Mektup
Uzaktaki bir kişiye, kişilere ya da herhangi bir kuruma belirli bir durumu ifade etmek amacıyla yazılan yazılara mektup denir.
Gerek özel olsun, gerek iş amaçlı olsun, gerekse edebî olsun, mektup, bir iletişim aracıdır.
Edebî tür olarak mektup da her ne kadar bu amaçla yazılmış olsa da bilinir ki özel olmaktan çıkacak ve birçok insan tarafından okunacaktır. Bunun için edebî mektupta deneme, sohbet, fıkra türlerinin izleri görülür.
Mektup;
- Mektubun yazıldığı kişiyle yazan kişi arasındaki ilişkiye uygun bir seslenişle başlar.
- El yazısıyla, bilgisayarla ya da daktiloyla yazılabilir.
- Tarih ve yer (mektubu yazan kişinin bulunduğu yer) belirtilmelidir.
- İmzalanması gerekir.
Kişisel (Özel) Mektuplar:
Arkadaşlık, aile bağları, aşk gibi herhangi bir yakınlığı olan iki kişinin birbirine duygu, düşünce ve yaşantılarını samimi bir üslûpla anlattığı mektuplardır.
Özellikleri:
- Konu ve uzunluk sınırı yoktur.
- Yaşamın her anı, her alanı ile ilgili olarak yazılabilir.
- Mektup yazan kişi ile mektubun yazıldığı kişi arasındaki ilişkinin gücü ve derinliği, mektubun içeriğini ve özelliklerini belirler.
- İçtenlik ve kişisellik esastır.
- Konuşma üslûbu hâkimdir.
- Yazım ve noktalama kurallarına özen gösterilmelidir.
Bazı mektuplar, bir yere davet etme, bir başarıyı ya da özel günü kutlama, başsağlığı veya geçmiş olsun dileği iletme amacıyla kaleme alınabilir. Bu tür mektuplar genellikle kısa olmakla birlikte kişiler arasındaki ilişkiye bağlı olarak uzunluğu kısalığı değişebilir.
Sanat, siyaset, edebiyat, düşünce adamlarının birbirlerine, ailelerine, sevgililerine yazdıkları mektuplar, onların yaşamlarına ve dönemlerine ışık tutan birer belge niteliği taşır. Meselâ Van Gogh’un kardeşine yazdığı mektuplar “Theo’ya Mektuplar”, Kafka’nın sevgilisi Milena’ya yazdıkları “Milena’ya Mektuplar”, Bedri Rahmi Eyuboğlu’nun kardeşlerine yazdıkları “Kardeş Mektupları”, Cahit Sıtkı Tarancı’nın mektupları “Evime ve Nihal’e Mektuplar”, “Ziya’ya Mektuplar” adıyla kitaplaştırılmıştır.
Resmi Mektuplar, İş Mektupları:
Bir talebi ya da siparişi bildirmek, bir soruna açıklık getirmek, iş başvurusunda bulunmak, bir üst makama belirli bir durumla ilgili bilgi iletmek vb. amaçlarla kişiler ile kişiler, kişiler ile kurumlar ya da kurumlar ile kurumlar arasında yapılan yazışmalardır.
Özellikleri:
-Kuruma ya da kişiye yönelik bir hitapla başlanmalıdır.
-Ad, adres, tarih belirtilmelidir.
-Açık, temiz, düzgün bir Türkçeyle kaleme alınmalıdır.
-Amaç açıkça belirlenmelidir.
-Birden fazla sorun söz konusuysa maddeler ya da paragraflar halinde belirtilmelidir.
-Saygılı, ciddi bir dil ve üslûp kullanılmalıdır.
-Mektup bir kurum tarafından yazılıyorsa, kurumun antetli kâğıdı ve zarfı kullanılmalıdır.
-Daha önce yazılmış bir mektuba karşılık olarak yazılıyorsa, “ilgi” başlığı altında hangi tarih ve hangi sayılı, hangi konuyla ilgili yazıya karşılık olduğu belirtilmelidir.
-Sorun, durum ya da dilek açıkça ve kısa cümlelerle belirtilmelidir.
-Sonuç cümlesinde makamlar arasındaki hiyerarşik düzene dikkat edilmelidir. Üst makam alt makama yazıyorsa ya da makamlar arasında denklik varsa “rica ederim”, alt makam üst makama yazıyorsa “saygılarımla arz ederim” ifadesiyle cümle tamamlanmalıdır (“...durumu bilgilerinize saygılarımla arz ederim”, “... gereğini saygılarımla arz ederim” gibi).
-Kurumdan kişiye ya da kuruma yazılıyorsa kurumun en üst makamı tarafından, kişiden kişiye yazılıyorsa yazan tarafından imzalanmalıdır.
-Ek belgeler mektubun sonunda “Ekler” başlığı altında ve maddeler hâlinde belirtilmelidir.
-Bilgisayarla ya da daktiloyla yazılmalıdır.
-Çizgisiz beyaz kâğıt kullanılmalıdır.
-Yazım ve noktalama kurallarına uyulmalıdır.
Örnek:
| 25.5. 2000 Kardeş Yayınevi, ANKARA İlgi: 19.5.2000 tarihli yazınız. Yayın eviniz tarafından yayımlanmış olan “Çocuklara En Güzel Türk Masalları” adlı kitabınızdan okul kitaplığımız için beş adet gönderilmesini rica ederim. Saygılarımla. (İmza) (İsim) (Makam, görev) Ek: Söz konusu kitabın beş adedinin bedeli olan 15.000.000 TL’nin yayın eviniz adına açılmış olan hesaba yatırıldığına dair makbuz. |
Yazınsal ve Düşünsel Mektuplar:
Herhangi bir düşüncenin, duyuşun belirli bir kişiye değil, belirli bir okur kitlesine ya da tüm insanlara ulaşması için mektup şeklinde kaleme alınmasıdır. Bazen bir gazetede ya da dergide yayımlanabilir (Örnek: Nurullah Ataç, “Okuruma Mektuplar”). Bazen de toplumsal, düşünsel, sanatsal nitelikli mektuplar bir kitap hâlinde toplanabilir (Örnek Descartes, “Ahlâk Üzerine Mektuplar”).
Mektup türünün kişiselliği, yazınsal birçok eserin yapısını da etkilemiştir. Türk ve dünya edebiyatında mektuplarla bezenmiş romanların yanı sıra tamamı mektup şeklinde yazılmış romanlara ya da öykülere de rastlanır: Örnek: Goethe, “Genç Werther'in Acıları”, Reşat Nuri Güntekin, “Bir Kadın Düşmanı”, Halide Edip Adıvar, “Handan”)
Zarf yazımı:
| Gönderenin adı ve SOYADI Pul Açık adresi Semt/KENT ÜLKE Sayın (alıcının adı ve soyadı) Açık adresi Posta kodu Semt/KENT ÜLKE |
-Alıcının adresi zarfın ortasına yazılmalıdır.
-Gönderenin adı ve adresi zarfın sol üst köşesine yazılmalıdır.
-Tam ve açık adres yazılmalıdır.
-Büyük harflerle ve okunaklı yazılmalıdır.
-Alıcı adresinin posta kodu belirtilmelidir.
-Özellikle yurtdışına gönderilen mektuplarda posta pullarının ülkeyi temsil edici bir değer olduğu unutulmamalı ve posta pulu kullanılması yeğlenmelidir.
