanbak ola nergise şem’ -i bâlîn 4 Görinür sahn-ı çemenden yine şâh-ı nergis Âsmândan nitekim hey’et-i ‘ ıkd-ı Pervîn 5 Bâguñ evrâk-ı bahar u katerât-ı şeb-nem Dâmenin eyledi pür-sim ü zer ü dürr-i semîn 6 Nergis-i bâga nazar kıl ne dimekdür bu kim Câm-ı zerrîn ile ‘ ayş eyleye bir hâk-nişîn 7 Sâhil-i bahr-i ‘ Adendür meger etrâf-ı çemen Dest-i mihr anuñ içün oldı bu gün gevher-çîn 8 Goncaveş bâg-ı belâda nice bir hâsıl ola Girih-i hâtır u teşvîş-i dil ü çîn-i cebîn 9 Bâga ‘ azm eyle yüri turma ki sahn-ı gülşen Cân-fezâdur niteki meclis-i mahdûm-ı güzîn 10 Hâsıl-ı ‘ ömr-i girân-mâye-i Şeyhü’l-islâm Pertev-i lutf-ı Hudâ nûr-ı hüdâ revnak-ı dîn 11 Menba’ -ı mekremet ü lutf Mehemmed Çelebi Vâhib-i fazl u ‘ atâ sâhib-i ‘ izz ü temkîn 12 Bâg-ı kadrinde anuñ sahn-ı sipihr ü encüm Bir çemendür ki dökilmiş aña berg-i nesrîn 13 Kef-i kân hâsiyetinden görüp ihsân nic’ olur Yirlere geçdi hayâdan utanup genc-i defîn 14 Def’ -i Ye’cûc-ı gama işigidür sedd-i sedîd Men’ -i ceyş-i eleme dergehidür hışn-ı hasîn 15 Nisbet olınsa eger fazlına zannum bu kim Menzil-i vehmdedür mu’ tekad-ı ehl-i yakîn 16 Defter-i devletine mihver-i eflâk kalem Hâtem-i kadrine bu günbed-i firûze nigîn 53 17 Kabza-i kudretine kavs kemân-ı Rüstem Nâvek-i re’yine per şeh-per-i Cibrîl-i emîn 18 Meclis-i ‘ işretine bâde şafak bâdiye çarh Nukl encüm meh ü hûrşîd iki câm-ı zerrîn 19 Goncaveş tab’ pes-i perde-i ‘ uzletde seher Sakin olmışdı ser-efgende vü dil-teng ü gamîn 20 Mülhim-i gayb göñül âyinesin karşu tutup Eyledi tûti-i câna bu kelâmı telkîn 21 Ruhuña beñzer idi âyine olsa rengîn Öykünürdi lebüñe la’ l olaydı şîrîn 22 Secde kıldı göricek mâh kaşuñ mihrâbın Bilmeyen şöyle hayâl eyledi kim ola cebîn 23 Kime kîn itdi yine çîni var ebrûlaruñuñ Olmış ol çeşm-i gazâlânelerüñ âhû-yı Çîn 24 Dil-i âşüfte-sıfat cevr ile pâ-mâl itme Hindû-yı halka be-gûşuñdur o zülf-i miskîn 25 Hûn-ı dil sanma görinenleri müjgânumda Dîde gülzâr-ı ‘ izâruñdan olupdur gül-çîn 26 Ebr-i nîsân gibi bu kilk-i güher-bârına Eyledi gûş-ı cihânı sadef-i dürr-i semîn 27 Gerden-i dehre yine silk-i cevâhir takdum Riştedür ma’ ni-i bârîk ü güher lafz-ı güzîn 28 Serverâ şi ’ r degül nutk-ı Mesîhâdur bu Tutalum gayrılar eş ’ ârı ola sihr-i mübîn 29 Ne ‘ aceb ger ola bu nazm-ı revân rûh-efzâ Ki senüñ midhat-i cân-perverüñe oldı karîn 30 Hâsıl ey kân-ı kerem irdi bu gün ol dem kim Eser-i ‘ âtıfet ü lutf zuhûr ide hemîn 31 Lâyık-ı devlet ü şâyeste-i ikbâl oldur Kalmaya Bâkî-i bî-çâre melûl ü gamgîn 32 Söz tamâm oldı niyâz eyleyelüm dergâha İşidüp diye feleklerde melekler âmîn 33 Nitekim mâşıta-i dehr ‘ arûs-ı çemenüñ Çihresin eyleye ârâyiş-i zib ü tezyîn 54 34 Lutf tab ‘ ehline ola nitekim hâlet-bahş Çihre-i dil-ber ü şi ’ r-i ter ü âvâz-ı hazîn 35 Hûr-sîmâlar ile şöyle pür olsun haremüñ Görüp îmâna gele anı sanem-hâne-i Çîn 36 Şöyle eş ’ âr-ı güher-bâr okına aduña kim Cân u dilden ide Hassân aña yüz bin tahsîn 37 ‘ Andelîbân-ı hoş-elhân-ı gülistân-ı senâ İdeler medhüñ ile hoş nagamât-ı rengîn - 27 - Der-vasf-ı sarây-ı Ferîdûn Beg Mefa’ îlün mefa’ îlün mefa’ îlün mefâ’ îlün 1 Te’ âla’llâh zehî tâk-ı bülend-i âsmânâsâ Hezâr ahsent ey burc-ı felek-kadr u semâ-sîmâ 2 ‘ Aceb beyt-i musanna’ dur bulınmaz degme dîvânda Ferah-bahş u safâ-güster neşât-engîz ü rûh-efzâ 3 İki mısrâ’ iki yanında hoş mevzûn u dil-keşdür Der-i devlet-sarây-ı dil-güşâ bir matla’ -ı garrâ 4 Harîm-i hâsa yol virmez açılmaz şahs-ı nâ-dâna Nigâr-ı pâk-dâmendür münakkaş perdesi gûyâ 5 Murassa’ câmlarla bir ‘ aceb şâhâne meclisdür Düşinde görmedi Cem böyle ‘ işret-hâne-i zîbâ 6 Görüp ol câm-ı gül-rengi seherden eyler âhengi Sanur güllerle zeyn olmış kafesdür bülbül-i şeydâ 7 Nedür ol gûşe-i bâmındaki âvîzeler dirseñ O zîbâ turraya bir şânedür kim itdiler peydâ 8 Dem-â-dem sîm ü zer micmer kılur ol turraya hem-ser Duhân-ı ‘ ûd u ‘ anberden kemend-i zülf-i müşgâsâ 9 Libâs-ı hüsn ile bir şûh-ı sîm-endâma dönmişdür Der ü dîvârı zeyn olmış ser-â-ser atlas u dîbâ 10 Letâfetde ruhâmı sîm-i hâmı itdi bî-ragbet Mücellâ mermeri mevcin görenler sandılar hârâ 11 İrem bâgı aña nisbet degül bir taşına kıymet Egerçi kıymeti taş iledür bünyâdı ser-tâ-pâ 55 12 Zülâlinden ‘ ibâretdür nesîminden kinâyetdür Safâ-yı çeşme-i Kevser hevâ-yı Cennetü’l-me’vâ 13 Nice matbû’ u mevzûn olmaz ol kasr-ı mu’ allâ kim Aña mi’ mâr ola tedbir-i sâhib-re’y-i mülk-ârâ 14 Cihân-ı himmetüñ bahr-i firâvânı Ferîdûn Beg Ki üstine habâb olmış anuñ ol kubbe-i ‘ ulyâ 15 Sütûr-ı nâmesinden mülk ü millet sebzesi hurrem Sütûn-ı hâmesinden dîn ü devlet haymesi ber-pâ 16 Sadef gûşın müzeyyen kılmag içün dürr-i lafzından Kelâmın istimâ’ eyler pes-i dîvârdan deryâ 17 Dühûl-i meclis-i hâsına ruhsat mümkin olmazsa Buhârîden gelür diñler hadîsin tâlib-i ma’ nâ 18 Hezârân mürdeye bir demde lutfuñ tâze cân virdi Mesîhâ resm ü âyînin muhassal eyledüñ ihyâ 19 Cihânda bir kurı adı kalupdur çeşme-i Hızruñ Sen eylersin bu gün Âb-ı hayât ahkâmını icrâ 20 Kef-i cûduñ vücûd iklîmine bir tarh-ı nev saldı ‘ İmâret buldı lutfuñla sarây-ı kühne-i dünyâ 21 Sipihrüñ nitekim câm-ı zümürrüdfâmı devr eyler Olur ‘ işret-sarây-ı halk tâ nüh günbed-i hadrâ 22 Cihânda sâgar-ı devlet murâduñ üzre devr itsün Göñül hoşlıkların kılsun müyesser Hazret-i Mevlâ 23 Nigehdâruñ Hudâvend-i zemîn ü âsmân olsun Cihân turdukça âbâd olsun ol tâk-ı felek-fersâ MUSAMMATLAR - 1 - Mersiye-i Sultân Süleymân Hân ‘ aleyhi’r-rahmetü ve’l-gufrân 56 Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün -I- 1 Ey pây-bend-i dâmgeh-i kayd-ı nâm u neng Tâ key hevâ-yı meşgale-i dehr-i bî-direng 2 Añ ol güni ki âhir olup nev-bahâr-ı ‘ ömr Berg-i hazâne dönse gerek rûy-ı lâle-reng 3 Âhir mekânuñ olsa gerek cür’ a gibi hâk Devrân elinden irse gerek câm-ı ‘ ayşa seng 4 İnsân odur ki âyîneveş kalbi sâf ola Sîneñde n’eyler âdem iseñ kîne-i peleng 5 ‘ İbret gözinde niceye dek gaflet uyhusı Yitmez mi saña vâkı ’ a-i Şâh-ı şîr-ceng 6 Ol şeh-süvâr-ı mülk-i sa’ âdet ki rahşına Cevlân deminde ‘ arsa-i âlem gelürdi teng 7 Baş egdi âb-ı tîgina küffâr-ı Üngürûs Şemşîri gevherini pesend eyledi Freng 8 Yüz yire kodı lutf ile gül-berg-i ter gibi Sandûka saldı hâzin-i devrân güher gibi - II - 1 Hakkâ ki zîb ü zînet-i ikbâl ü câh idi Şâh-ı Sikender-efser ü Dârâ-sipâh idi 2 Gerdûn ayagı tozına eylerdi ser-fürû Dünyâya hâk-i bârgehi secdegâh idi 3 Kemter gedâyı az ‘ atâsı kılurdı bay Bir lutfı çok mürüvveti çok pâdişâh idi 4 Hâk-i cenâb-ı hazreti dergâh-ı devleti Fazl u belâgat ehline ümmîdgâh idi 5 Hükm-i kazâya virdi rızâyı egerçi kim Şâh-ı kazâ-tevân u kader-destgâh idi 6 Gerdûn-ı dûna zâr u zebûn oldı sanmañuz Maksûdı terk-i câh ile kurb-i İlâh idi 7 Cân u cihânı gözlerümüz görmese n’ola Rûşen cemâli ‘ âleme hûrşîd ü mâh idi 8 Hûrşîde baksa gözleri halkuñ tola gelür 57 Zîrâ görince hâtıra ol meh-likâ gelür - I I I - 1 Döksün sehâb kaddin añup katre katre kan İtsün nihâl-i nârveni nahl-i ergavân 2 Bu acılarla çeşm-i nücüm olsun eşk-bâr Âfâkı tutsun âteş-i dilden çıkan duhân 3 Kılsun kebûd câmelerin âsmân siyâh Geysün libâs-ı mâtem-i Şâhı bütün cihân 4 Yaksun derûn-ı sîne-i ins ü perîde dâg Nâr-ı firâk-ı Şâh Süleymân-ı kâm-rân 5 Kıldı fırâz-ı küngüre-i ‘ arşı cilvegâh Lâyık degüldi şânına hakkâ bu hâkdân 6 Mürg-i revânı göklere irdi hümâ gibi Kaldı hazîz-i hâkde bir iki üstühân 7 Çâpük-süvâr-ı ‘ arsa-i kevn ü mekân idi İkbâl ü ‘ izzet olmış idi yâr ü hem-’ inân 8 Ser-keşlik itdi tevsen-i baht-ı sitîzekâr Düşdi zemîne sâye-i eltâf-ı Kirdgâr - IV- 1 Olsun gamuñda bencileyin zâr u bî-karâr Âfâkı gezsün aglayurak ebr-i nev-bahâr 2 Tutsun cihânı nâle-i mürgân subh-dem Güller yolınsun âh u figân eylesün hezâr 3 Sünbüllerini mâtem idüp çözsün aglasun Dâmâne döksün eşk-i firâvânı kûhsâr 4 Añdukça bûy-ı hulkuñı derdüñle lâleveş Olsun derûn-ı nâfe-i müşg-i Tatar târ 5 Gül hasretüñle yollara tutsun kulagını Nergis gibi kıyâmete dek çeksün intizâr 6 Deryâlar itse ‘ âlemi çeşm-i güher-feşân Gelmez vücûda sencileyin dürr-i şâhvâr 7 Ey dil bu demde sensin olan baña hem-nefes Gel nây gibi iñleyelüm bârî zâr zâr 8 Âheng-i âh u nâleleri idelüm bülend 58 Eshâb-ı derdi cûşa getürsün bu heft bend -V- 1 Gün togdı şâh-ı ‘ âlem uyanmaz mı hv âbdan Kılmaz mı cilve hayme-i gerdûn-cenâbdan 2 Yollarda kaldı gözlerümüz gelmedi haber Hâk-i cenâb-ı südde-i devlet-me’âbdan 3 Reng-i ‘ izârı gitdi yatur kendü huşk-leb Şol gül gibi ki ayru düşüpdür gül-âbdan 4 Gâhî hicâb-ı ebre girür husrevâ felek Yâd eyledükçe lutfuñı terler hicâbdan 5 Tıfl-ı sirişki yirlere girsün du’ âm odur Her kim gamuñdan aglamaya şeyh u şâbdan 6 Yansun yakılsun âteş-i hecrüñle âfitâb Derdüñle kara çullara girsün sehâbdan 7 Yâd eylesün hünerlerüñi kanlar aglasun Tîguñ boyınca karaya batsun kırâbdan 8 Derd ü gamuñla çâk-i girîbân idüp kalem Pîrâhenini pârelesün gussadan ‘ alem - VI - 1 Tîguñ içürdi düşmene zahm-ı zebânları Bahs itmez oldı kimse kesildi lisânları 2 Gördi nihâl-i serv-i ser-efrâz-ı nîzeñi Ser-keşlik adın anmadı bir dahı bânları 3 Her kanda bassa pây-ı semendüñ nisâr içün Hânlar yoluñda cümle revân itdi cânları 4 Deşt-i fenâda mürg-i hevâ turmayup konar Tîguñ Hudâ yolında sebîl itdi kanları 5 Şemşîr gibi rûy-ı zemîne taraf taraf Salduñ demür kuşaklu cihân pehlevânları 6 Alduñ hezâr bütkedeyi mescid eyledüñ Nâkûs yirlerinde okutduñ ezânları 7 Âhir çalındı kûs-ı rahîl itdüñ irtihâl Evvel konaguñ oldı cinân bûstânları 8 Minnet Hudâya iki cihânda kılup sa’ îd 59 Nâm-ı şerîfüñ eyledi hem gâzî hem şehîd - VII - 1 Bâkî cemâl-i Pâdişeh-i dil-pezîri gör Mir’ât-i sun’ -ı Hazret-i Hayy-i Kadîri gör 2 Pîr-i ‘ Azîz-i Mısr-ı vücûd itdi intikâl Mîr-i cevân-ı çâpük-i Yûsuf-nazîri gör 3 Gün togdı şimdi gâyete irdi sepîde-dem Ruhsâr-ı hûb-ı husrev-i rûşen-zamîri gör 4 Behrâm-ı vakti gûra yitürdi bu saydgâh Var işigine hidmet-i Şâh Erdşîri gör 5 Ber-bâd kıldı taht-ı Süleymânı rûzgâr Sultân Selîm Hân-ı Sikender-serîri gör 6 Vardı peleng-i küh-ı vegâ hv âb-ı râhate Kühsâr-ı kibriyâda turan nerre şîri gör 7 Cevlâne gitdi ravzaya tâvûs-ı bâg-ı kuds Ferr-i hümây-ı evc-i sa’ âdet-mesîri gör 8 İkbâl ü baht-ı husrev-i âfâk müstedâm Rûh-ı revân-ı şâha Tahiyyât ve’s-selâm - VIII - 1 Kıldukça şâh-ı ‘ âleme Hak fazl u rahmeti Virsün cihânda Hazret-i Paşaya devleti 2 Sâhib-kırân-ı ‘ arsa-i iklîm-i saltanat Ol dem ki kıldı mülk-i bekâya ‘ azîmeti 3 Ol cism-i pâki cânı gibi eyledi nihân Âsûde kıldı hâl-i sipâh u ra’ iyyeti 4 Halk-ı cihâna kırk sekiz gün tuyurmayup Bir hafta kıldı gayrılar ancak bu hâleti 5 Tedbîri gör ki irmedi kimse hayâline Âsaf cihâna gelse göreydi vezâreti 6 Gayret kemerlerini kuşandı kılıç gibi Aldı Hisârı virdi Hudâ feth ü nusreti 7 Râhat yüzini görmedi çalışdı cân ile Çekdi efendi yolma bu deñlü zahmeti 8 Yâ Rab kemâl-i lutfuña kaldı senüñ hemân 60 Paşa kuluñ cihânda tamâm itdi hidmeti 9 Âsîb-i dehr ü âfet-i devr-i zamâneden Hıfz u himâyet eyle o sâhib-sa’ âdeti 10 Dâ’im çerâg-ı devlet ü bahtın münevver it İki cihânda göñli murâdın müyesser it - 2 - Mersiye-i Mihrümâh Sultân Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün -I- 1 Cây-ı âsâyiş olur sanma cihân-ı fânî Eyleme kasd-ı ‘ imâret bu harâb eyvânı 2 Menzil-i bâr-ı belâ kühne-serâdur dünyâ Küne-i râhat yiri zann eyleme bu vîrânı 3 Felegüñ kasr-ı dil-âvîzine meftûn olma Nice mîrâsa girüpdür bu sarây-ı fânî 4 Düşmen-i ehl-i keremdür felek-i sifle-nevâz Görüñüz n’itdi o şeh-zâde-i ‘ âlî-şânı 5 Âb u tâbın giderüp teff-i semûm-ı kahrı Berg-i nîlûfere döndürdi gül-i handânı 6 Kanı ol küngüre-i tâc-ı sa’ âdet güheri Kanı ol bârgeh-i lutf u kerem sultânı 7 Kanı ol dürr-i dil-efrûz-ı sehâ deryâsı Kanı ol gevher-i nâ-yâb-ı mürüvvet kânı 8 Mihr ü mâh-ı felek-i baht u sa’ âdet Sultân Şem’ -i eyvân-ı serâ-perde-i ‘ ismet Sultân -II- 1 Ebr-i bârân ki yagar bâg u gülistân üzre Katreler kim dökilür sünbül ü reyhân üzre 2 Cûylar kim tolanur dâmen-i sahrâlarda Jâleler kim görinür lâle-i Nu’ mân üzre 61 3 Hep o göz yaşlarıdur akdı bisât-ı arza Aglaşur ehl-i semâ Hazret-i Sultân üzre 4 Matemin tutsa n’ola ‘ âlem-i ‘ ulvîde melek Sâye-i rahmet-i Rahmân idi insân üzre 5 Bu fenâ gülşeninüñ hâr u hasından göçürüp Kurdılar bâr-gehin ravza-i Rıdvân üzre 6 Cism-i pâkin götürüp hâkden aldı Rıdvân Döşedi hv âbgehin gurfe-i gufrân üzre 7 Ser-be-ser salmış idi sâye-i fazl u ihsân Şeh-per-i ‘ atıfeti hayl-i yetîmân üzre 8 Aglañ ey hayl-i yetîmân u garîban aglañ Yâd idüp ni’ met-i Sultânı fırâvân aglañ -III- 1 ‘ Îd yaklaşdı döşensün yine kasr u dîvân Çıkup eyvân-ı sa’ âdetde buyursun Sultân 2 Der-i dergâhına ‘ azm eylesün eşrâf-ı diyâr İşigi hâkine yüzler süre gelsün a’ yân 3 Hala Sultân diyü şeh-zâdeler ikbâl itsün Gelsün ol lutf u kerem kânına şâd u handân 4 Âh kim hv âb u hayâl oldı bu devletler hep Turmadı ‘ aksine devr eyledi çarh-ı gerdan 5 Gelüp ahbâb serîniñde seni görmeyicek Kanı Sultân diyü eflâke irişsün efgân 6 Ne hatâ eyledüñ ey tîr-i kec-endâz-ı felek Merdüm-i dîde-i devrâna tokındı peykân 7 Kimse ummazdı bu târîhe degin çak bu kadar Bî-vefâlık yüzini göstere mir’ât-ı zamân 8 Meded Allâh meded ‘ avn ü ‘ inayet senden Bu firak âteşine döymege tâkat senden -IV- 1 Bir yire cem’ olalum hâtırı mahzûnlar ile Zâr zâr aglaşalum dîde-i pür-hûnlar ile 2 Gülmenüñ oynamanuñ ‘ âlemi gitdi şimdi Hâlümüz söyleşelüm hâli diger-gûnlar ile 62 3 Şöyle bî-hûş u harâb eyledi efsâne-i gam ‘ Aklumuz başumuza gelmeye efsûnlar ile 4 Nakd-i vakt oldı bize eşk-i sefîd ü ruh-ı zerd Derd ü gam tâlibiyüz akçeler altunlar ile 5 Ni’ met-i rahmet-i Rahmâna yitişdi o velî Biz ciger hûnı yirüz bunda ciger-hûnlar ile 6 Kondı sahn-ı çemene ravza-i firdevs içre Sâyebânlar kurılup çetr-i hümâyûnlar ile 7 Kapusında işigi hidmetin eyler gılmân Hûriler karşu turur atlas u eksûnlar ile 8 Minnet Allâha kemâl-i kerem-i Rabbânî Eyledi iki cihân devletini erzânî -V- 1 Lâyık-ı magrifet-i Hazret-i Gaffâr olsun Devlet-i nâ-mütenâhîye sezâvâr olsun 2 Hıl ’ at-i fâhiresi dâmen-i ‘ afv-i Settâr Rûh-ı pâkine gıdâ lezzet-i didâr olsun 3 Merkad-i pâkin idüp şem’ -i hidâyet rûşen Meşhed-i tâhiri müstagrak-ı envâr olsun 4 Âkıbet yoklık imiş kâr-ı cihan ey Bâkî N’idelüm Şâh-ı cevân-baht-ı cihân var olsun 5 Dahı ol duhter-i sa’ d-ahter-i pâkize-güher Çeşm-i Nâhîd gibi rûşen ü bî-dâr olsun 6 Âb-rûy-ı vüzerâ Hazret-i Ahmed Paşa Mazhar-ı lutf-ı Hudâvend-i cihândâr olsun 7 Ak gül goncaları gibi güzel körpelerin Hâr-ı âzârdan Allâh nigehdâr olsun 8 Garka-i rahmet ola rûh-ı revân-ı Sultân Hûrîler mûnis ola gülşen-i firdevs mekân - 3 - Tercî’ -bend berây-ı cülûs-ı Sultân Murâd Hân bin Selîm Hân Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 63 -I- 1 Tâli’ oldı neyyir-i ikbâl ü devlet subh-dem Şu’ le saldı ‘ âleme necm-i hidâyet subh-dem 2 Kâ’inâtı kıldı mir’ât-ı cemâl-i Şâhdan Gark-ı envâr-ı hidâyet Rabb-i ‘ izzet subh-dem 3 Çokdan eylerdi cemâl-i bâ-kemâlin ârzû Ber-murâd oldı hele tâc-ı sa’ âdet subh-dem 4 Şeş cihâtı rûşen itdi tal’ atından gün gibi Buldı zînet çâr-sûy-ı mülk ü millet subh-dem 5 Nâ-gehân bir toz kopardı bâd-pây-ı devleti Rûşen oldı dîde-i a’ yân-ı devlet subh-dem 6 Nevbet ol Şâh-ı cevân-baht-ı cihânuñdur diyü Çaldılar eflâkdan kûs-ı beşâret subh-dem 7 Âfitâb-ı ‘ âlem-ârâ gibi zerrîn tâc ile Taht-ı sîmîn üzre saldı ferr-i devlet subh-dem 8 Sâye-i Yezdân penâh-ı dîn ü devlet Hân Murâd Dâver-i devrân mu’ izz-i saltanat Sultân Murâd -II- 1 Tab’ ı mir’ât-i cemâl-i cân-fezâ-yı saltanat Sînesi Âyîne-i ‘ âlem-nümây-ı saltanat 2 Âsitânı topragından tûtiyâ-yı çeşm-i baht Hâk-pâyı cevherinden kîmyâ-yı saltanat 3 Çeşmesâr-ı sebzezâr-ı devletinden reşhadur Âb-rûy-ı hançer-i kişver-güşâ-yı saltanat 4 Gûşe-i destârına sandum otaga takdılar Sâye salmış farkına perr-i hümâ-yı saltanat 5 Düşmene salınsa tîg-i hûn-feşânı yaraşur Yiridür olsa hırâmân ol livâ-yı saltanat 6 Kim biri bir dil-ber-i zerrîn-külâh-ı bahtdur Ol biri bir şâhid-i la’ lîn-kabâ-yı saltanat 7 Kilk-i üstâd-ı kader kılmış bu garrâ matla’ ı Zînet-i eyvân-ı kasr-ı kibriyâ-yı saltanat 8 Sâye-i Yezdân penâh-ı dîn ü devlet Hân Murâd 64 Dâver-i devrân mu’ izz-i saltanat Sultân Murâd -III- 1 Sensin ey çeşm-i çerâg-ı dûdmân-ı ma’ delet Şem’ -i nür-efşân-ı bezm-i hânedân-ı ma’ delet 2 Hüsn-i re’yün âfitâb-ı bî-zevâl-i mülk ü dîn Lutf-ı tab’ un nev-bahâr-ı bi-hazân-ı ma’ delet 3 Zât-ı pâküñ vasfı dergâh-ı refî’ üñ ismidür Âfitâb-ı baht u devlet âsmân-ı ma’ delet 4 Şeb-çerâg-ı zulmet-i zulm ol vücüd-ı pâkdür Gevherin hakkâ ki izhâr itdi kân-ı ma’ delet 5 Sidre vü Tûbâya baglandı tınâb-ı Kibriyâ Çarhdan a’ lâ kurıldı sâyebân-ı ma’ delet 6 Saltanat menşûrına ism-i şerifüñ yazdılar Dahı peydâ olmadın nâm u nişân-ı ma’ delet 7 Hep bu beyt-i dil-keş üzre baglanur gûş eylesen Savt u nakş-ı bülbülân-ı gülsitân-ı ma’ delet 8 Sâye-i Yezdan penâh-ı dîn ü devlet Hân Murâd Dâver-i devrân mu’ izz-i saltanat Sultân Murâd -IV- 1 Şâd olun kim Pâdişâh-ı dâd-güsterdür gelen Husrev-i ‘ âdil şehenşâh-ı muzafferdür gelen 2 Dâver-i Dârâ-haşem Dârâ-yı İskender-kadem Husrev-i fermân-revâ-yı heft kişverdür gelen 3 Nefha-i müşgîn-nesîm-i hulkı tutdı ‘ âlemi Her tarafdan şimdi bûy-ı ‘ ûd u ‘ anberdür gelen 4 Sâhib-i fazl u kemâlüñ virdi hakkın rûzgâr Ol kemâl-i fazl-ı Hakdan lutfa mazhardur gelen 5 Devletinde mihnet-i devrândan ey Bâkî ne gam Hamdü li’llâh Pâdişâh-ı bende-perverdür gelen 6 Tab’ -ı pâküñ gevherinden feyzin eyler mi dirîg Nûr-bahş-ı çeşme-i hûrşîd-i enverdür gelen 7 Dest-gîr-i ehl-i dil kimdür diyü fâl eyledüm İşbu beyt-i rûşen ü pâkîze-gevherdür gelen 8 Sâye-i Yezdan penâh-ı dîn ü devlet Hân Murâd 65 Dâver-i devrân mu’ izz-i saltanat Sultân Murâd -V- 1 Gül gibi halkı nesîm-i hulkı handân eylesün Nev-bahâr-ı ‘ adli âfâkı gülistân eylesün 2 Âsmânuñ gûşe-i bâm-ı zümürrüdfâmına Kadri tâvûsı çıkup gün gibi cevlân eylesün 3 Kârgâh-ı dîn ü devletde düşen düşvâr işin Hak Te’ âlâ hazreti lutfından âsân eylesün 4 Târ-ı zülf ü turra-i hûbân-ı müşgîn-mû gibi Sâl-i ikbâlin Huda bî-hadd ü pâyân eylesün 5 Karşusında ayagın tursun mülûk el baglasun Kendü çıksun bârgâh-ı ‘ adle dîvân eylesün 6 Şevket-i İskender ü dârât-ı Dârâ bî-kusûr Mesnedin şimden girü taht-ı Süleymân eylesün 7 Mülk-i Mısra nitekim bir bendesin sultân ider Bir kulın salsun diyâr-ı Çîne hâkân eylesün 8 Sâye-i Yezdân penâh-ı dîn ü devlet Hân Murâd Dâver-i devrân mu’ izz-i saltanat Sultân Murâd -4- Tahmîs-i gazel-i Sultân Süleymân Hân Fâ’ ilâtün fâ’ ilatün fâ’ ilâtün fâ’ ilün - I - 1 Câme-i sıhhat Hudâdan halka bir hıl ’ at gibi 2 Bir libâs-ı fâhir olmaz cisme ol kisvet gibi 3 Var iken baht u sa’ âdet kuvvet ü kudret gibi 4 Halk içinde mu’ teber bir nesne yok devlet gibi 5 Olmaya devlet cihânda bir nefes sıhhat gibi -II- 1 Ehl-i vahdet kâ’inâtuñ ‘ âkil ü dânâsıdur 2 Merd-i fârig ‘ âlemüñ mümtâz ü müstesnâsıdur 3 Gör ne dir ol kim sözi gûyâ Mesîh enfâsıdur 4 Saltanat didükleri ancak cihân gavgâsıdur 66 5 Olmaya baht u sa’ âdet dünyede vahdet gibi -III- 1 Tâ’ at-i Hak mûnis-i bezm-i bekâdur ‘ âkıbet 2 Sıhhat-i cân u beden senden cüdâdur ‘ âkıbet 3 Bâd-ı sarsardur fenâ ‘ âlem hebâdur ‘ âkıbet 4 Ko bu ‘ ayş u ‘ işreti çünkim fenâdur ‘ âkıbet 5 Yâr-i bâkî ister iseñ olmaya tâ’ at gibi -IV- 1 Âlemi gözden geçürseñ eyleseñ biñ yıl rasad 2 Devr içinde turmasañ görseñ hezârân nîk ü bed 3 Her tarafdan aksa dünyâ mâlı gelse lâ-yu’ ad 4 Olsa kumlar sagışınca ‘ ömrüe hadd ü ‘ aded 5 Gelmeye bu şîşe-i çarh içre bir sâ’ at gibi - V - 1 Menzil-i âsâyiş-i ‘ ukbâya isterseñ vüsûl 2 Hubb-i dünyâdan ferâgat gibi olmaz togrı yol 3 Şâdmân erbâb-ı ‘ uzletdür hemân Bâkî melûl 4 Ger huzûr itmek dilerseñ ey Muhibbî fârig ol 5 Olmaya vahdet makâmı gûşe-i ‘ uzlet gibi -5- Tahmîs-i gazel-i Sultân Selîm Hân Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün -I- 1 Ey cemâlüñ pertev-i envâr-ı subh-ı lem-yezel 2 Berter olsa menzilüñ hûrşîd-i enverden mahal 3 Sende göstermiş kemâl-i sun’ ın Üstâd-ı ezel 4 Kudretin izhâr idüp Hak Hazreti ‘ azze ve cel 5 Cümle hûbân içre sen cânânı kılmış bî-bedel -II- 1 İşigüñ üftâdesi kemter gedâ mihr-i münîr 2 Pençe-i hûrşîd-i ‘ âlem-tâba hüsnüñ dest-gîr 67 3 Her gedâ-yı âsitânuñ bir şeh-i sâhib-serîr 4 Mısr-ı dilde şâh olur yüzüñ görüp olan esîr 5 Hüsni ey Yûsufdan ahsen ey güzellerden güzel - I I I - 1 ‘ Âşıka yâd-ı lebüñ câm-ı şarâb-ı dil-güşâ 2 Câna ol la’ l-i musaffâdur mey-i bezm-i safâ 3 Rûh-bahş olmış Mesîhâveş o la’ l-i cân-fezâ 4 La’ l-i mey-gûnûn görüp cân virmeyen kimdür şehâ 5 Pes meger âdem degül ‘ aklında vardur yâ halel - IV - 1 Halka-i zülf-i siyâhuñ ey saçı müşg-i Huten 2 Na’ l-i şeb-dîz-i hatuñdur dirler erbâb-ı suhan 3 Kimdür ol ruhsâre-i gül-gûn ile senden geçen 4 Hüsnüñi bir dem gören ey husrev-i şîrîn-dehen 5 ‘ Aşkuña Ferhâd olup yoluñda cân virse mahal -V- 1 Kaddüñe hıl ’ at biçelden hüsni hayyât-ı kazâ 2 Gün gibi yakduñ cihânı ey meh-i zerrîn-kabâ 3 Çâk idüpdür gerçi kim sabrum girîbânın cefâ 4 Dâmenüñ cevr ile elden koya sanma dil-berâ 5 Ol olacak iş degül yakam tutınca tâ ecel -VI- 1 Gözdeki hûn-âbe-i âlüm görüp rahm itmedüñ 2 Yollar üzre cism-i pâ-mâlüm görüp rahm itmedüñ 3 Bu perîşan olmış ahvâlüm görüp rahm itmedüñ 4 Derdmend-i ‘ aşkuñam hâlüm görüp rahm itmedün 5 Yol olur dilden dile dirlerdi hod vardur mesel -VII- 1 Bâkıyâ kûy-ı harâbâtı nişîmen kıldugum 2 Bezm-i ‘ aşkı şem’ -i âhumla müzeyyen kıldugum 3 Ser-nüviştüm hâlidür âfâka rûşen kıldugum 68 4 Ey Selîm ebrû diyüp çeşm üzre mesken kıldugum 5 Alnuma ‘ aşk ile yazılan yazulardur ezel -6- Tahmîs-i gazel-i Sultân Selîm Hân Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün - I - 1 Geşt ü güzâr-ı bâg ne hoşdur nigâr ile 2 Bir nev-resîde gonca-dehen gül-’ izâr ile 3 Çün tâzelendi gülşen-i ‘ âlem bahâr ile 4 Hoşdur çemende seyr idelüm tâze yâr ile 5 Tâ düşmenüñ yüregi yana tâze yarıla - II- 1 Erkân-ı ‘ aşka zerk u riyâdan halel virüp 2 Zühd adın anma tab’ a n’idersin kesel virüp 3 Bâg-ı bihişt çünki alınmaz bedel virüp 4 Nakd-i cinân degül mi bu kim devlet el virüp 5 Vasl-ı habîbe fursat ola nev-bahâr ile - I I I - 1 Terk eyle zühdi mezheb-i rindân-ı ‘ aşka gir 2 Nakd-i revânı bir büt-i zibâ-cemâle vir 3 Bir kaç piyâle bâde çeküp deyr-i bâga ir 4 Bülbül kitâbın almış ele pendi bu ki dir 5 Hoşdur piyâle bir sanem-i gül-’ izâr ile -IV- 1 Hâtır harâb u ‘ akl müşevveş sen irmeseñ 2 Gülzâr-ı cennet olmaya dil-keş sen irmeseñ 3 Güller çemende görinür âteş sen irmeseñ 4 Ey nev-bahâr-ı hüsn Hızırveş sen irmeseñ 5 Gülşen gözüme dûzah olur intizâr ile -V- 1 Olsun hezâr-ı zâr u dil-efkâr çâkerüñ 2 Kılsun figân u nâleler üftâde-i derüñ 3 Dellâl-i hüsni mürg-i çemendür gül-i terüñ 69 4 İncinme âh-ı ‘ âşıka cânâ ki güllerüñ 5 Artar cemâli revnakı âh-ı hezâr ile -VI- 1 Virmiş ‘ izâr-ı yâra safâ hatt-ı dil-güşâ 2 Yazmış ruhında sûre-i Ve’ş-şemsi Ve’d-duhâ 3 Bulmış cemâli âyinesi mâhveş cilâ 4 Mir’ât-ı hüsne sanma keder irişe dilâ 5 Nûr âyeti yazılsa hat-ı müşg-bâr ile -VII- 1 Seyl-âb gibi saldı belâ leşkeri akın 2 Tîr-i kazâya oldı ber-â-ber ırak yakın 3 Seng-i fenâya çaldı hevâ sabr zevrakın 4 Ta’ n itme emr-i Hakka yüri müdde’ î sakın 5 Ahvâl-i ‘ aşk çünki degül ihtiyâr ile -VIII- 1 Gül gibi şi ’ r-i Bâkîye bir dem kulaguñ ur 2 Derd-i derûnı bülbül-i şürîde-hâle sor 3 Gel bir kenâra meclis-i mihr ü vefâyı kur 4 Sun la’ l-i cân-fezâyı Selîme şehâ k’olur 5 Yâruñ safâ-yı vuslatı bûs u kenâr ile - 7 - Tahmîs-i gazel-i Sultân Murâd Hân Mefâ’ îlün mefa’ îlün mefa’ îlün mefa’ îlün -I- 1 Ne mümkindür nazar bir lahza hüsn-i tal’ at-i yâre 2 Degül çünkim müyesser lem’ a-i hürşîde nezzâre 3 Gubâr-ı dergehin kühl itmedin çeşm-i güher-bâre 4 Nice tâkat getürsin çeşm-i ‘ âşık rûy-ı dil-dâre 5 Getürmez tâb çün bir lahza berk-ı tâb-ı envâre - II - 1 Çerâgın şem’ -i dâgumdan yakar hûrşîd-i ‘ âlem-gerd 2 Ocagın sîne-i germüñ fürûzân eyler âh-ı serd 3 Ciger pür-zahm-ı hicran şerha şerha cism-i gam-perverd 70 4 Mukîm-i hânkâh-ı ‘ aşk daldan bu dil-i pür-derd 5 Olur abdâl-ı mihnet bagrı yara cismi sad pâre - I I I - 1 Hayâlüñ tahtgâhıdur derûn-ı sîne-i rûşen 2 Sezâvâr olmaz ol sadra eger Dârâ eger Behmen 3 Yaraşmaz mesned-i halvet-sarây-ı dilde illâ sen 4 Tefekkür eylemez bir dem göñül efkâr-ı gayrîden 5 Bu dil yâruñ serîridür virilmez yol agyâre -IV- 1 Egerçi tîg-i bî-dâdı derûnum togradı muhkem 2 Akıtdı çeşme-i çeşmüm gamından nice demler dem 3 Dil-i mecrûha şemşîrinden ayru urmadı merhem 4 Ne çâre çâre andandur dil-i bî-çâreye her dem 5 Çü yara uran oldur yine andan merhem ü çâre -V- 1 Marîz-i ‘ illet-i ‘ aşka şarâb-ı la’ lidür şerbet 2 Bulur câm-ı visâlinden ölümlü hasteler sıhhat 3 Garaz dermân ise Bâkî yüri var derde kıl himmet 4 Murâduñ sözlerinüñ gösterür her harfi bir hikmet 5 Ne hikmet belki ‘ ibretdür devâdur cümle bîmâre -8- Tahmîs-i gazel-i Necâtî - I - Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Râyet-i fitne çeküp ol kad-i dil-cû begler 2 Uşdılar yanına her şûh-ı cefâ-hû begler 3 Bir yire geldi nice gamzesi câdû begler 4 Bir âlây oldı perî şîvelü âhû begler 5 Gözi âhûlaruñ âlâyına yâ Hû begler -II- 1 Kaynadup nâr-ı gam-ı ‘ aşk ile hûn-ı cigeri 2 Gözlerümden akıdur kendü görinmez o perî 3 Sanmanuz nev’ -i beşerden gele bu şîveleri 71 4 Bir perî içün akar iki gözüm çeşmeleri 5 Sakınuñ bilmiş oluñ ılıdur ol su begler - I I I - 1 Cân yidürseñ eger ol husrev-i şîrîn-dehene 2 Gâlib olsañ reh-i ‘ aşkında bu gün Kûh-kene 3 Ne kadar nakd-i revânuñda nisâr olsa yine 4 Bî-vefâlıklar ider yolına cânlar virene 5 ‘ Acebâ böyle m’olur dünyede hep bu begler -IV- 1 Pâk-rû tâze-cevâñdur baña cânumdan e’ az 2 Gelmedi yanuma zen kısmı meger duhter-i rez 3 Bakmadum atlas u dîbâsına dehrüñ bir kez 4 Raht u bahtum götüri oda urursañ dütmez 5 Bir iki gün beni bu dünyede mahbûb egler -V- 1 Boynuña hîle kemendin biri baglar nâ-gâh 2 Çıkarur togru yoluñdan biri eyler güm-râh 3 Bu belâya bulımaz çâre ne dervîş ü ne şâh 4 Kimseye uymasun ulaşmasun Allâh Allâh 5 Zülf-i bî-dîn ile ol gamze-i câdû begler -VI- 1 Bâkıyâ gel olalum Ka’ be-i dil yolına peyk 2 Diyelüm sem’ a nidâ iricek âhir Lebbeyk 3 Girelüm râh-ı Hudâya diyüp e’s-sa’ yü ileyk 4 Ne Necâtî ne güzeller ne selâmün ne ‘ aleyk 5 Fâriguz eylemezüz kimseye tapu begler - 9 - Muhammes Mefâ’ îlün mefa’ îlün mefa’ îlün mefâ’ îlün -I- 1 Ne hengâm-ı safâ-yı ‘ işret-i mül gibi bir dem var 2 Ne sâz-ı mutribâsâ cân-fezây-ı mürde-i gam var 3 Ne mânend-i hayâl-i yâr bezm-i dilde mahrem var 72 4 Ne câm-ı bâde-i gül-gûna beñzer yâr-ı hem-dem var 5 Ne sadr-ı gûşe-i mey-hâne gibi cây-ı hurrem var -II- 1 Leb-i mey-gûn-ı sâkî yâdına cûş eyleyüp ey dil 2 Ciger hûn-âbesin demdür olursam nûş idüp kanzil 3 Gerekmez ‘ akla yâr olmak hârâbat ehli ve’1-hâsıl 4 Beni ‘ ayb eylemeñ dâ’im olursam mest-i lâ-ya’ kil 5 Ki bî-hûş olmasam âsûde kılmaz bende bir gam var - I I I - 1 Beni ol kaşı ya ger atmasa yâbâna tîrâsâ 2 Kesilmezdüm yanından bir nazar hançer gibi kat’ â 3 Dem-i fürkat degüldür kavl-i muhtâr-ı ulü’1-ârâ 4 Gam-ı hicrânda hâlet var dimişler ehl-i derd ammâ 5 Mülâyim dil-ber-i şûhuñ dem-i vaslında ‘ âlem var -IV- 1 Görem diyü seni a’ yân-ı erbâb-ı nazar her gün 2 Kapuñdan halka-i der gibi gitmez çeşm-i ter her gün 3 Tolanur peyk-i âhum kûyuñı şâm u seher her gün 4 Ruhuñ bâgın rakîb-i dîv-sîret seyr ider her gün 5 Yüzüñi göremez yıllarca ammâ bunda âdem var -V- 1 Sıyup seng-i havâdis yine câm-ı bezm-i ‘ uşşâkı 2 Elin çekse kadeh suñmakdan erbâb-ı dile sâkî 3 Perîşân olsa cümle defter-i eş ’ âruñ evrâkı 4 Safâ-yı safvet-i tab’ un yiter eglence ey Bâkî 5 Bi-hamdi’llâh ne gam yirsin elüñde sâgar-ı Cem var GAZELLER ELİF -1- Mef’ ûlü mefâ’ îlü mefâ’ îlü fa’ ûlün 1 Hûrşîd-i ruhuñ kendüyi kim göstere cânâ Minnet mi kalur mihr-i ziyâ-güstere cânâ 73 2 Bir yirde ki pertev sala envâr-ı tecellî Hâcet mi kalur mihr ü meh-i envere cânâ 3 Haşr ide mi bir yirde senüñle beni devrân Hasret kala mı yogsa dem-i mahşere cânâ 4 Sen seng-dilüñ şol ki derûnında yir eyler ‘ Âlemde hemân sikke kazar mermere cânâ 5 Zer saklamaya gonca-sıfat ‘ âkil odur kim Gül gibi olan nakdi koya sâgare cânâ 6 Ben şâh-nazar rind-i cihân aña direm kim Nergis gibi göz dikmeye sîm ü zere cânâ 7 Tûtî gibi hoş nükteler ögretdi dehânuñ Bâkî gibi üstâd-ı suhan-pervere cânâ 8 Redd olmaz o leblerden olan turma du’ â kıl Dârâ-yı cihân Şâh-ı Ferîdün-fere cânâ - 2 - Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ayaklarda kalur sünbül o zülf-i nîm-tâbâsâ Saçuñla bahs iderse başa çıkmaz müşg-i nâbâsâ 2 Hevâñ içre ezel bir sadme urdı sarsar-ı âhum Döner dûlâb-ı çarh ol dem bu demdür âsiyâbâsâ 3 Derûnuñ pür-ma’ ârif hem-nişînüñ merd-i ‘ ârif kıl Açılma ey yüzi gül şahs-ı nâ-dâna kitâbâsâ 4 Kemânçe şekline girdüm elinde mutrib-i ‘ aşkuñ Keş-â-keşden halâs olmaz dahı sînem rebâbâsâ 5 Zer-efşân ol kef-i ihsân ile seyr eyle ‘ âlemde Cihân-gerd ü cevân-merd-i cihân ol âfitâbâsâ 6 Yüzüm üzre kadem basmaz cefâ vü cevrden geçmez Yolında kıldugumdan n’oldı ben cismüm türâbâsâ 7 Tutarken câmı nâşî gelse tâc ü günbed altında Mey-i gül-rengi pinhân eyle ey sûfî habâbâsâ 8 Hasûduñ dürd-i derdin çekme ey Bâkî bu bezm içre Nedîmüñ yâr-ı hoş-meşreb gerek câm-ı şarâbâsâ 74 - 3 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Yâr işiginde dinildi ‘ âşık-ı şeydâ baña Hak dimişler tenzîlü’l-esmâ’ü min savbi’s-semâ 2 Hâkümi ide sifâl-i sünbül ü reyhân felek Gitmeye başdan hevâ-yı bûy-ı zülf-i dil-rübâ 3 Mülk-i ‘ ayş u ‘ işretüñ olsak n’ola İskenderi Oldı elde câmumuz Âyîne-i ‘ âlem-nümâ 4 ‘ Aynuma almam zer-i hûrşîd ü dürr-i encümi Feth olaldan baña bâb-ı genc-i iksîr-i fenâ 5 Şi ’ r ü inşâdan murâdı ‘ âşık-ı bî-çârenüñ ‘ Arz-ı ihlâs eylemekdür yâre Bâkî ve’d-du’ â - 4 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Ey bâr-gâh-ı dil-keş ü eyvân-ı dil-güşâ Dâmet leke’s-sa’ âdetü ve’l-’ ızz u ve’l-’ ulâ 2 Câm-ı sarâyuñ olmadan el-hak safâ budur Âyîne-i Sikender ü Câm-ı cihân-nümâ 3 Ümmîd-i hâk-bûs-ı cenâbuñla âsmân Yıllardurur ki kâmetini eyledi dü-tâ 4 Halk-ı cihâna melce’ olaldan penâhına Hûrşîd-i çarh sâye gibi eyler ilticâ 5 Rif’ atde âsmâna deger âsitânesi Kıymetde nakd-i encüm irişmez aña bahâ 6 Her gûşesinde micmere-gerdân nesîm-i subh Her suffesinde bâd-ı sehergâh ‘ ıtr-sâ -5- Mef’ ûlü mefâ’ îlü mefâ’ îlü fa’ ûlün 1 Hüsn ile saña öykünemez çün gül-i ra’ nâ Hüzn ile baña beñzeyemez bülbül-i şeydâ 75 2 Cân almada nâzüklik ile la’ lüñe söz yok Hâlüñ dahı bir dânedurur fitnede ammâ 3 Tugrası berâtuñ yazılur ekseri altun Rûyuñda kaşuñ zerd olur ise n’ola şâhâ 4 Bezm içre sürâhi gibi kan agladugum bu Sâkî lebüñe kan yagı oldı mey-i hamrâ 5 İller yiye şeftâlûsını bâg-ı cemâlüñ Ey sîb-zekan Bâkî nice bir diye eyvâ -6- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Nedür bu handeler bu ‘ işveler bu nâz u istignâ Nedür bu cilveler bu şîveler bu kâmet-i bâlâ 2 Nedür bu pîç pîç ü çîn çîn ü ham-be-ham kâkül Nedür bu turralar bu halka halka zülf-i müşgâsâ 3 Nedür bu ‘ ârız u hadd ü nedür bu çeşm ü ebrûlar Nedür bu hâl-i Hindûlar nedür bu habbetü’s-sevdâ 4 Miyânuñ rişte-i cân mı gümiş âyîne mi sîneñ Bünâgûşuñla mengûşuñ gül ile jâledür gûyâ 5 Vefâ ummaz cefâdan yüz çevürmez Bâkî ‘ âşıkdur Niyâz itmek aña cânâ yaraşur saña istingâ - 7 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Hûrşîd kim fezâ-yı felekdür mesîr aña Degmez gedâlar içre işigüñde yir aña 2 Takdı hilâl halkasını gûş-ı hidmete Oldı sipihr bende-i fermân-pezîr aña 3 Yüz sürmez idi südde-i devlet-me’âbına Kul olmayaydı husrev-i gerdûn-serîr aña 4 Görmez misâl-i kâmetüñi çeşm-i râst-bîn Ahvel baka meger ki görenler nazîr aña 76 5 Bâkî suhanda fark-ı sipihre kadem basar Lutf-ı Hudâ olursa eger dest-gîr aña - 8 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Gün yüzin ‘ arz eyledi nev-rûzda ol meh-likâ Mihr altun kaplu bir âyîne virdi rû-nümâ 2 Nev-bahârun nakşına bir savt-ı rengîn bagladı Başladı sâz u nevâya bülbül-i destân-serâ 3 Göklere irdi yine gül-bâng-i mürg-i hoş-nevâ Sahn-ı gülşen gördi bir a’ lâ makâm-ı dil-güşâ 4 Micmer-i gülde nesîm-i subhgâhî ‘ ûd-sûz Safha-i gül-zârda bâd-ı bahârî ‘ ıtr-sâ 5 Leblerin yâd eylese yâruñ lisân-ı hâl ile Nakl ider şîrîn hikâyet gonca-i rengîn-edâ 6 Gûş tutsa şâh-ı gül çıksa libâs-ı âl ile Kıssa-ı rengîne başlar lâle-i la’ lîn-kabâ 7 Goncaveş câm-ı dil-i Bâkîyi pür-hûn itdiler Dem-be-dem zârî kılur gül-zâr-ı bezmüñden cüdâ -9- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Bilini kuçmadadur ol sanemüñ derd ü belâ Yogsa ‘ âşıklara şîrîn lebi hâzır helvâ 2 Ser-i zülfiyle hatın örter imiş dirler o şûh Açmadı kimseye ammâ orayı bâd-ı sabâ 3 Âteş urmış yüzi gül hırmenine ol mâhuñ Devr-i sâgarda ruhı ‘ aksini kılmış peydâ 4 Kızarup ruhları gülgûne-i tâb-ı mülden Şu’ le-i sâgar-ı mey destine yakmış hınnâ 5 Meclis-i meyde leb-i yâre tolaşur dirler Elüme girmeye mi bir dahı câm-ı sahbâ 77 6 Öykünürdi lebüñe câm-ı mey ammâ dönmiş Bu gün almışlar ele bir yire gelmiş zurafâ 7 Lûle-i hâme ile çeşme-i dilden Bâkî Eyledi kâ’ide-i Âb-ı hayâtı icrâ - 10 - Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Cevr ü cefâña kâ’il olurdum velî şehâ Mahsûs olaydı ol da cihânda hemân baña 2 Sabr u karâr u ‘ akl alıcı bir perî imiş Âdem sanurdum ol sanemi gerçi sûretâ 3 Bir kez tavâfın itmegi bin ‘ ömre virmezin Ey hâcî saña Ka’ be baña kûy-i dil-rübâ 4 Evvel vefâya va’ deler itmişken ey sanem Cevr itdüñ âhir eylemedüñ va’ deye vefâ 5 Vassâfısın o serv-kadüñ râstı bu kim Tab’ -ı bülend-tarzuña ahsent Bâkıyâ - 11 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Nev-bahâr irişdi vü gitdi şitâ Keyfe yuhyi’1-arza ba’ de mevtihâ 2 Leblerüñde hattuñ ey şîrîn-dehen Mûrlar cüllâba düşmiş gûyiyâ 3 Yâr agyârı savar düşnâm ile Def’ olur san kim du’ â ile belâ 4 Dest-i mihnetden alınmaya yakam Ger olursa iki ‘ âlem bir yaña 5 Eşk-i çeşmüm yâre ‘ arz itdüm didi Bâkıyâ ma’ lûm oldı mâ-cerâ - 12 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 78 1 Gül-sitân bezm-i şarâb u câm-ı mey güldür baña Kulkul-i halk-i surâhî savt-ı bülbüldür baña 2 ‘ Ârızuñda ol iki zülf-i girih-gîrün senüñ Suya konmış iki garrâ tâze sünbüldür baña 3 Seng-i bî-dâduñla serde zahm-ı hûnînüm ki var Gûşe-i destârda rengîn karanfüldür baña 4 Mest ü medhûşam veli hâli mey-i engûrdan La’ l-i nâbuñ hâleti keyfiyyet-i müldür baña 5 Hayder-i Kerrârıyam meydân-ı nazmuñ Bâkıyâ Nevk-i hâme Zü1fekâr u tab’ Düldüldür baña - 13- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ezelden şâh-ı ‘ aşkuñ bende-i fermânıyuz cânâ Mahabbet mülkinün sultân-ı ‘ âlî-şânıyuz cânâ 2 Sehâb-ı lutfuñ âbın teşne-dillerden dirîg itme Bu deştüñ bagrı yanmış Lâle-i Nu’ mânıyuz cânâ 3 Zamâne bizde gevher sezdügiçün dil-hırâş eyler Anuñ’çün bagrumuz hûndur ma’ ârif kânıyuz cânâ 4 Mükedder kılmasun gerd-i küdûret çeşme-i cânı Bilürsin âb-rûy-ı milket-i ‘ Osmânîyüz cânâ 5 Cihânı câm-ı nazmum şi ’ r-i Bâkî gibi devr eyler Bu bezmüñ şimdi biz de Câmî-i devrânıyuz cânâ -14- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 ‘ Ârızuñ âb-ı nâbdur gûyâ Zekanuñ bir habâbdur gûyâ 2 Dilde envâr-ı mihr-i ruhsâruñ Âbda mâh-tâbdur gûyâ 3 Nakş-ı hüsn-i hatuñla safha-i dil Bir musavver kitâbdur gûyâ 79 4 Bezm-i gamda dü çeşm-i pür-hûnum İki şîşe şarâbdur gûyâ 5 Tutdı mihri cihânı ol mâhuñ Pertev-i âfitâbdur gûyâ 6 Bâkıyâ hâl-i ‘ anberîni anuñ Nâfe-i müşg-i nâbdur gûyâ -15- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Baña çok cevr itdügüñ’çün ey sipihr-i bî-vefâ Âhumuñ dûd-ı kebûdı uydı ulaşdı saña 2 Eşkümüñ gevherlerin dizdüm işigi taşına Yâre ‘ arz idem diyü silmiş rakîb-i bed-likâ 3 Gömgök itdi sille-i âhum sipihrüñ sûretin Gök yüzine bak inanmazsañ eger ey meh-likâ 4 Gözüme ‘ âlem görinmez görmesem ruhsâruñı ‘ Ârızuñ mir’âtıdur Âyîne-i âlem-nümâ 5 ‘Aks-i hâl-i ‘ ârızından sâkî-i gül-çihrenüñ Lâle-i sîr-âb olur câm-ı şarâb-ı dil-güşâ 6 Ruhlaruñ vasfında Bâkî bir gazel nazm itdi kim Ehl-i diller kodılar adını mir’âtü’s-safâ -16- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 ‘ Ayn-i ‘ Âlî ol iki nergis-i câdûña fidâ Yâ zülâl-i lebüñe yâ ruh-ı nîkûña fidâ 2 Elifi serv gibi bâg-ı mahabbetde bu gün Kad-i mevzûnuñ ile ol iki bâzûña fidâ 3 Lâmı erbâb-ı gamuñ kadd-i dü-tâsı mânend Zülf-i mergûbuñ ile kâkül-i hoş-bûña fidâ 4 Yâsı her lahza kemânuñ gibi pîçîde olup Gamuñ okları ile ol iki ebrûña fidâ 80 5 Merdüm-i dîde gibi Bâkî kalan noktaları Ol iki ya kaşuñ altındaki hindûña fidâ BÂ’ -17- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ayaguñ topragın özler bulurken gökde yir kevkeb İşigüñ cânibin gözler zehî ‘ âlî-nazar kevkeb 2 Egerçi gök yüzinde ahter-i ferhunde-fer çokdur Kanı hâl-i ruhuñ mânendi bir rûşen güher kevkeb 3 Ne bilsünler karañuda anuñ göz kıpdugın iller Gice hâl-i ruhuñla bahs içün gelmiş meger kevkeb 4 Ne taşlar başdı seng-endâz-ı âhum deyr-i gerdûna Düşen altun kayalardur degül vakt-i seher kevkeb 5 Mahabbet dâgı yak sînende ferr-i devlet isterseñ Bilürsin olmaz ey Bâkî sa’ âdet-bahş her kevkeb -18- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Ey safâ-yı ‘ ârızuñdan çeşme-i hûrşîde âb Şu’ le-i şem’ -i cemâlüñ nûr-bahş-ı âfitâb 2 Gice hüsnüñ şevkıne encüm sürûr u sûrda Çarh âteş-bâzdur gûyâ elinde mâh-tâb 3 Sanma şeb-nemdür düşen hecr-i ruhuñda subh-dem Kubbe-i gerdûn çıkardı tâb-ı âhumla gül-âb 4 Hasret-i câm-ı lebüñ şol deñlü te’sîr itdi kim Kıpkızıl dîvâne mey baş açuk abdâluñ habâb 5 Bâde nûş itseñ kenâr-ı câma gelse leblerüñ Duhter-i rez gûşına gûyâ takarlar la’ l-i nâb 6 Dehri enfâsuñ mu’ attar kıldı ey Bâkî yine Tîb-i hâtır virdi beñzer ol hıtâb-ı müstetâb 81 -19- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Olsa zülfi o gül-’ izâra nikâb Olur âşüfte sünbül-i sîr-âb 2 Dûd-ı âhum ruhuñ hevâsıyla Ebr olur yagdurur cihâna gül-âb 3 Kân-ı mihr ü mahabbetüñdendür Güher-i âfitâb-ı ‘ âlem-tâb 4 Kaddüm ey şeh-süvâr-ı hüsn itdi Pây-bûsuñ hayâli şekl-i rikâb 5 Oldı deryâ-yı eşküme nisbet Günbed-i çarh-ı nîl-reng habâb 6 Gam-ı devrân-ı dûnı çekme yüri Bâkıyâ ol hemîşe mest ü harâb - 20 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Şöyle olmış câm-ı ‘ aşk-ı yârdan mest ü harâb Kendüsin dîvârdan dîvâra urmış âfitâb 2 Nâfe kıldı zülf-i müşgînüñ görüp serber-zemîn Ayaguñ topragına miskînlik itdi müşg-i nâb 3 Tokınupdur bâde-i gülgûna çeşm-i rûzgâr Sâgar üzre sanmañuz peydâ olur yir yir habâb 4 Şahne-i devrân n’ola çekse çevürse dem-be-dem İki kanludur añılmış bâde-i nâb u kebâb 5 Derd-i ‘ aşkuñ ‘ âşık-ı miskîni âhir öldürür Mestlik pâyâne yitse irişür elbette hv âb 6 Bâkîye senden ferâgat virdi ey gerdûn-ı dûn Südde-i devlet-me’âb-ı pâdişâh-ı kâm-yâb 82 - 21 - Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Tâ’ib itdi nice zamân Tevvâb Yirümüz oldı mescid ü mihrâb 2 Ola kim bâb-ı meykede açıla Diyelüm yâ Müfettihe’l-ebvâb 3 Sûfî kim ider idi meyli aña Kalbe ger virmese safâ mey-i nâb 4 Cümle bîmâra ey tabîb anı vir Hîç şerbet nemî-resed be-şarâb 5 Virdi dil çeşm-i mestüñe Bâkî Hîç ni’ met nemî-resed be-kebâb TÂ’ - 22 - Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Gül yüzüñ vasfında bülbül kılsa elhânı dürüst Bâgda bir goncanuñ kalmaz girîbânı dürüst 2 Olsa ‘ irfân ehline cânân olınca şöyle kim Zülf-i müşgîni şikeste ‘ ahd ü peymânı dürüst 3 Dil-berüñ ‘ ahdi bütün ammâ vefâsı süst olur ‘ Âşıkuñ göñli şikeste ‘ ahd ü peymânı dürüst 4 Cevşen-i pûlâd-ı çarhı çâk çâk itdüm dahı Âh-ı âteş-bârumuñ şemşîr-i bürrânı dürüst 5 Âteş-i sûz-ı firâkuñ bir harâret virdi kim Nûş ider bir demde dil deryâ-yı ‘ ummânı dürüst 6 Bâkıyâ fennüñde tutmaz kimse noksânuñ senüñ Hamdü li’llâh tab’ mevzûn ‘ akl mîzânı dürüst -23- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Lâle-hadler kıldılar gül-geşt-i sahrâ semt semt 83 Bâg u râgı gezdiler idüp temâşâ semt semt 2 ‘ Âşık-ı dîdâr-ı pâküñdür meger kim cûylar Cüst ü cû eyler seni ey serv-i bâlâ semt semt 3 Leşker-i gam geldi dil şehrine kondı cavk cavk Kopdı yir yir fitne vü âşûb u gavgâ semt semt 4 Giryeden cûy-ı şirişküm sû-be-sû oldı revân Yine Kulzüm gibi cûş itdi bu deryâ semt semt 5 Bir kadem bas lutf ile gel gül-şene ey serv-kad Bileler eksükligin her serv-i bâlâ semt semt 6 Şi ’ r-i Bâkî seb’ a-i iklîme oldukça revân Okınursa yiridür bu nazm-ı garrâ semt semt - 24 - Fâ’ ilâtün Fâ’ ilâtün Fâ’ ilâtün Fâ’ ilün 1 ‘ Âlem-i vahdetde ey sâkî bizi mest-i Elest İtdi ikrâr-ı safâ mey-hânesinde şöyle mest 2 Nice Câm-ı Cem nice mir’ât-ı İskender dilâ Dest-i mihnetden cefâ taşıyla bulmışdur şikest 3 Sûret-i esnâmdan döndi saña itdi sücûd Râhib-i deyri cemâlüñ eyledi Yezdân-perest 4 Rüstem-i Zâlüñ tutışdum pençesin burdum idi Kodı el arkası didi dest ber-bâlâ-yı dest 5 Bâkıyâ ser-nahl-bend-i gül-şen-i ebyâtsın Eyledi nazm-ı bülendüñ hâsılı Selmânı pest SÂ’ -25- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 La’ lüñle câm yok yire eyler müdâm bahs İzhâr-ı hak degülse garaz hod harâm bahs 2 Üstâd eline girmedi nâ-puhtedür henûz Nâzük tenüñle eylemesün sîm-i hâm bahs 84 3 Gül goncasınuñ olmadı mesmû’ sözleri La’ lüñle gerçi eyledi mâ-lâ-kelâm bahs 4 Bülbül nevâ-yı nâleme kılmaz mu’ âraza Zîrâ götürmez ey yüzi gül her makâm bahs 5 Erbâb-ı ‘ aşk ceng ider eshâb-ı zühd ile Maksûd sensin eyleseler hâs u ‘ âm bahs 6 Hüsnüñ katında togmaduga döndi her biri Hûrşîd ü mâh eyler iken subh u şâm bahs 7 Bâkî ferîd-i fenn-i suhandur nizâ’ ı ko İlzâm iderler itme sakın iltizâm bahs -26- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Yaşumuz dökmege ol dürr-i ‘ Adendür bâ’ is Göñlümüz düşmege ol çâh-ı zekandur bâ’ is 2 Turra-i tâli’ umuñ böyle perîşanlıgına Yine ol zülf-i pür-âşûb u fitendür bâ’ is 3 Sünbülüñ niyyetidür başuma sevdâ getüren Çekdügüm mihnete göñlümde bitendür bâ’ is 4 Rûh-ı pâk ol yirüñ eflâk ola mânend-i Mesîh Kalmaga hâk-i mezelletde bu tendür bâ’ is 5 Kafes-i gamda yatur tûti-i tab’ -ı Bâkî Çekdügi kahra anuñ lutf-ı suhandur bâ’ is - 27 - Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Gubâr-ı hattuñ olmaz çünki hayrân olmaga bâ’ is Nedür la’ l-i lebüñ çak böyle handân olmaga bâ’ is 2 Hevâ-yı zülfi kılmışdur seni ey ebr âvâre Gözüñ yaşı budur seyl-i fırâvân olmaga bâ’ is 3 Olurken rûz u şeb hem-sâye ol ruhsâr-ı zîbâya Nedür zülf-i dil-âvîzüñ perîşân olmaga bâ’ is 4 Yakarlar hep fetîl-i dâg olur destâr ile câme 85 Budur abdâllar ‘ aşkuñda ‘ uryân olmaga bâ’ is 5 Meger başuñ ser-i kûyında tûp olmak hevâsıdur Dem-â-dem Bâkıyâ koluñda çevgân olmaga bâ’ is -28- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Şöhret-i hüsnüñe erbâb-ı suhandur bâ’ is Revnak-ı bezm-i güle mürg-i çemendür bâ’ is 2 Nahl-i zîbâ ile nâzük tenidür meyle sebeb Ne kad-i serv ne sîmâ-yı semendür bâ’ is 3 Girye kılsam ne ‘ aceb hâk-i rehinden dûram Hep garîb aglamaga hubb-i vatandur bâ’ is 4 Perde-i nâleleri çıksa Hüseynîye n’ola Dili zar itmege ol vech-i hasendür bâ’ is 5 Tûtîyi lezzet-i guftârı giriftâr eyler Derd ü gam çekmege Bâkîye bu fendür bâ’ is -29- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Gözüm yaşına ol la’ l-i leb-i sîr-âb olur bâ’ is Dem-â-dem kana ey sâkî şarâb-ı nâb olur bâ’ is 2 Semâ’ a girse n’ola câm-ı meyden zâhid-i hüşyâr Ki raks-ı zerreye hurşîd-i ‘ âlem-tâb olur bâ’ is 3 Sürâhî nâlesin artursa n’ola câm-ı sahbâdan Figân-ı ‘ andelîbe çün gül-i sîr-âb olur bâ’ is 4 Firâk-ı dürr-i dendânuñla cârî gözlerüm yaşı Bu bahr-i bî-kerâna ol dür-i nâ-yâb olur bâ’ is 5 Vücûdum hânesin seyle virür Bâkî gözüm yaşı Fenâ-yı dâr-ı bî-bünyâduma bu âb olur bâ’ is 86 CİM -30- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Gel ey dil halka-i müşgîn-i zülf-i pür-şikenden geç Düşersin dâm-ı tezvîre reh-i mekr ü fitenden geç 2 Saña cây-ı hırâm ey nahl-i bâlâ gül-şen-i cândur Nesîm-i nev-bahârî gibi gel sahn-ı çemenden geç 3 Neden bu menzil-i hâkîde ârâm ihtiyâr itmek Senüñ cândur yirüñ ey tîr-i dil-ber sen bedenden geç 4 Bu bâzâr içre düşmez dâne-i eşküm gibi gevher Gel ey cân riştesi şimden girü dürr-i ‘ Adenden geç 5 Kemend-i zülfı ey Bâkî saña çok bend geçmişdür Velî sen gamze-i hûn-rîzi cevrin gör geçenden geç -31- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Göstermeseydi bâdesini sâgar-ı zücâc Zevk itmez idi bezm-i safâdan göñül mizâc 2 Bî-derd olana eylemede turmadın devâ Ol cân tabîb hastesine eylemez ‘ ilâc 3 Bir pâre nân-ı huşk ile ‘ ömrüñ geçerse ger Açma bu râzı kimseye ‘ arz itme ihtiyâc 4 Mecnûnı gör ki komadı ‘ aşkını Leylînüñ Nâmûs u nengi kodı vü terk itdi taht u tâc 5 Hayretde kaluram göricek Bâkî nergisi Bunca zer ile ayagı gûr içre gözi aç HÂ’ -32- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Pür olup devr idicek meclis-i mestânı kadeh Çarh olur halka-i rindân meh-i tâbânı kadeh 87 2 Felek-i ‘ işrete bir ahter-i ferhunde iken Yine Mirrîh-sıfat turma döker kanı kadeh 3 Meclis-i mey ki bedenlerle hisâr olmışdur Şehr-i ‘ işretdür anuñ âfet-i devrânı kadeh 4 Devr-i meclis ki safâ câmi ‘ inüñ çenberidür Âb-ı rengîn ile kandîl-i fürûzânı kadeh 5 Yaraşur halka-i rindâna disem ey Bâkî Hâtem-i Cemdür anuñ la’ l-i Bedahşânı kadeh HÂ’ -33- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün fa’ ûlün 1 Baña ‘ arz itmesün mihr-i seher ruh Degül haddüñ gibi ferhunde ferruh 2 Katı açılmasun devrüñde gonca İñen ‘ arz itmesün gül-berg-i ter ruh 3 Alınmazdı göñül yâr olmayaydı Ser-i zülfüñ gibi kec-bâze ger ruh 4 Tarâvet kesb ider olsañ ‘ araknâk Olur berg-i semenden tâzeter ruh 5 Dil-i Bâkî nice âbâd olur kim Yıkar ol gamze-i fettân yakar ruh DÂL -34- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 İtdi şikâr göñlümi bir şûh-ı şeh-levend Müjgânı tîr ü kaşı kemân turrası kemend 2 Bâzârlarda başladı nahli tonatmaga Dil baglayalı kâmet-i zîbâña nahl-bend 3 Bu cism-i zerd ü zâr u nizâr ile nice bir Yanam firâkuñ âteşine nitekim sipend 88 4 Her dûna şâh-ı gül gibi meyl itme dûstum Düşmez giyâha hem-ser ola serv-i ser-bülend 5 Telh-i şarâb-ı gussa-i devrânı def’ ider Şîrîn lebin dehânuma alsam niteki kand 6 A’ dâ yanuñda hurrem u handân u şâdmân Bâkî gamuñda zâr u dil-efgâr u derdmend -35- Mef’ ûlü mefâ’ îlü mefâ’ îlü fa’ ûlün 1 Feryâduma irmezse n’ola ol boyı şimşâd Kûyında feleklerden aşar nâle vü feryâd 2 Devrüñde güle niçün olur bende benefşe Üstine kılıçlar mı tutar sûsen-i âzâd 3 Bir gonca benefşe koparup tâcına sokmış Taglarda külüng atdugı dem başına Ferhâd 4 Eşkâl-i vefâ resmi kabûl itmede kalbüñ Âyînedür ammâ begüm âyîne-i pûlâd 5 ‘ Ahdüñde eger ‘ âleme bir dahı gelürse Kullıklar ider sen yüzi hûrşîde Ferahşâd 6 İbrâmı gel ey sâkî-i gül-çihre ko sen de Almışdur olan ‘ aklumuz ol şûh-ı perî-zâd 7 Rengîn ider evsâf-ı ruhuñ hâme-i Bâkî Ol sûreti virmez sanemâ nakşına Bih-zâd -36- Fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Bulmag isterdi ‘ aşk içinde murâd Yâr-ı Şîrîn degül midür Ferhâd 2 Defter-i fazl u dâniş evrâkın Sarsar-ı âhum eyledi ber-bâd 3 Günbed-i çarh u şu’ le-i âhum Tîg-i elmâs u migfer-i pûlâd 4 Şeş-der-i gamda zâr kaldı göñül 89 Olmadı vuslatuñ kapusı güşâd 5 Bâkî hecrüñ gamıyla cân virdi Dâd ey pâdişâh-ı ‘ âlem dâd -37- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Leb-i handânuñ ile kılduñ yâd Eyledüñ mürdelerüñ rûhını şâd 2 Beni yâd eyledüñ ihyâ itdüñ Öldiler gitdiler ammâ hussâd 3 Tîg-i hecrüñle ber-â-ber kıldı Nâvek-i gamzelerüñ zahmı ziyâd 4 Yüri ey serv-i ser-efrâz yüri Kad-i bâlâña irişmez şimşâd 5 Kâmetüñ kullugına düşmeyicek Olmadı serv-i hırâmân âzâd 6 Bâkîye emr nedür sultânum Saña kul oldı mutî’ ü münkâd -38- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Gerdûn-ı dûna ‘ âkil iseñ kılma i’ timâd Dönsün piyâle Devr-i Kamerden budur murâd 2 Sâkî şarâb rûşen imiş çün revân-ı Cem Câm-ı sabûhı güldürelüm k’ola rûhı şâd 3 Sûfî safâ-yı câm ile dilden keder gider Rindân-ı sîne-sâf ile gel eyleme ‘ inâd 4 Lâyık budur ki biz kılavuz cürme i’ tirâf Vâbeste-i ‘ inâyetidür mebde’ü me’ âd 5 Fikr-i me’âl ü zikr-i me’ âd eylemez gibi Ol sûret-i salâha giren mebde’-i fesâd 90 6 Bâkî kifâyet eyler işâret efendüñe Mahlas yerine yazdurasın ahlasu’l-’ ibâd -39- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Kıldı âfâkı münevver tal’ at-ı rahşân-ı ‘ îd Halka dîbâlar geyürdi mâh-ı nûr-efşân-ı ‘ îd 2 Câme-i dîbâ ile tâvûs-ı zerrîn-bâldür Dil-rübâ kim eyler ol reftâr ile cevlân-ı ‘ îd 3 Ayaguñ tozıyla vezn itmez birin ehl-i nazar Toptolu Yûsuf-likâlarla bu gün mîzân-ı ‘ îd 4 Salınur her şâh-ı gül nâzük nihâl-i ergavân Bâg-ı cennetden nişan virdi bahâristân-ı ‘ îd 5 Sâkıyâ rıtl-ı girân eksük gerekmez aradan Yahşı agırlanmak ister hâsılı mihmân-ı ‘ îd 6 Şimdi tîg-i cevr ile öldürme kurbân oldugum ‘ Îd-ı Edhâ geldüginde idesin kurbân-ı ‘ îd 7 ‘ Âşıka ihsân ise maksûd elüñde dûstum Dest-bûsuñdur muhassal Bâkîye ihsân-ı ‘ îd -40- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Eylesün la’ lini dermân dil-i bîmâra meded Dûstlar işte ben öldüm baña bir çâre meded 2 Zahm-ı sînemden okuñ pârelerin hep alma Tursun Allâhı severseñ hele bir pâre meded 3 Güher-i câmı yitürdük bizi gam öldüriyor Sâkıyâ gel bulı vir kanda ise ara meded 4 İhtirâz itmedüñüz aldılar elden câmı Vâkıf itmeñ sakınuñ kimseyi esrâra meded 5 Gice tenhâ işigi hâkine yüzler süreyin Sakınuñ kimse haber virmesün agyâre meded 91 6 Mededüñ kalmadı feryâd u figân eyleyecek Saña kimden ire ey Bâkî-i bî-çâre meded -41- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Kûh-ı ‘ aşkuñda olursam Ferhâd Acıyup eyleye şîrîn lebi dâd 2 Baglar Sünbülede ey meh-rû Vasf-ı zülfüñdeki şi ’ rüm üstâd 3 Dil ceres gibi Hicâz-ı kûyuñ Yâd idüp turmadın eyler feryâd 4 Oñmasun bitmesün ey serv-i revân Göreyin bâg-ı cihânda şimşâd 5 Dâne-i hâl-i siyâh ey Bâkî Hirmen-i ‘ ömrümi itdi ber-bâd -42- Fa’ ûlün fa’ ûlün fa’ ûlün fa’ ûlün 1 Ne devrân muvâfık ne tâli’ müsâ’ id Kolın boynuma salmaz ol sîm- sâ’ id 2 Zamîrin şikest itme erbâb-ı ‘ aşkuñ Yine saña râci’ yine saña ‘ â’id 3 Yiter kirpügüm kûy-ı ‘ aşkuñda cârûb Üzilsün kesilsün hemân rîş-i zâhid 4 Ferâgat güzel sevmeden tevbe meyden Zehî re’y-i bâtıl zehî fıkr-i fâsid 5 Sözinden ne gam Bâkıyâ müdde’ înüñ Sana mâ’il olınca ‘ âlemde şâhid -43- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 92 1 Ey dil gerekse vâsıta-i devlet-i ebed Olmaz nigâruñ işigi taşı gibi sened 2 Nâ-dân elinden alma eger irse destüñe Şeh-bâz-ı âşiyâne-i devlet yeden bi-yed 3 Gösterdi gâh zülfi karasın gehî kaşın Deryâ-yı hüsn-i dûst ‘ ayân itdi cezr ü med 4 Derd-i mahabbet eylese cismi ‘ aceb mi zerd İksîr-i ‘ aşk-ı pâk ile altun olur cesed 5 Âyîne gibi halka mürâ’îlik eylemez Bâkî safâ-yı hâtır ile geydi bir nemed -44- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Nâz ile ‘ âşıka kılmazsın dâd Hey elâ gözlüm elüñden feryâd 2 Var ise çekmege her bâr-ı gamuñ Har gibi oldı rakîbüñ mu’ tâd 3 Yüri ey serv-i ser-efrâz yüri Kad-i bâlâña irişmez şimşâd 4 Bulmasun kimse kusûrum dir iseñ Eyleme kasr-ı cefâyı bünyâd 5 Hâk-i râhuñ ideyin âhumla Rûzgâr içre gamuñla ber-bâd 6 Şi ’ r-i Bâkîye nazîr olmaz hiç Fenn-i ‘ aşk içre olupdur üstâd ZÂL -45- Mefâ’ ilün fe’ ilâtün mefâ’ ilün fe’ ilün 1 Riyâz-ı hüsnde olmış o la’ l-i nâb lezîz Cihân içinde bilürsin olur şarâb lezîz 2 Dem-i visâlde hoşdur yüzüñ görüp ölmek 93 Bahâr günleri olur seherde hv âb lezîz 3 Cefâ-yı yâr ile mu’ tâd olıncadur müşkil ‘ Azâb ‘ azb olur âhir gelür ‘ itâb lezîz 4 Ne deñlü şerbet ile yaraşursa her ni’ met Şarâb-ı telh ile olur begüm kebâb lezîz 5 Gazellerüñde lebi vasfın eyle ey Bâkî Şekerle olsa bilürsin olur hoş-âb lezîz RÂ’ -46- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Ruhuñ ey gonca-dehen berg-i gül-i hod-rûdur Dir gören zülf-i siyehkâruñ içün şeb-bûdur 2 Ruhlaruñdan ne ‘ aceb bûse temennâ kılsam Ey lebi gonca ‘ izâruñ gül-i şeftâlûdur 3 Gerçi hâl u hatuñ âşüftesi çokdur ammâ Beni dîvâne kılan silsile-i gîsûdur 4 ‘ Âşıkuñ ka’ r-ı yem-i gussa-i hicrânuñda Sadef-i dîde-i gam-dîdesi pür-lü’lûdur 5 Şol kadar cevr ider oldı baña çarh-ı bed-mihr Sanki bir dil-ber-i meh-rûy u hilâl-ebrûdur 6 N’ola meyi itseler eş ’ âruna erbâb-ı safâ Bâkıyâ şi ’ r degüldür bu bir akar sudur -47- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Zülfüñ ki târ-ı eşk-i firâvâne sarmaşur Sünbüldür ol ki rişte-i bârâne sarmaşur 2 Hoş geldüñ ey nesîm-i sabâ merhabâ diyü Bâd-ı bahâra turra-i cânâne sarmaşur 3 Göñlin o zülfe beste kılan cân-ı nâ-tevân Ol riştedür ki deste-i reyhâne sarmaşur 94 4 Zülfüñ gamını vasf idemez bî-hüşân-ı ‘ aşk Mânend-i şâne dilleri mestâne sarmaşur 5 Meydân-ı ‘ aşk içinde ölümden kaçan kaçar Dîvâne dil ki merg ile hasmâne sarmaşur 6 Âhum yili çıkardı sipihri hevâlara Mânend-i gird-bâd ki ‘ ummâne sarmaşur 7 Ol kâmet üzre zülf-i semen-bûya beñzedi Şol yâsemen ki serv-i hırâmâne sarmaşur 8 Pehlûya çekse tîguñi Bâkî safâ bulur San sâde-rûy dil-ber-i ‘ uryâne sarmaşur -48- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Turmaz yanumda hançerini vasf ider nigâr Ya’ nî baña tokındurur ol şûh-ı şîvekâr 2 Gâyetde teşne idi göñül âb-ı vasluña Susızlıgını kesdi o şemşîr-i âbdâr 3 Zülfi elinden almaga cân-ı belâ-keşi Boynın kulagın öpdi girîbân u gûşvâr 4 Yâkût u la’ li bir birine urdı lebleri İdüp nisâr sözde nice dürr-i şâhvâr 5 Haylî dimâg bagladı ‘ âlemde Bâkıyâ Hâl-i nigâra beñzeyeli nâfe-i Tatâr -49- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Cûybâr-ı vâdî-i gam eşk-i çeşm-i ter yiter Rûy-ı zerd ol cûybâra berg-i nîlûfer yiter 2 Agzı la’ lîn hokka yâkût-ı müferrih lebleri Cevherî terkîb isterseñ leb-i dil-ber yiter 3 Hv âce ursun başına destâr-ı mermerşâhîyi Lâubâlî ‘ âşıkuñ farkında bir sâgar yiter 95 4 Pâdişâh-ı ‘ aşka besdür gûşe-i külhan serîr Bister-i sincâb ise maksûd hâkister yiter 5 Bâkıyâ meyi eylemez ârâyiş-i dünyâya dil Rûy-ı zerd ü gevher-i eşküm zer ü zîver yiter -50- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ruhuñ âteş hat u hâlüñ bahûr-ı misk ü ‘ anberdür Ham-ı zülf-i siyâhuñ halka halka dûd-ı micmerdür 2 Benüm dûd-ı kebûd-ı nâr-ı âhum başdan aşmışdur Senüñ zülf-i siyâhuñ ayaguñla bas ber-â-berdür 3 Düşüp ol kadd-i bâlâdan döşenmiş hâk-i râh üzre Mu’ anber zülfi gûyâ sâye-i serv ü sanavberdür 4 Göñül tîg-i müjeñden yüz çevürmez ey gözi âhû O bir şemşîr-i bürrâna varur şîr-i dil-âverdür 5 Zer-i hâlis gibi rengîn olup gitmekde eş ’ âruñ Elüñde hâme ey Bâkî meger kibrît-i ahmerdür -51- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Lâleler bezm-i çemende câm-ı ‘ işret gösterür Devletinde husrev-i gül ‘ ayşa ruhsat gösterür 2 Mevsim-i gül ‘ îd ile yâr u musâhib düşdiler Bir birine iki dil-berdür mahabbet gösterür 3 ‘ Îdgehde varalum dûlâba dil-ber seyrine Görelüm âyîne-i devrân ne sûret gösterür 4 Kaddüñe kul olmaga gelmiş dizilmiş karşuña Servler turmış çemen sahnında kâmet gösterür 5 ‘ Âşıkı bî-sabr u ârâm eyleyüp seyyâh ider 96 Memleket seyr itdürür ‘ aşkuñ vilâyet gösterür 6 Bî-sütûn-ı gamda Bâkî seng-i mihnet kesmede Şöyle üstâd oldı kim Ferhâda san’ at gösterür - 52- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Nihâl-i kâmetüñ hakkâ ‘ aceb nahl-i dil-ârâdur Egerçi kaddüñ a’ lâ kâkülüñ a’ lâdan a’ lâdur 2 Çerâg-ı hüsnüñüñ nûrı fürûg-ı şem’ -i kâfûrî Nigâr-ı ‘ anberîn-gîsû nihâl-i sîm-sîmâdur 3 Beyâz-ı safha-i ruhsâruñ üzre zülf-i pür-çînüñ Misâlin görmemişdür kimse bir tugrâ-yı garrâdur 4 Gedâ-yı bî-ser ü pâyı semend-i nâza çignetme İñende hüsne magrûr olma sultânum bu dünyâdur 5 Kenâr-ı bahr-i nazma yine dürler dizmiş ey Bâkî Sütûr-ı defter-i şi ’ rüñ meger emvâc-ı deryâdur -53- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Mihr-i ruhuñla dilde kimüñ tâze dâgı var Tâb-ı çerâg-ı şems ü kamerden ferâgı var 2 Zülfüñ hamında haddüñi hûrşîde virmezin Şem’ i n’ider şu kimse k’anuñ şeb-çerâgı var 3 Âh itme na’ l-i esbi nişânın görüp dilâ Şâyed kimesne işide yirüñ kulagı var 4 Lâle çemende başı açuk kıpkızıl deli Sevdâ-yı hâl-i yâr ile muhtel dimâgı var 5 Câm-ı şarâb-ı nâb gibi dil-rübâ kanı La’ lîn tutagı dür dişi gülgûn yañagı var 6 Bâkî gözinden eyle hazer sorma leblerin Zinhâr gâfıl olma şarâbuñ yasagı var -54- 97 Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Piyâle husrev-i mülk-i gama tâc-ı Keyânîdür Hum-ı mey pâdişâh-ı ‘ aşka genc-i husrevânîdür 2 Dahı Cemşîdi yâd eyler gözinden kan döker meclis Mey-i gülgûn sirişki câm çeşm-i hûn-feşânıdur 3 Leb-â-leb câm-ı dil hûn olsa tañ mı bezm-i fürkatde Güzeller ‘ aşkına nûş itmek içün dûstgânîdür 4 İşigüñde beni ey meh bulur bir gün ‘ adû nâ-geh Kazâ-yı âsmânîdür belâ-yı nâ-gehânîdür 5 Bahûr-ı micmer-i hüsn ü bahâdur hâl-i ruhsâruñ Anuñ ol halka halka turra-i müşgîn duhânıdur 6 Çerâgı mâh-ı enverden yakar ol ‘ ârız u gerden Girîbânuñ senüñ bezm-i letâfet şem’ dânıdur 7 Safâ-yı şi ’ ir-i Bâki bâ’ is-i mihr ü mahabbetdür Bu Âb-ı zindegânî ol hayât-ı câvidânîdür -55- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Açıl bâguñ gül ü nesrîni ol ruhsârı görsünler Salın serv ü sanavber şîve-i retfârı görsünler 2 Kapuñda hâsıl itdi bu devâsuz derdi hep göñlüm Ne derde mübtelâ oldı dil-i bîmârı görsünler 3 Açıldı dâglar sînemde çâk itdüm girîbânum Mahabbet gül-şeninde açılan gül-nârı görsünler 4 Ten-i zârumda pehlûm üstühânı sayılur bir bir Beni seyr itmeyen ahbâb mûsîkârı görsünler 5 Güzeller mihri-bân olmaz dimek yañlışdur ey Bâkî Olur va’llâhi bi’llâhi hemân yalvarı görsünler -56- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 98 1 Zahm-ı sînem ol gözi mekkâre gâyet hoş gelür Yara açarsam revâdur yâre gâyet hoş gelür 2 Tûtiyânuñ minnetin kehhâl kahrın çekmeden Hâk-pâyuñ dîde-i hûnbâra gâyet hoş gelür 3 Eylese cevr ü cefâ mihr ü vefâdur gâyeti Hak budur kim ‘ âşık-ı gam-hv âra gâyet hoş gelür 4 Bir ‘ aceb dârü’ş-şifâdur kûyı derd ehline kim Anda hep nâ-hoş varan bî-çâre gâyet hoş gelür 5 Câna râhatdur ser-i kûyuñda âh itdükleri Ol hevâlar Bâkî-i bimâra gâyet hoş gelür -57- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Bak câm-ı ‘ ayşa âyine-i pür-safâ budur Gel gör habâb-ı sagarı necm-i hüdâ budur 2 La’ l-i nigâra cân disem isbâta kâdirin Erbâb-ı ‘ aşk öñinde bu gün müdde’ â budur 3 Göñlüm akıtdı şimdi beni turmaz agladur Ol şûh-ı dil-sitân ile hep mâ-cerâ budur 4 Dil mûy-ı yâri memleket-i Çîne beñzedür İller sevâd-ı mülk-i Huten dir hatâ budur 5 Agyâr diñler oldı pes-i perdeden bizi ‘ Âlemde ehl-i ‘ aşka görinmez belâ budur 6 Âheng-i âhı turma hemân eyle ey göñül Sâz u nevâ-yı ‘ aşka münâsib hevâ budur 7 Bâkî kelâmı cümleden a’ lâ edâ eder Hakk-ı suhanda hâsıl efendi edâ budur -58- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Cür’ adân abdâla gerçi mahzenü’l-esrârdur Rind-i dürd-âşâma sâgar matla’ u’l-envârdur 99 2 Gülsitân-ı bezme sâgar gonca-i sîr-âb ise Âteşîn ruhsârı sâkînüñ de bir gül-nârdur 3 Her gedâ-tab’ anlamaz âyîn-i Cemdür bezm-i mey Bunda bir şâhâne tavr u özge ‘ âlem vardur 4 Dâm-ı âgûş içre düşmez ol tezerv-i hoş-hırâm Dâne-i eşküm egerçi lü’lû-yı şeh-vârdur 5 ‘ Aşk ile kaddüñ büküp Zünnûn-ı vakt olsañ yine Kâm-rân ol kimsedür kim Mâlik-i Dînârdur 6 Mihr-i ‘ âlem-tâb olupdur ol büt-i mehveş bu gün Aña nisbet mâh-ı enver sûret-i dîvârdur 7 Ol sanemden Bâkıyâ bir bûse da’ vâ kıl yüri Söylemezse öp hemân agzın sükût ikrârdur -59- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 1 Câmuñ etrâfın kaçan kim seyr ider âvâreler Çarh-ı mînâfâmı gûyâ devr ider seyyâreler 2 Yazamaz ebrûlaruñ râsına beñzer bir hilâl Mâh-ı tâbân bunca yıllardur misâlin karalar 3 Sen meh-i bedrüñ ziyâsın virmek olmaz ‘ âleme İttifâkî bir yire cem’ olsalar meh-pâreler 4 Bir Kul oglı âfetüñ kûyında kaldı cân u dil Kapuya çıkmaz görinmez n’eylesün bî-çâreler 5 Sâkıyâ gülgûneveş gel bâde-i gülgûnı sür Lâle-reng olsun kızarsun ol iki ruhsâreler 6 Derdine dil zahmınuñ ‘ aşkuñla dermân eyledüm Şimdi ‘ aşkuñ derdine düşdüm bulınmaz çâreler 7 Şâh-bâz-ı tab’ umuñ pervâzın urmaz kimseler Çâre ey Bâkî hemân olur öñince varalar -60- Fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilâtün fâ’ ilün 100 1 ‘ Ârızuñ hûrşîd-i ‘ âlem-tâb mâhiyyetlüdür Anuñ içün hüsnüñüñ bâzârı germiyyetlüdür 2 Câme-i dîbâ ile hûrşîd zîbâlanmasun Şimdi andan hil’ at-i hüsnüñ senüñ şöhretlüdür 3 Sen tarâvet bâgınuñ bir gonca-i handânısın Jâle düşmiş tâze gül bir aglamış sûretlüdür 4 Hançer-i cânân ecel câmına turmaz su katar Yolına cân virmek anuñ şol kadar lezzetlüdür 5 Yeñmez âb-ı çeşme-i çeşmüm dökinse lezzetin Şehd-i şîrîn-i mahabbet şol kadar kuvvetlüdür 6 Gerçi kim ol gamzeler nâzük geçerler nâzda Lîkin anlardan hilâl ebrûlaruñ dikkatlüdür 7 Kimyâdur Bâkıyâ hâk-i cenâb-ı mey-fürûş Âsitânı hidmetinden kaçma bir devletlüdür -61- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 1 Harf-i gama devât u kalem şekl-i âhdur Aña mürekkeb âhda dûd-ı siyâhdur 2 Nakş-ı hatuñla yazıludur safha-i derûn Odlara yakma yazug efendi günâhdur 3 Haddüñ katında mihr-i felek bir zavalludur Alnuñ yanında bedr ise bir sîr-i mâhdur 4 Hum gibi sen de tasfiye-i bâtın it yüri Dergâh-ı mey-fürûş ulu hânkâhdur 5 Na’ l u elifler ile göñülde nisân-ı ‘ aşk Tugrâ-yı hükm-i husrev-i ‘ âlem-penâhdur 6 Sultân-ı ‘ aşka bende satar şimdi kendüyi Bâkî de hak budur ki ‘ aceb pâdişâhdur -62- Mef’ ûlü fâ’ ilâtü mefâ’ îlü fâ’ ilün 101 1 Gonca lebüñe ‘ âşık-ı hûnîn-ciger geçer Nergis gözüñe bende-i sâhib-nazar geçer 2 Bencileyin günin geçürür âh u vâh ile Sencileyin vefâsuzı her kim sever geçer 3 Sakın sakın ki ey kaşı yâ tîr-i âhdan Ger gök demür olursa felekler deler geçer 4 Bu göz ü kaş u gamze vü hâl ü hat ile yâr Âşûb-ı dehr ü fitne-i Devr-i Kamer geçer 5 Her kim ki meyl ider zen-i dünyâya Bâkıyâ Merdâneler içinde anı sanma er geçer -63- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Ne câm-ı bâde-i gülgûna beñzer yâr-i hem-dem var Ne sadr-ı suffâ-i mey-hâne gibi cây-ı hurrem var 2 Beni ‘ ayb eylemeñ dâ’im olursam mest-i lâ-ya’ kil Ki bî-hûş olmasam âsûde kılmaz bende bir gam var 3 Gam-ı hicrânda hâlet var dimişler ehl-i derd ammâ Mülâyim dil-ber-i şûhuñ dem-i vaslında ‘ âlem var 4 Ruhuñ bâgın rakîb-i dîv-sîret seyr ider her gün Yüzüñi göremez yıllarca ammâ bunda âdem var 5 Safâ-yı hâlet-i tab’ uñ yiter eglence ey Bâkî Bî-hamdi’llâh ne gam yirsin elüñde sâgar-ı Cem var -64- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Dem-i vasluñ irişse çeşm-i ‘ âşıkda bükâ artar Sular tugyân ider evvel bahâr oldukça mâ artar 2 Kıyâs eyler mi Nîl-i Mısra ol Yûsuf-likâ yaşum Anuñ mikyâsı yokdur turmaz ol mâ dâ’imâ artar 3 Bu nûh dûlâbı gerdân eyleyen seyl-âb-ı eşkümdür Yaşum ser-çeşmesinden bahs idersem mâ-cerâ artar 102 4 Sular çaglar tuyûr âvâzesinden kûhsâr iñler Bahar eyyâmıdur şimden girü şît u sadâ artar 5 Güzellik burcına bir mâh-ı nevdür ol hilâl-ebrû Çerâg-ı hüsnine günden güne turmaz ziyâ artar 6 Dil-i dervîş-i dil-rîşüñ du’ â-yı subhgâhından Belâlar eksilür câh u celâl u kibriyâ artar 7 Toyılmaz hv ân-ı ihsâna kanâ ‘at gelmez insâna Kerem gördükçe ey Bâkî gedâlardan recâ artar -65- Mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün mefâ’ îlün 1 Yüzüñ şems-i duhâ rûz-ı visâlüñ ‘ Îd-i Edhâdur Cemâlüñden müzeyyen her taraf ‘ âlem temâşâdur 2 Haremden na’ re-i Lebbeyke Lebbeyk irdi eflâke Ser-i kûyuñda gûyâ nâle-i ‘ uşşâk-ı şeydâdur 3 Göñül hâk-i harîm-i âsitânuñ ârzû eyler Derûn-ı dilde niyyet âb-ı Zemzemden musaffâdur 4 Cenâb-ı Hazrete yüz tut kim oldur kıble-i ‘ ârif Sücûduñdan garaz zîrâ rızâ-yı Rabb-i a’ lâdur 5 İrişsün Ka’ be-i kûy-ı rızâña tek dil-i Bâkî Harîm-i hürmetüñ kurbında kurbân ile irzâdur 6 Murâduñ Hân Murâduñ himmetinden kıl recâ ey dil Kim ol sultân-ı sûret pâdişâh-ı mülk-i ma’ nâdur -66- Fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilâtün fe’ ilün 1 Cennet-i kûyuña meyl eylese Tûbâ yiridü