Otobiyografi (öz geçmiş)
Kişilerin kendi hayatlarını anlattıkları yazılara otobiyografi (öz yaşam öyküsü) denir.
Öz Geçmişte Yer Alması Gereken Bilgiler:
Kişisel Bilgiler:
Ad ve soyad
Doğum tarihi
Doğum yeri
Medenî durum
Cinsiyet
Tabiiyet (Uyruk)
Askerlik durumu
Sürücü belgesi
Eğitim:
İlkokul (Yer ve Tarih)
Ortaokul (Yer ve Tarih)
Lise (Yer ve Tarih)
Üniversite (Yer ve Tarih)
Yüksek lisans (Yer ve Tarih)
Doktora (Yer ve Tarih)
Yabancı dil bilgisi (Düzey)
Bilgisayar bilgisi (Hangi programlar, hangi düzeyde kullanılabiliyor?)
İş deneyimi:
Çalışılan kurum ve kuruluşlar (Kurum adı, çalışılan tarihler, hangi görevle çalışıldığı)
Nitelikler, beceriler:
Sahip olunan sertifikalar (İçerik, tarih, nitelik)
Üye olunan kurum, kuruluş ve dernekler
Katılınan etkinlikler
Üstlenilen projeler
Alınan ödüller
Yayınlar
İlgi alanları, hobiler
Amaçlar:
Başvuruda bulunulan işle ilgili kısa ve uzun vadeli amaçlar nelerdir? Bu işe başvurma amacınız nedir?
Bilgi alınabilecek kişiler:
Ad, adres, telefon numarası. Referansların akrabadan seçilmemesi, kişinin karakterinin yanı sıra özellikle iş yaşamı ve meslekî başarısı hakkında doğru bilgiler verecek kişiler olması gerekir. Referans olarak adı yazılacak iki kişiden birinin iş yaşamıyla ilgili diğerinin karakterle ilgili bilgi verebilecek kişiler olması, daha doğrudur. Referans olan kişilerin saygın, başarılı, olgun kişilerden seçilmesi gerekir. İş için kullanılacak bir öz geçmişe adlarını yazmadan önce bu kişilerin iznini almak, hem nezaket gereğidir hem de onların, sizinle ilgili olarak yapılacak bir araştırmaya hazırlıklı olmalarını sağlar.
İletişim adresi:
Açık adres, telefon numarası, e-posta adresi. Burada yer verilecek olan adresin veya telefonun size en kolay ve en hızlı şekilde ulaşılacak, değişmez, kişisel bir adres veya telefon olması önemlidir. Hâlen çalışılmakta ise o iş yerinin adres ve telefonu verilmemelidir.
Belirli Bir Amaca Yönelik Öz geçmiş:
Kişinin başvurduğu işle ilgili özelliklerini, deneyimini, kazandığı başarıları, uzmanlık alanını vurgulamasını, sahip olduğu diploma, yan diploma veya sertifikaları, üstlendiği projeleri belirginleştirmesini sağlayan öz geçmiş yazım biçimi.
Bu öz geçmiş yazım biçimi, kendisini ve sahip olduğu özellikleri iyi tanıyan ve tanımlayan kişiler tarafından kullanılabilir.
Belirli bir amaca yönelik öz geçmiş örneği:
Handan Aydın
Samur Sokak No: 67/4
Kurtuluş/ANKARA
Tel.: ............................
İş Deneyimi:
1995'ten bugüne Ankara Etnografya Müzesi'nde Eğitim ve Yayınlar Dairesi şefi. Okullara müzenin tanıtımı için gezilerin, bilimsel toplantı ve etkinliklerin programlanması, düzenlenmesi. Müze kataloğunun oluşturulması, yayımlanması, yurt içi ve yurt dışı tanıtım ve dağıtımının yapılması.
1994-1995 Londra British Museum'da bir yıllık konuk araştırmacılık.
1989-1994 Atatürk Lisesi'nde Tarih zümresi başkanlığı. Okulun tarih kulübünün kurucu ve yönetici öğretmenliği. Okul içinde çıkarılan Tarihimiz gazetesinin sorumlu öğretmenliği.
1985-1989 Beypazarı İlköğretim Okulu'nda Sosyal Bilgiler öğretmenliği. İlçe okulları arasında bilgi yarışmaları programlayıcılığı. Üç yıl boyunca okulun halk oyunları ekibinin çalıştırıcılığı.
Nitelikler:
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü'nden mezun.
Önasya Tarihi sertifikası.
İyi derecede İngilizce.
Orta derecede Almanca.
Biraz Sümerce.
İlgi alanları:
Halk oyunları ve halk müziği
Haftada bir gün Yardım Sevenler Derneği'nde gönüllü çalışma.
Referanslar:
........................... ...............................
Adres: Adres:
Tel.: ............................... Tel.: ...............................
İşlevsel (Fonksiyonel) Öz Geçmiş:
Kişinin iş yaşamındaki deneyimlerinden ve çalıştığı firmalardan çok, kişisel niteliklerini vurgulamayı sağlayan öz geçmiş biçimi.
Maddeler ve alt başlıklar hâlinde yazılmalıdır. İş deneyimi ile ilgili bilgiler son çalışılan kurumdan ilk çalışılan kuruma doğru (birbirini izleyen süreçler hâlinde, hangi görevle nerede çalışıldığını belirterek) sıralanmalıdır.
İş yaşamına yeni başlayacak kişiler, daha önce çalıştığı yerlerde gerçek yeteneklerini sergileyemediğine inananlar, edilgen işlerde herhangi bir sorumluluk ya da risk almadan çalışanlar, uzun bir aradan sonra iş yaşamına yeniden atılacak olanlar, çok sık iş değiştirenler, deneyim sahibi olduğu alandan çok daha farklı bir alanda çalışmaya başlamayı amaçlayanlar tarafından tercih edilmesi gereken bir öz geçmiş yazım biçimidir. Çünkü bu tür öz geçmişte kişinin yaşam ve yükselme/iniş çizgisi değil, yetenekleri, özel nitelikleri, yapabilirlikleri ön plândadır.
Bireysel ilerleme çizgisini sergilemek isteyenler, daha önce çalıştığı alanda görev ve sorumlulukları kısıtlanmış olanlar bu tür bir öz geçmiş biçimi kullanmaktan kaçınmalıdır.
Bu tür bir öz geçmiş yazarken, kişinin kendi nitelikleri, özellikleri, yapabilirlikleri üzerinde dikkatle düşünmesi ve bunları açıkça, doğrulukla ifade edebilmesi gerekir.
Beceriler:
Toplu çalışmalar, toplantılar düzenleme ve katılma, denetleme, danışmanlık, yönlendirme, sorun çözme, yöneticilik, ikili ilişkiler...
Kişisel özellikler:
Dürüstlük, uyumluluk, zekilik, baskı altında çalışabilme, risk alabilme, dikkatlilik, yeteneklilik, işbirliği yapabilme, nezaket, kararlılık, enerjiklik, dışa dönüklük, esneklik, dostluk, diğer insanlarla iyi geçinebilme, iyi iletişim kurma, mizah duygusu, zamanı iyi kullanma, çalışkanlık, geniş hayal gücü, yaratıcılık, bağımsız çalışabilme, canlılık, mantıklılık, sadakat, yöntemlilik, titizlik, düzenlilik, plânlılık, olumluluk, pratiklik, kavrama gücünün yüksekliği, rahatlık, güvenilirlik, kendinden emin olma, duygusallık, mükemmeliyetçilik, hızlılık, düşüncelilik, uyanıklık, atılımcılık, başkalarıyla birlikte çalışabilme, sorumluluk üstlenme...
İşlevsel Öz Geçmiş Örneği 1:
Gamze Oranlı
7. Cadde 43/8
Bahçelievler/Ankara
Tel. ......................
Özellikler:
İnisiyatif kullanabilme ve bağımsız çalışabilme gücü.
Sınırlı zaman içinde iş sonuçlandırabilme.
Başkalarıyla birlikte çalışabilme.
Masaüstü yayıncılıkta kısa sürede işi sonuçlandırma becerisi.
Beceriler:
Masaüstü yayıncılık
Photo-Shop kullanabilme
Muhasebe bilgisi
Basılı ürünler teknolojisi
Baskı süreçleri
Grafik üretim
Yayın yönetimi
Reklâm yapım süreçleri
Veri işleme ve bilgilendirme sistemleri
Deneyim:
Yazım, basım ve yayım ile ilgili bir şirketi olan Tasarım Yayımcılık’ta üç aylık çalışma.
ClarisWork ve OuarkXpress kullanarak AppleMac’te çalışabilme.
Açı Profesyonel Yayıncılık ve Lodos Ajans’ta ikişer aylık staj.
Dört aylık grafik yönetmeni asistanlığı.
Ödül:
1998 yılı Türkiye Reklâmcılar Derneği Umut Veren Genç Reklâmcı Ödülü (Tevfik Yanık ve Özlem Güneş’le birlikte).
Eğitim:
Yüksek lisans: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Reklâmcılık Bölümü’nde yüksek lisans öğrencisi.
Lisans:
AÜİF Halkla İlişkiler sertifikası (24 kredi)
İlgi alanları:
Dağ yürüyüşleri yapmak, hentbol oynamak, sinema ve tiyatroya gitmek.
Referanslar:
........................... ...............................
Adres: Adres:
Tel.: ............................... Tel.: ...............................
İş Amaçlı Öz Geçmiş (CV) Biçimleri:
Başvurulan işin niteliğine, amaca, kişinin sahip olduğu niteliklere ya da işverenin isteğine bağlı olarak çeşitli öz geçmiş biçimleri kullanılabilir. Çünkü verilecek bilgiler kadar bilgilerin sunuluş biçimi de önemlidir. Bunda değişmez biçimlere saplanmak yerine, kişinin kendi tarzına, vurgulamak istediği niteliklerine, amacına göre değişen ve özgünleşen biçimler yaratılabilir. Başvurulan işyerinin verdiği bir öz geçmiş formu yoksa, asla bir başkasının öz geçmiş biçiminin aynısı kullanılmamalı.
Kronolojik Öz Geçmiş:
En son çalışılan iş yeri, görev niteliği, süresi (ve tarihi), en başta olmak üzere, kişinin doğumundan öz geçmişi yazdığı andaki durumuna dek geçen sürenin zaman sırası izlenerek kaleme alındığı geleneksel öz geçmiş biçimi.
Bu tür öz geçmiş, paragraflar hâlinde ve tekil birinci kişi anlatımıyla yazılabilir (“1964 yılında Erzurum’da doğdum.” gibi). Düzyazı hâlinde yazılıyor olması, anlatımda öznelliği, övünmeyi veya aşırı derecede tevazu gösteren ifadeler kullanılmasını gerektirmez. Birinci tekil şahıs kullanılarak (ben) yazılmasına rağmen, ciddi ve nesnel bir üslûp benimsenmelidir.
Kronolojik öz geçmiş, maddeler halinde de yazılabilir.
Kronolojik öz geçmiş, iş yaşamındaki gelişmelerin ve yükselmelerin, üstlenilen projelerin olumlu sonuçlarının, kişisel amaçların ne ölçüde gerçekleştirilebildiğinin sergilenmesi açısından son derece olumlu izlenimler bırakabilecek bir öz geçmiş yazım biçimidir.
İş yaşamında büyük boşluklar, aralar olan kişilerin, çok sık iş değiştirenlerin, çok uzun yıllar hiç bir yükselme göstermeden aynı işi sürdürenlerin, yeni bir işe başvurmak için çok genç ya da çok yaşlı olanların diğer öz geçmiş biçimlerinden yararlanmaları daha doğru olabilir.
Kronolojik Öz Geçmiş Örneği (maddeler hâlinde):
Ad: Ayşe Çağlayan
Adres: Nüshetiye Caddesi No: 48/3 Beşiktaş/İSTANBUL
Telefon: .........................
Doğum yeri: Erzurum
Doğum tarihi: 15.7.1964
Medeni durum: Evli ve iki çocuklu.
Eğitim:
1971-1976 Erzurum Atatürk İlkokulu
1976-1979 Erzurum Zübeyde Hanım Ortaokulu
1979-1982 Erzurum Zübeyde Hanım Lisesi
1982-1986 İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü
Nitelikler:
İyi derecede İngilizce
Orta derecede bilgisayar (Excel ve Word)
İş deneyimi:
1996-2000 Eczacıbaşı/Hijyenik Ürünler bölüm şefi
1990-1996 Seyda Güzellik/ Uzman
1986-1990 Lâle Tekstil/Uzman yardımcısı
İlgi alanları:
Çiçekler, yüzme.
İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü üyesi.
Referanslar:
..............................
Adres: .................................
Tel.: ..................................
Kronolojik Öz Geçmiş Örneği (düz yazı biçiminde ve kronolojik):
15.07.1964 tarihinde Erzurum’da doğdum. Erzurum Atatürk İlkokulu’nda (1971-1976), Erzurum Zübeyde Hanım Ortaokulu’nda (1976-1979), Erzurum Zübeyde Hanım Lisesi’nde (1979-1982) okudum. 1982 yılında kazandığım İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nü 1986 yılında üçüncülükle bitirdim.
1996 yılından beri Eczacıbaşı’nda Hijyenik Ürünler bölüm şefi olarak çalışıyorum. 1990-1996 yılları arasında Seyda Güzellik’te uzman olarak ve 1986-1990 yılları arasında da Lâle Tekstil’de uzman yardımcısı olarak görev yaptım. Görevlerim sırasında İngiltere, Hollanda ve Almanya’daki çeşitli fabrikalarda incelemelerde bulundum.
Evliyim ve iki çocuk sahibiyim. Çiçeklerle ilgilenmekten ve yüzmekten hoşlanırım. 1987 yılından beri İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü’ne üyeyim. İyi derecede İngilizce ve orta derecede bilgisayar (Excel ve Word) bilgisine sahibim.
(imza)
Ayşe ÇAĞLAYAN
Adres:
Telefon:
Referanslar:
....................................
Adres:
Tel.:
Öz Geçmiş İçin Ön Yazı (Sunuş Dilekçesi, İş Başvurusu Mektubu) Yazımı:
İş başvurusunda bulunmak için öz geçmiş hazırlayan kişi, öz geçmişine bir ön yazı eklemeli; bu ön yazıda, hangi işe, hangi nedenle ve hangi amaçlarla başvurduğunu kısaca belirtmelidir.
İş başvurusu mektubu yazılırken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
- Hitap edilecek kişinin adı ve soyadı belliyse söz konusu kişiye hitapla ya da "İlgili makama", "Personel Dairesi Başkanlığı'na", "İnsan Kaynakları Bölümü Başkanlığı'na" şeklinde bir hitapla başlanmalı.
- Giriş paragrafında, hangi işe, neden başvurulduğu kısaca açıklanmalı.
- Gelişme bölümünde, bu işin hangi nedenlerle cazip geldiği, bu işle ilgili ne gibi hedeflerin olduğu, kişinin bu iş için neden (hangi özellikleriyle) uygun olduğu açıklanmalı. Öz geçmişte yazılı olmayan fakat önemli özellikler, ön yazıda belirtilmeli. İş ve diğer deneyimlere dikkat çekilmeli. Bu bölüm 2-3 kısa paragraftan oluşmalı.
- Sonuç paragrafı, okuyucuda (işverende) olumlu bir izlenim bırakacak açık bir sonuç cümlesiyle tamamlanmalı, ekteki belgelere dikkat çekilmeli, okuyucunun (işverenin) isteyebileceği diğer bilgiler kısaca verilmeli.
- Bilgisayarla ya da daktiloyla yazılmalı. İyi kalitede bir kâğıt kullanılmalı. Standart bir yazım karakteri ve puntosu seçilmeli (Times New Roman- Arial / 10-12 punto). Göz yormayacak bir sayfa düzeni kullanılmalı.
Örnek:
YASEMİN KURAL
Adres:
Tel.:
Sayın Adalet Yaren
Yayın Masası Şefi
Anka Yayıncılık
Kızılay/Ankara
23.9.2000
Sayın Adalet Yaren,
Yayın evinizde ihtiyaç olduğu -14 Eylül 2000 tarihli gazetede ilânla- belirtilen "Çocuk Kitapları Sorumlusu" işine başvuruda bulunmak istiyorum.
Hâlen, bilimsel kitapların yayınına ağırlık veren Yarın Yayıncılık adlı küçük bir yayın evinde çalışmaktayım. Göreve başladığımdan beri bilimsel yayınların basımıyla ilgili olarak her aşamada görev aldım ve birçok kitabı bizzat yayına hazırladım. Bu sayede edindiğim deneyim ve birikimi, özel olarak ilgi duyduğum ve üzerinde çalışmaktan büyük zevk alacağıma inandığım bir alan olan çocuk kitaplarına yöneltmek istiyorum.
Lisans tezim Türkiye'de çocuk kitaplarının basım ve yayımı ile ilgili sorunlar üzerine idi. Ayrıca öğrencilik yıllarım boyunca çeşitli çocuk kitaplıklarında gönüllü olarak çalıştım ve çocuklarla ilgili kimi etkinliklerin düzenlenmesinde etkin rol aldım. Çocuk kitapları yayıncılığının hem bilgi ve birikimlerimi hem de yaratıcılığımı kullanabilmem için uygun bir alan olduğunu düşünüyorum.
Masaüstü yayıncılıkta ve Photo-Shop kullanımında deneyimliyim. Çizgi film ve karikatür teknikleri hakkında da bilgi sahibiyim. Bu özelliklerin çocuk kitaplarında resimlerin seçilmesi ve düzenlenmesi bakımından önemli olacağı kanısındayım.
Anka Yayıncılık gibi köklü bir kuruluşta, deneyimli kişilerle birlikte çalışmak ve kişisel yeteneklerimi kullanabilmek, beni mutlu edecektir. Ekte bu konudaki çalışmalarımı içeren bir dosya ve öz geçmişim yer almaktadır.
Saygılarımla.
İmza
Yasemin Kural
Öz Geçmiş Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:
Öz geçmişin özenle ve dikkatle hazırlandığı, her hâliyle okuyucuya (işverene) hissettirilmelidir. Öz geçmiş, kişinin aynı iş için başvuran diğer adaylardan ayrılarak sivrilmesini sağlayacak önemli göstergelerden biridir. Ayrıca, doğru ve olumlu tanıtabilmesi için de ilk adımdır.
İş amaçlı öz geçmiş yazarken şu noktalara dikkat edilmeli:
- Bilgisayarla veya daktiloyla yazılmalı. El yazısı kullanılması zorunluysa -ya da özellikle el yazısı istenmişse- açık, anlaşılır bir yazıyla ve siyah mürekkepli dolma kalemle yazılmalı (Hangi renkte olursa olsun tükenmez kalem ve kurşun kalem kesinlikle kullanılmamalı).
- Standart bir yazı tipi ve punto (Times New Roman, Arial, 10/12 punto) kullanılmalı. Süsten ve gösterişten kaçınılmalı. Çok küçük ya da çok büyük harflerle yazılmamalı. Göz yormayan, okunaklı bir sayfa düzeni oluşturulmalı.
- A4 boyutunda, iyi kalitede bir beyaz kâğıt kullanılmalı. Fotokopi metin gönderilmemeli.
- Sayfa üzerinde karalama, kazıntı ve silintiler olmamalı.
- Çağdaş öz geçmiş yazım biçimlerinden birine uygun yazılmalı.
- Bilgiler tam, açık, eksiksiz ve gerçek olmalı.
- Çok uzun olmamalı (En çok 2 sayfa). Metin bir sayfadan uzun olacaksa kâğıdın sadece ön yüzü kullanılmalı. Önemli bilgilerin ön sayfada olmasına dikkat edilmeli.
- Açık, kısa, kesin ve düzgün cümleler hâlinde kaleme alınmalı. Uzun, bağlı, karmaşık, anlatımı bulanık, amacı belirsiz cümlelerden kesinlikle kaçınılmalı.
- Kolay ve hızlı okunabilir olmalı. Bu nedenle eğer öz geçmiş maddeler hâlinde değil de düz yazı hâlinde yazılıyorsa, kısa paragraflar hâlinde düzenlenmeli. Dikkat çekilmek istenen özellikler bu sayede belirginleştirilmeli. Başvuru sahibini diğer kişilerden ayıran nitelikler üzerinde kısaca durulmalı.
- Övünmekten ve abartıdan kaçınılmalı.
- Başvurulan işle doğrudan ilgili özelliklere sahip olunduğu vurgulanmalı. Söz konusu işle ilgili olarak yeterli donanıma sahip olunduğu güveni okuyucuya (işverene) verilmeli.
- Ciddi ve ağırbaşlı bir hava hâkim olmalı.
- Doğru ve temiz bir Türkçe ile kaleme alınmalı. Yabancı dilde öz geçmiş -işveren tarafından- istendiği takdirde yazılmalı.
- Yazım ve noktalama kurallarına titizlikle uyulmalı.
- Öz geçmişin hangi makama yönelik olarak, hangi iş için, ne sebeple verildiğini içeren bir ön yazı (sunuş dilekçesi) yazılmalı. “İlgili makama”, “personel dairesi başkanlığına”, “insan kaynakları bölümüne” vb.
- Diploma, nüfus cüzdanı, sertifika vb. belgelerin fotokopileri ile vesikalık fotoğraf ancak işveren tarafından istendiği takdirde öz geçmişe eklenmeli.
- Aile bireyleriyle, sağlık durumuyla, fiziksel özelliklerle (boy, kilo vs.) ilgili bilgilere, işveren tarafından istendiği takdirde yer verilmeli.
- Naylon ya da karton dosya içinde teslim edilmemeli.
- Aynı iş yerine arka arkaya öz geçmiş gönderilmemeli.
İş amaçlı öz geçmiş yazmadan önce;
1. Deneyimlerinizi gözden geçirin.
2. Eğitim sürecinizi, iş deneyimlerinizi ve diğer önemli deneyimlerinizi sıralayın. Her birinin tarih aralıklarını belirleyin.
3. Teknik ve kişisel özelliklerinizi gözden geçirin.
4. Önemli kişisel becerilerinizi belirleyin.
5. Hangi öz geçmiş biçimini tercih edeceğinizi belirleyin.
6. Açık ve düzenli bir biçimde parçaları bir araya getirin.
Öz Geçmiş Yazımı Özellikleri:
- Kişinin kendisi ile ilgili vermek istediği bilgilerin yanı sıra belge ve fotoğrafları da içerir.
- Doğru ve sağlam bir Türkçeyle yazılmalıdır.
- Yazım ve noktalama kurallarına uyulmalıdır.
Öz yaşam öyküsü biçimleri:
Yazınsal öz yaşam öyküsü: Edebiyat, sanat, siyaset, spor vb. alanlardan ünlü bir kişinin kendi yaşamını bir kitap veya kısa bir yazı biçiminde kaleme alması.
- Kişinin diğer insanlar tarafından bilinmeyen yönlerinin, ünlü olduğu alan dışındaki yaşamının tanınmasını, geçmişinin -en doğru kaynaktan- öğrenilmesini, hakkında söylenen ya da bilinenlerin bir kez de bizzat kendisi tarafından aktarılmasını, alanındaki başarısını nelere borçlu olduğunu ve nasıl kazandığını ifade etmesini sağlar.
- Kişinin gelecek kuşaklar tarafından tanınmasını sağlar. Alanının önde gelen kişilerinin öz yaşam öykülerini yazmaları, onların diğer insanlara olumlu örnek olması bakımından son derece önemlidir.
- Çoğunlukla birinci tekil kişi anlatımı benimsenir.
- Özneldir.
- Anı ve yaşantılara dayanır. Yazarın eklemek istediği belge ve fotoğraflarla desteklenebilir.
- (Öznel de olsa) Gerçekleri yansıtmalıdır.
